Ke Alaula, Volume I, Number 7, 1 October 1866 — Page 27

Page PDF (1.10 MB)

KE ALAULA. 27

 

ma kekahi laau e ulu ana ma kekahi hale. Hihia ae la na kaula i na lala, a paa iho la ilaila. Puka aku ka mea hale i kakahiaka, a ike i keia mea nui e paa ana maluna o kekahi laau. Kahea ae ke kaikamahine, o Mareka, "E kii mai ia maua, a e hookuu ia maua ilalo; ua opili maua i ke anu." Pii kekahi maluna o ka laau a hookuu ia laua ilalo. Hoouna koke ia e hai aku i na makua i ka loaa ana o na keiki me ka poino ole.
                I ka loaa ana o kahi kaikunane i ke anu, uhi aku la o Mareka i kona pale maluna ona, a hiamoe aku ia.
                O kahi i puhiia laua ma ka Baluna mai ka hale o ko laua makua a hiki i kahi a laua i haule ai he umi-kumamawalu mile—ano like paha me Lahaina a hiki i Wailuku.

KE KANAKARU.
(THE KANGAROO.)

                Ua ike mua ia keia holoholona ano e e Kapena Kuke ma Nu Holani, i kona kaapuni mua ana i ka makahiki 1770. Ma Nu Holani a me na mokupuni e pili mai ana i ike nui ia, aka ua laha iki no i keia manawa ma Europa.
                O ke ano Kanakaru nunui ua loaa i ka eiwa mau kapuai ka loa, a he hookahi haneri a me kanalima paona ke kaumaha. O kona mau wawae mua he pokole loa, hookahi kapuai me ka hapa, a o kona mau wawae hope he loloa, he ekolu kapuai a keu. Olalo o na wawae hope ua ano like iki me ka wawae manu—-elima manamana o kela wawae keia wawae, a he mai-uu loloa. He noho kiekekei mau iluna o kona mau uha hope, me ka hilinai aku i kona huelo nui. He mauu ka ai o keia holoholona, a he hele pu-a lakou—he kanakolu a kanaha ma ka pu-a hookahi.
                Ina e alualu ia lakou, aole e holo maoli aku, aka he lele aku me he uku-lele la. He iwakalua kapuai ka lakou e lele ai a haule aku, a pela hou aku no, a pela hou aku no. Kupaianaha! Mama keia mea i ka lele! Ina e alualu ia e ka ilio, pai aku lakou iaia me ka huelo nui a lakou. Ina no he kokoke i ka wai, lele aku no lakou iloko o ka wai, a i ka wa e kii aku ai ka ilio e nahu, ko ia nei hopu aku no ia a hoopaa i ka ilio malalo o ka wai a make ka ilio.
                He wahi eke ili ko ke Kanakaru wahine ma kona opu, e like me ko ka Opakuma, a malaila e noho ai na keiki ana i ka wa liilii, a ilaila hoi e pee ai i ka wa i hoopilikiaia'i.
                                "Manomano no na mea
                                A Iehova i hana'i,
                                Lio, manu, nalo, ia.
                                Ko na aina, ko ke kai."

                Eha haneri makahiki ka i hala mai ka pai ana o ka buke mua me na hua pai. He Halelu ka buke i pai mua ia.

LANAKILA KA OIAIO!

                Mamua koke ae nei, ma na pali Koolau, e noho ana kekahi wahi keiki ma ko lakou hale, oia wale no. A i ka hoi ana mai o kona makuakane mai kana hele ana, ninau aku la ia i kana wahi keiki, "Auhea o mama?" "Aia no i kahi o mea ma, e kamailio ana ia oe." Noho iho la ia me ke keiki ma ka hale, a i ka hoi ana mai o ka wahine, ninau aku ke kane, "Ihea oe?" Pane mai kela, "I kahi au o mea ma." Pane hou aku ke kane, "Heaha kau o laila, a haalele oe i ke keiki i ka hale?" Pane mai ka wahine, "He nanea wale iho no." Pane hou aku ke kane, " Olelo mai nei ke keiki, i kamailio oe no'u." "Aole au i kamailio nou, he keiki wahahee maoli keia; lapuwale maoli keia keiki." O ke kahi ia o kana kapa ana i kana keiki i ka lapuwale, no ka mea, ua noho oluolu loa ia me kana keiki; ua ao aku iaia i ka naauao, a me ka pono, a me ka oiaio; o kana hoa noho ia o ka hale mehameha, hoa pupuu anu o na po kehau, a me ka ua lanipili o ka hooilo—hoa ae ale o na kai. I ka lohe ana o ke keiki i keia mau hua olelo a kona makuahine aloha, neenee aku la ia a ma ke alo o kona makuahine, a kukuli iho, me ka pane oluolu aku imua o kona makuahine: "E mama, no keaha la oe i kapa mai ai ia'u he keiki lapuwale? Aole anei oe i ao mau mai ia'u e olelo ma ka pololei, a me ka oiaio wale no? A no ke ao hou mai nei oe ia'u e wahahee, no ka mea, ua hele aku nei no wau a ku ma kou kua, i ka wa e olelo ana oukou no papa; a ua lohe pono no wau i ko oukou olelo ino ana ia papa." A lohe ka makuahine i ka olelo a kana keiki, a he oiaio wale no, hoka iho la ia, a uwe iho la, no ka pono ole o kana hana i kana keiki aloha. Ea, pehea la ka makuahine ma keia hope aku? E pau ana paha ka liu o kana paakai imua o kana keiki. E na keiki, e hoohalike me keia keiki. Malama i ka oiaio.

BENI LIILII.

                E ku ana kekahi elemakule, o VVilisa kona inoa, maloko o kona mala e oki wahie ana me ka pahiolo. Ia manawa hele mai la o Beni liilii mai ka hale mai me kahi laau loihi, i kapaia e ia he lio, a maluna iho holoholo oia a puni pinepine ua mala nei. Alaila holo mai la ia a kokoke i keia elemakule, a i aku la, "Aloha oe e Wilisa."
                "E o! o oe ka!" wahi a keia elemakule, me ke kau ana i ka pahiolo ma ka laau, a me ka pane ana, "Aloha hoi oe. Pehea ko'u loaa ana ia oe ma keia kihi o ka mala, e ka'u kanaka liilii?"
                "Ke ike nei oe," wahi a Beni. "ua hele mai au iloko o ka mala e paani lio. He wahi lio hoakaaka paha keia?"
                "Ae, pela no, aka he lio kupono no i ke keiki liilii e like me oe."
                "Ae, he lio maikai loa, aka e loaa mai ana ia'u i kekahi lio maoli, a me kekahi kaa, i ka manawa e nui ai au, alaila e lawe au ia oe iloko o ke kaa a holo maikai pu laua. Ea, aole anei ou makemake pela?" A kau ka maka o Beni maluna o ua elemakule nei, a nana mai ka elemakule i ke keiki, me he mea la e noonoo nui ana.
                Pane aku la oia ia Beni, "Aole paha wau maanei ke hiki aku ia manawa; e hele ana au i kahi e loaa ai na mea i oi aku ka maikai mamua o na kaa a me na lio."
                "Pehea? Mahea kou wahi e noho ai? E hele ana anei oe i kahi e?"
                "Ae, e hele ana no au i kela aina pomaikai, i ka hale o ko'u Makua, kahi e komo ole ai ka mai me ke kaumaha—kahi e maha ai ka poe luhi." Pela ka pane ana o kela elemakule.
                "Ke manao nei paha oe e hele ana oe i ka lani, aka aole paha oe e make ana, ea?" Pela i pane ai o Beni, me ka haalulu o ka leo.
                "E kuu keiki, e hiki mai ana ka manawa e make ai kakou a pau. Ke kokoke nei au e hele i kuu home ma ka lani, a mamuli o oe no kekahi e moe ana ma kou moe make. E noho oe me ka makaukau: a hele mai ka make, a kikeke ma kou puka, alaila aole ou makau—e noho ana no me ka makemake e hele a noho pu me Iesu."
                Auwe! aole maopopo ia kakou ka mea e hiki mai ana i ka la apopo! I kekahi mau la mahope mai, kau mai ka mai piva maluna o Beni, a mamua o ka pau ana o ia pule, ua helu pu ia oia me ka poe make; a ma kahi i kanuia ai o Beni liilii ua kukuluia he wahi he—he pohaku keokeo.
                Ma ia manawa aku ua hele pinepine keia elemakule i ka lua kupapau o ua keiki punahele nei, me ka hoomanao mau i keia kamailio hope loa o laua.
                E na keiki aloha, ua makaukau anei oukou e hele aku ke kii koke mai ka Haku ia oukou?

KA ELEKA.
(THE ELK.)

                Ua ikeia keia holoholona ma ka akau o Rusia a me Suedena, a ma na aina akau o Amerika Akau. Ua kapaia keia holoholona ma Amerika o ka Muku (moose deer,) aka ua like paha keia holoholona o Amerika me ka Eleka o Europa. Mamua loa aku nei ua nui keia ano dia ma na moku aina a pau o Nu Enelani, aka ua pepehi nui ia, a ua nalo aku mai ia mau mokuaina aku.
                O ka nui o na ano dia, he mau holoholona nani o ka helehelena i ka nana'ku, aka o ka Eleka, he ano ino i ka nana'ku. He ano dia nui keia, a o ka nui o kona kino ua hiki aku kekahi i ka umi-kumamalua haneri paona. Ua like me na paona o ka bipi kane nui. He poo nui, he a-i pokole a manoanoa hoi. He mau kiwi nui—he eha a elima kapuai ka loa o kekahi, a ua hiki aku i ke kanaono paona ke kaumaha o na kiwi elua. Ua oleloia, i ka malama o Novemaba hemo aku na kiwi o na Eleka kane, a i ke kau ulu lau kupu hou mai no kona mau kiwi.
                No ka pokole o kona a-i, a no ka loloa o kona mau wawae, ua kupono kona noho ana ma na aoao o na mauna a me na puu e ai ai i ka mauu, a ma na ulu laau hoi kahi e noho nui ai, e ai i na lau a me na lala opiopio. He nunui kona mau pepeiao. He lohe koke no ia ina he wahi na-