Hawaii Holomua, Volume I, Number 48, 1 December 1894 — MAUNA ALAPA. [ARTICLE]

MAUNA ALAPA.

Kona man lalani Knahiwi i i Laumania he 180. | O Mauna Alapa a me kona mau lalani kuahiwi laumania he 180, oia ke kuahiwi kaula- ; na loa iloko o Europa Waena, j a o ke alahele hooili kaua hoi | a kela koa kaulana Napoliona : Bonepate, me kona mau pualikoa i alo aku ai i ke ehuehu o na ino a pau o ka hau anu o ke alahele kuahiwi, oiai na la haaheo e nohoalii ana ka pahikaua maluna o ke kulana keikikane o ka mana pahikaua o Farani. O keia mau lalam kuahiwi he 180 i kapaia o Mauna Alapa, e | hoomaka ana kona wahi kiekie mai ka 400 kapuai aku maluna • ae o ka ilikai a hiki i ka 15,732 kapuai e huini oi ana iloko o i na ao kaalelewa, a o keia kahi i kiekie loa o ke koahiwi i kapa i ia Manna Balaneke, a ua like i ka winiwini o kona piko e like i me ke kaupoku hale ka lauma- ); nia ma na aoao elaa o ke kua-i-lapa. A Uahow pinepine ia ka pii i'ana iiona o keta piko knahiwi e

' % na poe puni makaikai he lehulehu wale, a he kakaikahi nae o ia mau poe i hiki aku ka lakou mau huakai i ka hapalua like oke alahele kuahiwi. He elua la a oi aku no na poe makaikai o ka piha eleu e pii ai ilana o keia mau lalani kuahiwi he 180, aua hoao ia ka hiki mua ekahi loa ana eke kino kanaka ma ka la 8 o Augate, 1886, i ka hora 6 o ke kakahiaka nui, a o ka ekolu hoi ia o ua la o ka huakai pii kuahiwi aia ke alahele, e kekahi mau kauaka kamaaina o ia mau kualono. j ma ka inoa o Jacques Belame- ; ta a me Dr. Palaka.

Ika hora 11 oke awakea ko 1 laua hiki pono ana aku iluna o I j kahi oioi loa oka piko kuahiwi, j a ua hoomaha laua no ka hapa- 1 lua hora wale no me ka hoo- j manawauui i ke anu maeele o ( ke kuahiwi a rae ke kokoke loa 1 hoi oko laua hanu e haalele ) mai i ke kino kanaka mamuli o ka mama pu o ke ea o ka lewa. O ka laua mau mea ai iloko o na pakeke-ili, ua hoolilo ia ae ia mau mea i mau pohaku-hau, ua pehu ia ko laua mau lehelehe, ka maka a me na pepeiao a me ka hiki kupono ob loa ia laua ke hoohana i ka ikaika piha o na aahuki o ko laua mau lima. Ma ka hoike aka mea ana-wela i ke kiekie o ka ea, he 14 degere ka haule o ke ana-wela ilalo oke auu e hoolilo ia ai na mea ai a pau i pohaku, a o ka waihooluu o ka lani maluna ae o ko laua mau poo, he uliuli poni eleele loa ia, aua hiki pu ke ike ia aku ka malamalama o na hoku-hele e owaka ana ma ko lakou alapoai me ka moakaka lea e like me ka pouli aaki o ka po kalae ma- ! lie. O ka mama pu launa ole mai oke ea, oia ka mea nana e hapai nei i ke koko iloko o kekahi fiva ikaika, aua hiki ole i ke kino kanaka ke hoomaopc»po iho ina ke ku nei kona mau wawae iluna o ka ilihonua a me ka oie. I ko iaua iho

ana no ka honua, ua hoopokole j ia ko kaua luhi nui o ka hapa- 1 lua o ka manawa ma ka mama nui o na wawae i ka iho ana, a ua loaa koke hoi ia laua ke kino ikaika e like me ka mau i ka hapalua like o ke kuahiwi. Iloko o ka mahina o Sepatemaba, 1840, aia kekahi wahine Farani ma ka inoa oka Madimoseie d’Anegerevile i lawe i kana hoohiki paa, raamua o kona make ana makemake e hiki iluna oka piko kuahiwi kiekie o Mauna Alapa i loaa ai he inoa kaulana iaia.

■ ~ — f oia ka wahme mua loa hookahi o ke ao nei i aa me ka wiwo ole e paio me na ino o ka hau anu o ke kuahiwi. Oiai keia wahine Farani malalo o ke paiiaia pa a na kamaaina alak&i e pii nei ma ke ala ololi o kuahiwi iloko o ka uhipaa a ka noe, aia ma kahi he 1,200 kapuai i koe hiki aku ai Uuna o ka piko koahiwi, ua opUi maila kona maa Uma a hiki ole ke paa i ke kaula, o kona mau wawae hoi aole hiki ke hele, a o kooa leo j haalulu ae la ia iloko o ka nsa T i fiva ikaika, a o ka huaolelo e

puka ana ma kona waha i hiki ke hoomaopopo ia aku eoa j kaiuaaina aiakai. e hoopuka mau ana oia i keia mau huaolelo—“Ina wau e make. e hapai i ko’u kino a waiho iluna o na pauku hau o keia piko kuahi- • » wi. Ua hooko ia ka olelo hoohiki j a kela wahino, a ua hapai maoli ia kona kino e na kamuaina a hiki ika piko, a maia wahi > oia i hoonani aku ai i ke Akua ( ma ke kuhikuhi hoailona ana a kona mau lima i ka lani, oiai aole e hiki iaia ke uwehe ae i kona waha a kamailio mai. He mau minute ia o ka hoomaiia ana, ua huli hoi akula ka huakai makaikai a ka Madimosele Farani wiwo ole no Parisa, rae kana huaoieio mau o ka haaheo a me ke kaena ma na wahi a pau o ka aina—“Oia wale no ke kino wahine mua loa nana i alo aku ka hau anu o na lalani i kuahiwi he 180, noka piko paa mau i ka hauaiai o mauna i Alapa."