Hawaii Holomua, Volume I, Number 6, 10 April 1912 — Kaao Hooniua Puuwai No KA-MIKI KA [Illegible] APA’IOLE O KA POHU LA'I O KONA KAI OPUA—KE AIWAIWA NANA I HOOHOKA O LUANUU-A-NUU-POELE-KA-PO AME KA PUKU'I-AKUA O NA PALIKU'I EIWA O HEMA WAIPIO I KA NOE—A O KA OLALI NANA I LAWE A LILO NA LEHO KAULANA O KALOKUNU, O KA MAKANI KUEHU LEPO O PUAKO [ARTICLE]

Kaao Hooniua Puuwai No KA-MIKI KA [Illegible] APA’IOLE O KA POHU LA'I O KONA KAI OPUA—KE AIWAIWA NANA I HOOHOKA O LUANUU-A-NUU-POELE-KA-PO AME KA PUKU'I-AKUA O NA PALIKU'I EIWA O HEMA WAIPIO I KA NOE—A O KA OLALI NANA I LAWE A LILO NA LEHO KAULANA O KALOKUNU, O KA MAKANI KUEHU LEPO O PUAKO

KAHKUe KUMA Ka Hoomm Mi o Kt>lK> **» M*-K*'ioi.b MS «A 0 KB KWOWI KVALOVO Fo x lUiUKnl* A bo k* WoU kT«M o k«U k«lo P»u» » fcM« Im Immo KmmH. l»p«« « kel» »in» -JPt l - l T- » bow n>t i W* I*. He oi.io, u» liiki lo iml 1» iiohoi o Kioum, a ua hoomaka ihokno hoi ka hoolwle aoa o ka Ua hoik# ak* la o Kahoku i U oane a na keiki i mmonaiio ako ai iala. O ka WA do ia o K*>Miki i pane aku ai ia Kaomoa: "A. haa a paoe « Kamaoa-nui-kua= makani} a mamoa nae o ka pane ana, e kapu loa o Kahuka aole e komo pu mai e kokua ia oe, oiai, ua loaa ole ka niaoa kumu hoopapa Ui» i / XJa ae mai la ao o Kaoiaoa, a o ka hoomaka Iho la ao iao ka hoOpapa. U A hua a paae, ,> wahi a Ka-Miki. "Paaealoaa, loaa a ola, ola U p»kelo na maka aoe poalo ia i mea ai na ko naa» akoa hoopapa na Ka4liki aiue Kahueloka.*' , "B paae ina, M wahi a Kamaoa. Huli a'e \*u aloO Kamalaiaa Uma;he umeke al Koa& a poohpa; hoowaH ka ai a miki nohoi ka ai i ka Kma, oia k» poohina o ka miki poi i ka maliaiwmlinwi Lele a ku-ho; oia ka hookomo tloko o kft waha a moni aku ka puu amauu la ka poa oia ke knho ana. Ku-ko; <na ke kppo poa ae mawaho o ka umeke. Popoi iho klpekai, oia lte po'i aua iho o ke po'i o ka amekeaiapaa. "Pehea ia e na keiki hoopapa nauenane a

hoopapa ike, loaa aka la ka mahel« IMI oln oane a olua i huna ai, a o ka tnah,ele hope kot oka aane. Hii ma ke alo » haawe ma Jm kn. He oiaio no ia, aia * hookaohna b ma&A, ila, haawe ka mana wahina i ka maaa ka»t ma kona kaa a hii no hoi ka mana kan« i ka wun wahine ma £e alo. 4, Paka mai aa o ka hoalii a ka iole; ob lioi ka hua a ka manu i hanau ai, kapa ka hoa*ob ai ia eka iole. Ka Makaiwa ku i ka aaMe} oia ka punana a ka manu i hanaa ai i bto lin iluna o ka laau iwaena o aa laanahele o b wao» kiko ka hua a laukoa, a lele ka maaa koe no ka punana iluna o ka laaa e kaaai, aa lankoa «ohi hua oloko. Loaa pahaena keiki hoopapam* nenane?" "Ae," wahi a Ka-Miki. "Ike io no e Kamaoa i ka nanenane, a makankau io no ma ka imi ana, a ke haawi aka nei m&aa i ka »ahato ia oe e ka wahine hoopapa nanenane," wahi hoa a Ka-Miki. "Paaae la hoi ka olua e nakeiki, iob Kamaoa hoi koe." u Ua hiki ia, knu ia mai keaho oka lope • nana ia e lele, oiai he la makaai nai keia o ko aina i kaniana i ka makani o Kan-nai-kuaian» kani Ipakai pohina ake A'elo* e kolapi ia mai la e ka Moae~ku a ku ka halelo i ka "Ku mai la au a hele no ka hoopapa ana me olua, haaiele aka la au i o'a poe kanaka i hope e noho e malama i na mea a pao. Ke ka ala no iluna, ke moe ala no ilalo, a ke pehipela ala no, leie no ka mana, holo no ka iole, hāe no

ka ilio. A hoa a pane e oa keiki hoopapa nanenane. Pane a loaa, loaa ole la, oo ia na maka o olua i ke kama kahili a kahe mai ka wale i mea ai na ko maoa maa akua hoopapa na Kanepimoi me Kanepoiki.'' "E pane ana," wahi a Ka-Miki. "Hole mai la no oe koe io aku la no ko hale i hope e ku ala, ke ku aia no na poo o ko hale iluna, ku no na o'a, ke moe ala k» aho o ko haie i paa ka lauhala ke pela mai a pili i ka aho o ka hale, ke Jele ala no ka rfiauu; o ka aho pueoia o ka hale. Hae no ka ilio; oia na laaa e pili ala i ke o'a o ka haie i kaapoka. Hoole mai oe poalo ia ou mao maka i~mea ai na ko maua maa akua hoopapa nanenane a hoopapa ikaika oia Ka-Miki a me Kahaeloka." "Ua pololei olua • oa keiki, nui io no ka ikt am« ke akaoai ika naneoane, a ka io no ka hek ana e hoopapa, ua nui ka ike o ke a'o ana i ka hoopapa." ia, kuuia maiaa nane hou au e ka Wahiue skamai i ka hoopapa nane/' Uapane mai !a o Kamaoa; "Ua lawa kakou ma ka naneoane aoa, & e aho ea; ma ka hoopapa ike mokomoko a lua kakou e lealea ai, a e hoi nae kakou i ka hale o kuu kaikuaane nei e lealea ai, i ai hoi paha ia a maona, alaila lealea ana, a ku hoi paha ka lealea ana ua maona. 1 ' "Ua pono, aohe olelo a na keiki no ia mea, aia wale mai no ia i na kamaaina;" wahi a KaMiki. Hoi aku la lakou a ka hale, ua komo aku la o Kahuku a'ne Kaiuaoa iloko, a o Ka-Miki ma ua noho iho la no lana mawaho o ka hale. Ua koi mai la o Kamaoa e komo aku na keiki iloko e ai ai apau/alaila, mokomoko. Pane aku la o Ka-Miki: "Aohe waiwai o ka ai ana mamua, e aho e lealea mua kakoa, a mahope e ai ai, i makepono hoi paha k» ai ke ai aku, ua pau ka iealea ana, a haale-iho ia ai ana ua pau ka hana» ai ana a maona a ha-ke ka opu haule iho hooluolu, a kuu ka luhi o ka hoopapa ana o ka ike ame ka ikaika." Ua ae mai la o Kahoku a o ka hoomaka

koke iho la no ia ok* mokomoko. Miinu o ka mokomoko lai) tt akn lao KA-Miki: "E poūo e hoopea nma kakoa i ke *no o ki kmkou mokomoko lu>a f eia koi o na moho e iilo ai ka lanakila, na iaua e haawi ike eoo k% hoopapa, a o lana k* me* aan* e hoohoio ke eo <f ka mokomoko «aa, ina no ka make a i oie no ke ola paha. n Ua ae koke mai la o Kahnka ame Kamaoa, a hooholoia iho la ke)a. O Kamaoa ko Kahuko hope a o Ma*Ka'iole no hoi ko KaMiki hope. O hoomaka ihola noiao ka mokomoko ana o Ka-Miki me Kahaka. Oka hopu a kupee a paa oia ka Kahuka i maoao ai e hawele loa ia Ka-Miki. Ua hoopaaia iho ia keia maa oleio a lakon ma ke pa'i aiia o na lima o na moho, a peia hoi me na hopa o ka oihana ioa, he hoaiiooa hoi 0 ka oleio aeiika ioii oie no ka hooko poloiei ana me ka hiki ole ke ahaki ia e kekahi aoao* U & kahea mai la o Kamaoa ma ka hoouiu ana 1 keia pa»ha penei: A hao ka Moae*kti ia—e r Ke koehu mai ia na mamaia a.ka i—no, Ke kalapa mai la i na aie a ka makani, Oni ke kai ke haa aia i ke kapeku a ka i'a, A ka mano na-hu o Ka-u ia-^e, Ke wawa mai la ka leo kupiaai o Kamilo, Milo aku la ke kai a pae ke kanaka, i apapae a ka«a iiaiia e kuuhak*, l'ae oo a ooho i ka iaoi ke ola, ola kaua i ka a«i o aa aamakua, 1 ka nai ike o ke akua, l a lau a manamaoa ka ike, I pa ka hoa koopapa ie'ale'a, Ia u aku ia oe mai—e. O—-ia hoi. () ka manawa noi a o Kahaka i ieie mai ai mailoko mai oka ha]le e hopu ia Ka-Miki, me ke nao ana mai ma ka pnhaka o Ka-Miki, a no ka nui oka mama o Ka-Miki i ka iele ana i hope, ua hapi-ptt ka Kahaku hopa aiia mai ia Ka-Miki ma kana wahi i maaao ai e paa ana o Ka-Miki i ka hopu ia eia. A oia no ka ma&awa i paa mai ai o Kahuku i ka hopuia e Ka-Mikia ope ia iho la a paa, a noho ia iho la e Ka-Miki malana, a pane iho la ua olohe aiwaiwa laa ole nei:

"Pwi hehi la • Kahuku me w K malama " w • . e KlhnkoJ>qB4>i ame Kania.-a n ui-kua-makani,, eai noba'i ka ohala. H i!a ka ike % na akna « olte U, « olua mai ni$ t a I|oi *ka lft fto 8* mo tkoa nnihipili r.< i o.olua nan*im !li3Dl.l»m> ii*olaa, a pae like aku la no qlua i Kamilo-pae-kanaka me ua mau akua nei no o oloa» i -filffli|Mlns na aiwaiwa 0 pa inakalaa e p«*kō ia ala e ke ehukai." , P«M *e la o Kamaoa: "Nui io n<> ko ike nme ko ik»)!*4 kt kaiki, a'u e i.aawi aku Mi i ko'attriaio a nai a aa lilo hoi k» lanakila • k* P*M āka lA nohoi o Ka-Miki; Mahalo *qhoi au ia ōri fct ntii o kou miki a tne ka eleu 1 ke kii ftn. i ki ma&amana o kuu wawae, a maionoi hapa iho kuu ikaika ame kuu ike, ina ua ike pono aa i ka nui o ko makaukau ma oa mea apaa, eia nae, paa e oe i ka hauhoa ia i ra alihi o Halokioiokaaha ka ai hoopau a;'knu kumu hoopapa aiwaiwa aohe he niea nana e hoo papa, mai Hawaii-Kuauli a hoea i kukulu o Kahiki i Nuamealani. Pehea iho la ia e Ka-huku-nui-a-Halae'a ame Kamaoa-mii-Kuama-kani? r> wahi a Ka«Miki. u Ua liio ka eo ia olua e na keiki, a ua haulehia maua ia olua e na keiki nui paiena ole Q-ka ike ame ka ikaika, ka mea hoi nana i hoohaahaa i ko maua ike, a elike me ka mea a kai hoohoh) ai, pela auaoei e lilo ai na mea • ajpau i ap6no ia ai na olop e haawi mai i ka qlelo hoohola.'' "Faae mai la o Kahuku: "Alia e haawi Y ole !° hooholo a puka mai kuu kaikamahine a ipe kuu wahiile, a na laua e haawi mai ka oielo tjooho!o %> kqb mokomoko ana iho la o kakou, ipalia ma ko ibaua ioao paha?" "Kthaha/" a Ka-Miki. "I ka maqawaa kakoui makaukau iho nei no ka mokopaoko a hoopaa i na meaapau. Aole olua i mua mai na ko kaikamahine me ko wahine oleio h,odholo ma ko olua aoao, ina make a ola paha; uolaila, mai la keia ipaaao hoiolua pu e Kahuku, au hoi e hana ©pa nei i ka mea i hoopaa ia imua o ke akua,

au nohoi i hoohiki pau pel« paa manomai nel imūa o maua, na na moho' lanakila e hooholo ka hopena o keia mokomoko ana a kakoa, aole na kekahi mea e ae? O kou hoao ana e kue i kau olelo i ai imua o ke akua ame māua he hoike Ja o ka haalele ana o ke akua ia oe, a meikē kau aoa o ko lakou inaina ame ko lakou ou i na wa apau a hiki i kou hanauna hope 4oa, a mau loa aku a hiki i ka pan anao ka lani a me ka honua. Ano koa kae ana i kau hoohiki paa, a me kaa olelo i hooiaio mai ai imua o oa akaa; noiaila, ekau mai ana no na hoino ana ame na hoopai malaoa oo i na wa apao ma kei» hope aka. Noiaila, k« waiho maHa nei au i ka miina o na akua mawt««* oti ame kou kaikuahine elike me na olalo a kakoo i apono ai." Aole no i pane aku o Kahnku i na olelo a Ka-Miki i pane aku ai no ka mea e pili ana no na olelo hoopaa a lakou i hooholo mua ai ma* mua o ko lakou mokomoko ana. īa lakou nei e hoopaapaa ana, ia manawa 0 Moliiele i hoi mai ai, a ike pono mai la i ka poiīio o kona makuakane ia Ka-Miki ma, na kanaka malihini ana i manao loa ai e make ana 1 kona mau inakua. Eia ka auanei ona makua ke poino ana. E hoomania aku ana.