Ke Alaula, Volume I, Number 2, 1 May 1866 — Page 5

Page PDF (477.60 KB)

KE ALAULA.
BUKE I. HONOLULU, MEI, 1866. HELU 2.

 

KA HOLOHOLONA E POMAIKAI LOA AI KE KANAKA.

                Ina paha i ninau ia oukou, e na keiki, "auhea ka holoholona e pomaikai loa ai ke kanaka?" e pane mai paha auanei kekahi poe keiki, o ka ilio, a o kekahi e pane ana, o ka puaa. E olelo paha kekahi he ono loa ka io puaa, aole he ono loa ka io bipi. E olelo hoi kekahi o ka lio ka holoholona e pomaikai loa ai ke kanaka, no ka mea he nui kana mau hana. He hooholo ke kanaka i ka lio, aole he hiki e hooholo i ka bipi; he mama ka lio, he kaumaha ka hele ana o ka bipi. He hiki i ka lio e kauo i na kaa, a ke hoounaunaia i ka ukana.
                Aole nae ia ka makou manao. I ka makou noonoo ana, o ka bipi no ka holoholona i oi loa ai ka pomaikai no ke kanaka. E nana'ku kakou. O kana mau hana i ka wa e ola ana he nui wale, a i ka wa i make ai ua hoolilo ia kona kino no na hana he nui loa.
                Eia kekahi o kana mau hana: He amo ukana, he kauo kaa, he palau aku i ka aina, he hoowali i ka honua, a hoomakaukau i ka lepo no ke kanu hua ana a ka mea mahiai. Nana no i hana i na hana kaumaha a pau o ka mahi ko, mahi kulina, mahi huika, a me ka mahi laiki a kalo ma kauwahi. Nana wale no e lawe nei i ka wahie, na pohaku, a me na ukana kaumaha a pau mai ia wahi aku, ia wahi aku.
                Na ka bipi mai, ka ai momona loa, oia ka waiu. O ka ohana keiki a ke kanaka malama bipi waiu ua pomaikai mau lakou i ka maona mau i ka ai waiu. Oia ke keu o na ai maikai e puipui ai na kino keiki. Mai loko mai o ka waiu i loaa mai ai ka waiu-bata a me ka waiu-paa. He mau mea momona no keia a elua.
                I ka wa i make ai ka bipi, ua malamaia kona mau kiwi i wahi waiho paula a ka poe ki pu. O kona elelo a me kona io a pau he mea ai ia na ke kanaka i ka wa maka, a i ka wa i kopiia i ka paakai he maikai wale no, a hala ka makahiki. O kona mau wawae he hanaia i kolu (glue), he mea pipili loa ia, e like ana me ka pilali, a me ia mea no e hoolilo ai ke kamana i na papa elua, a mau laau elua paha, i hookahi papa, hui ia, pili a paa loa. O kona aila he hanaia i ihoiho a he mea hoomalamalama i kauhale a kakou i ka po. He hanaia hoi ka aila i kopa holoi lole. Oia kekahi mea e pau ai ka lepo o ka lole, a e hoomaemae ai i na mea a pau. O ka hulu o ka huelo o ka bipi he hanaia i kaula. O kona ili he hooluuia, a oia ka mea i hanaia i kamaa, i noho lio, kaula-waha lio, ili kauo, he huepa, a ia mea aku, ia mea aku. He nui wale na pomaikai loaa i ke kanaka naauao mai loko o ka bipi. He hapa loa ka pomaikai i na holoholona e ae.
                E nana kakou i ke kii maluna ae nei. He wahine ka e uwi ana i ka waiu. Aia hoi kekahi bipi e moe ana iloko o ka hale; a o ke keiki bipi e hookomo ia ma ka ipuka.
                Ae, ma na aina anu ua hookipaia na bipi iloko o ka hale i na mahina anu ekolu a eha o ka hoilo, ilaila e hanaiia'i i ka mauu maloo a me ke kulina i hoahuia no lakou iloko o ke kau. Ina i hookuu wale ia'ku iwaho i ka hau e noho ai, aneane pau loa lakou i ka make i ka wi a me ke anu. A no ia hookipa ia ana iloko o ka hale a me ka hanaiia e kona kahu, lilo ka bipi i mea laka loa, e like me ke kao hanai-a-huhu he hahai wale mai i ke kanaka, a he hiki i ka wahine a me ke keiki ke uwi i ka waiu.

HE MEA E HOOLANA I KA MANAO O NA KUMU AO A ME NA KAHUNAPULE.

                Ua kono ia mai kekahi kahunapule e hele i kekahi wahi e haiolelo i kekahi la Sabati. Hiki aku ia ilaila, hai aku la i kana olelo a hoi aku i kona wahi. Noho no a hala kekahi mau makahiki he nui, alaila hele hou aku i kahi ana i hai ai i ka olelo ia la. Loaa aku iaia he wahine e holoi hulu hipa ana. Olioli nui ua wahine malihini nei i ka ike ana mai iaia. Ninau mai ke kahunapule, "Ihea kou wahi i ike mai ai ia'u?" Pane aku keia, "I kou la no au i haiolelo ai ma ko makou luakini i kela la Sabati o ka makahiki mamua loa aku nei. Olioli a pomaikai loa no makou i kau haiolelo ana ia la." Ninau mai kela: "Heaha la ko'u kumumanao ma ia haiolelo ana?" Hoole aku la ka wahine, "Ua nalowale ia'u kou kumumanao." Ninau hou ke kahunapule:—" Heaha ka'u pooolelo, a iole ia, heaha la kekahi o ka'u mau manao o ia haiolelo ana?" Hoole hou ua wahine nei, "Aole wahi manao hookahi i paa mai ia'u, ua pau loa i ka helelei aku, a o ke pooolelo ua nalowale no ia ia'u." Pane hou mai ua kahuna haiolelo nei: "A pehea la kau i olelo mai ai—he pomaikai oe i ka'u haiolelo ana ia la, oiai ua pau loa i ka nalowale aku ka'u mau olelo a pau o ia la?" Pane mai ua wahine noonoo nei, penei: "Ke ninini nei au i keia hulu hipa lepo. Ke ninini mau nei no wau i ka wai maluna, a ke kahe mau aku nei no ka wai, aole e pau iki mai. Pau loa ka wai i ke kahe aku, a o kana hana o ka lawe aku i ka lepo. Paa ole no ka wai ma kahi a'u i ninini iho ai, pau koke no i ke kahe aku. Pela no ka ke Akua olelo i haiia mai, he paa ole no. E nalowale aku ana no na manao, aka na ia olelo no e holoi mai i ko makou mau naau, a hoomaemae mai e like me ka wai i haule maluna o keia hulu hipa a lilo aku no."
                Nani maoli ka wehewehe ana a keia wahine naauao holoi hulu hipa! He manao no hoi keia e hoolana ai i na naau o na kumu ao kamalii a