Home Rula Repubalika, Volume I, Number 2, 6 November 1901 — Page 5

Page PDF (445.10 KB)

Home Rula Repubalika
KA WAHAOLELO O KA LEHULEHU
BUKE I   HELU 2  HONOLULU, T. H. POAKOLU, NOVEMABA 6, 1901  KOPE HOOKAHI 5 KENETA

 

Ma ka Lokahi ka Ikaika.

                He olelo oiaio loa keia a he mea pono ke malamaia. Ma ka hoomaopopo ana i na hana i ikeia i na makahiki loihi i hala ua maopopo loa, i nana ia mai no kakou, na oiwi o ka aina, no na pono a me na pomaikai e loaa aku ana ia lakou la mai ia kakou aku; a loaa aku la no ia lakou la, ua lilo ae la kakou i mauu-hilo. Oia mau no a hiki i keia la.
                I ke au o na Kamehameha, i ka wa e lilo ana ka hooponopono ana o ke Aupuni iloko o na lima a na punahele malihini a lakou, ua maikai ka nohoana o ka lahui a me ke kulana o ka aina. E pai mau ia ana kakou he lahui naauao, a pela wale aku. Aka, ke au ia Kalakaua, no   ka holopono ole o ka lakou mau kanawai iloko o ka Ahaolelo mamuli o ka paa i na alii ahaolelo he poe na ka Moi ponoi i koho, ua hoalaia ke kipi a kailiia ae la ia pono o ko ka Moi koho ana i na alii ahaolelo a haawiia ae la na ka poe waiwai e koho ia lakou. Ma ke koho balota mua loa ana malalo o ia mau hoololi ua opa pu ia ka mana o ka poe i manao e lilo ana ia lakou ka hooponopono piha ana o ke aupuni. Ua loaa keia lanakila mamuli o ka lokahi ana o ka poe Hawaii ulakolako me na haole kuokoa.
                He lokahi kela i hiki ole ke manaolanaia kona kumau. Nolaila, i ke   au o ka Moiwahine Liliuokalani, mamuli o ke noi o ka Lahui e kiolaia kela ana waiwai o ka pono koho balota, ua manao iho la ka Moiwahine e haawi mai i Kumukanawai hou me ia mau hooponopono ana. Aka, i kona hoao ana e hana pela—ua ike kakou i ka hopena. Ua lilo ke aupuni i na manu kauahua, a ua kaupaleia mai na kanaka Hawaii aloha aina a aloha alii aole e loheia ko lakou leo ma na hana hooponopono aupuni no na makahiki ehiku. Aole lakou i hookokoke mai ia kakou. Aole lakou i kukulu ae i mau ahaaina na kakou ma kela a me keia wahi like ole o ka aina. Aole lakou i koho mai i poe hooikaika balota no ka uku o $2.50 o ka la hookahi, a aole no hoi he lu wale mai i ke dala a me ka waiona. Aka, no ke aha kela lokomaikai hikiwawe loa ana iho nei i na la a me na hebedoma mamua koke iho o ka la 6 o Novemaba o ka Makahiki 1900? No ke aha kela mau hoahaaina ana a me kela mau uku dala ana, a me kela haawi wale ana i na mea ona?
                Aohe a makou pane ponoi no keia mau ninau, a nolaila makou e lawe mai nei i na olelo i puka ae mai ka waha o kekahi Senetoa o ka mokupuni o Oahu, a oia hoi keia: "He keu keia a kanaka lapuwale! Kau mai lakou nei i na lipine melemele a hele mai e ai i kuu ai me kuu puaa aole nae i koho i kuu balota!"
                Alaila no ka balota io ka ke kumu o keia lokomaikai. I na makahiki balota ole iloko o ka lima o na kanaka Hawaii, aohe he nanaia mai. A loaa mai nei ka pono koho balota, hooneenee mai nei o Kailiahi.
                E ahewaia mai anei makou ke hawanawana aku ia kakou e akahele a mai paukiki i ke kakoo ana ia hai? Mai puni aku i ka mali leo a me ka alapahi a ka enemi—he hoaloha ma ke alo, a kaa ae mahope o ke kula he powa eleele.
                Iloko o na paio makakila ana maluna o ke kahua o ka papa pai nupepa, he hookahi wale iho no a makou mea minamina, o ko makou paio ana aku no me ko makou io ponoi. Aohe olelo ana, ina no ka enemi e paio mai i ka lakou paio; aka, o ke kuai ia ana o kekahi o ko kakou mau hoa oiwi e hapai i ka makakila a ka enemi a houhou mai no ia kakou, ua oi loa aku ka pono ina aole lakou i ike i ka la o lakou i hanau ia ai. Ke hoolimalimaia nei lakou e hakuepa, e imihala a e kuamuamu mai i na   keiki a ko lakou makuahine, a manao iho la ua pomaikai  lakou ma ia hana ana. He mau hana ka lakou e hoomokuahana ana i ko kakou nohoana lokahi i mea e hiki ai i ka enemi ke hehi-ku hou iho maluna o kakou a me ka kakou poe keiki. Aole pela kakou e pono ai, aka, e lokahi mau.
                Ke kau leo hou aku nei makou ia  kakou e ka Lahui mai hoolohe i na olelo a ka poe i hoolimalimaia e hakuepa, e kuamuamu a e imihala mai ia kakou, no ka mea, ua ukuia lakou e hana pela,—aole ia o ko lakou manao io maoli.

He Hanau Lehulehu.

                Ma ka la 6 iho nei o Okatoba i hanau mai ai kekahi wahine, o Mrs. Joseph K. Ormsby, no Kikako, i na keiki eha—ekolu keikikane me hookahi kaikamahine—a e ola maikai ana lakou a pau ma ka la 20 iho nei. A he manao ko ka poe a pau i hele e ike i keia kauna pepe e puka pono ana keia poe keiki—koe aku hoi na ulia ike mua ole ia. Ua kapa iho na makua i ka inoa o ke keikikane kaumaha loa o Theodore Roosevelt, ka inoa o ka Peresidena.
                He mau haneri poe i hele aku e ike i keia makuahine me kana poe keiki hanau hou, a ua lulu kekahi poe o lakou no ke kokua ana i ka malamaia ana o keia poe keiki, a he hele nana wale aku no hoi ka kekahi. A no ka nui loa o ka poe hele aku, ua lilo ia i mea hoouluhua i kela makuahine, a nolaila, ua hoonohoia i komite kiai no kela ohana, a mai ia komite aku e loaa ai ka ae e ike aku ai i keia puulu pepe.
                He 30 wale no makahiki o keia wahine, a ehiku ae nei no makahiki o kona noho male ana. He makuahine nae oia no 10 keiki mamua ae o ka hanau ana mai nei o keia puulu. Ekolu ana keiki i hanau pakahi ai, i na makahiki mua ekolu; elua hanau mahoe ana, hookahi hanau pakolu, a o keia mai la hoi he eha. Mailoko ae o keia 14 he ehiku i make. O keia makuahine, oia no kekahi o na keiki i hanau pakolu ia mai e ko lakou makuahine.
                I na no hoi pela na wahine Hawaii, he ulu mai hoi kau o ka lahui.

PAHU LETA HELU 771
ALANUI PAPU
KOKOKE I KE ALANUI HOTELE
L. F. PRESCOTT

NA MIKINI HUMUHUMU A ME NA LAKO. NA KUI A ME NA APANA O NA ANO MIKINI A PAU.
Na Mikini no ka Hoolimalima
He hiki ke lapaau i na Mikini poloke
He ku ke ahua o na Mikini i hoohana mua ia
Ina ua makemakeia na kui a mau lako e ae paha e hoouna mai i na kauoha ma ka PAHU LETA HELU 771, a e hoouna koke ia aku no me ka hakalia ole.

G. DIETZ

He Loea Hana Wati a he Mikioi ma ka hana gula
He hana i kamaaina no ma Makahiki he Kanakolu Kumamalima, a i ao ia hoi ma Geremania
Telephone Main 143   Pahu Leta 72
1066 Alanui Papu kokoke i ke Alanui Hotele

O Keia wale no ka Halekuai
E LOAA AI IA OE
NA PALULE LAKEKE

Ilaila oe e wae ai, pau ko makemake, no ka mea, aole he wahi hou ae e loaa ai ia oe ka nui a me ka lehulehu o na Saila like ole.
MA NA WAI HOOLUU LIKE OLE
Aohe mea hoohalahala a ka ua naulu, Ianei oe la, hewa ko maka, i ka ua mea o ka nani. Aohe nupepa ma Hawaii nei e pau pono ai ko makou mau waiwai i ka helu papa aku. Eia ianei ko lei nani, Kinamu holo lio welo i ke one; na Silika like ole hewa i ka wai—Na Keokeo ui anapanapa—Pela wale aku, a nui wale aku.
A ina hoi o
NA LAKEKE KEOKEO
wale no kou iini, e hai aku au a maliu mai oe, Aohe oi ae ma Honolulu nei a puni. Ua hanaia na pihapiha me ka lihilihi. Na limalima, na ai-kala a me na pulima o na ano hou loa.
He emi loa ka makou mau kaki e hiki ole ai ia oe ke hoohalahala hou iho.
WHITNEY & MARSH, Ltd .
ALANUI PAPU.

J. M. Maunakea
Loio, Luna Hooiaio

Keena Helu 20 me 21
Hale o ka Ona Miliona
Huina o Alanui Papu
a me Kalepa.

Honolulu   T . H.