Ke Alaula, Volume I, Number 8, 1 November 1866 — Page 30
30 KE ALAULA.
O WILAMA, KE KEIKI MAKAPO.
Mamua aku nei ike wau i kekahi wahi keiki makapo e noho ana. Ua loaa iaia ka mai makole, a ua pio loa ka ike o kona mau maka a elua. Mamua aku, i ka wa ike o kona mau maka, he keiki lealea no ia i ka paani, e holo ana me ka hauoli i o a ia nei.
I aku wau iaia penei: "E kuu keiki aloha, aole anei he haawina oolea ka i haawiia mai ia oe?"
Pane mai kela, "Aole paha he pono ia'u ke i aku he oolea, no ka mea o ka haawina no ia a kuu Haku i haawi mai ai ia'u: a o ka Haku no ka mea i ike i ka mea kupono!" Haalulu nae kona leo, a upiki ia kona mau lehelehe, a kulu mai he wahi waimaka ma kona papalina.
"E kuu keiki he makua aloha loa no kou ma ka lani; ua oi aku kona aloha ia oe mamua o ke aloha o kou makuahine."
"Pela no ka'u ike," wahi a ke keiki, "a nolaila, ua oluolu no wau i kana hana ana."
Pane mai kahi kaikuahine o ua wahi makapo nei. "O ko'u manao keia, ina maanei o Iesu, ina no paha e hoola oia i na maka o Wilama, no ka mea he nui no na makapo ana i hoola ai i kona wa e noho ana i ke ao nei a he hiki paha ia ia ke hoola i ko Wilama mau maka."
I aku wau, "E hookaakaa auanei no ia i na maka o kona naau, a e ike no ia i na mea nani o ka lani. Alaila, i kona noho malie ana maanei, e oi aku ka hauoli o kona naau mamua o na keiki e ae e holo lealea ana i o a ia nei."
"O ka pono loa nae e ike maoli o Wilama," wahi a Hate.
Ae aku no wau, "O ka pono io no ka hoi paha kela i ko kakou manao; aka, aole paha e manao oe e Hate e houluhua i ka manao o kou wahi kaikunane i ka haawina i loaa iaia."
Hoole mai o Hate, "Aole no ka hoi paha. Aole no e uluhua ana o Wilama; ua piha kona naau i ke aloha i ke Akua, a nolaila ua apono no ia i ka ke Akua mau hana a pau—a o ke aloha hoi iloko o ka naau, ua like ia me ka malamalama."
Pane mai o Wilama, "Aole au i uluhua. I kuu wa e noho mehameha ana, pule pinepine no wau, a himeni aku, a himeni hou, alaila me he la ua kokoke mai ka Haku ia'u, a ua malamalama oloko o'u, a poina loa iho la wau i ko'u pilikia."
Hele aku no wau e ike i ke keiki makapo no kuu minamina iaia, a me ka manao e hooluolu iaia; aka, i kuu ike ana, ua hooluolu mua no ka Haku i kana wahi keiki, a ua hauoli no ia iloko o kona mau popilikia. Ua hoolilo ka Haku i keia kea kaumaha loa i mea mama wale i kahi keiki. Aloha wale na keiki makapo!
"E HELE ANA AU I KA HOME MAU."
Pela i mele ai na haumana o ke kula Beritania o Waioli. Me lakou pu hoi kekahi haumana kane, o Kimo ka inoa. He keiki no i alohaia e na kumu, no kona ano noho malie, a hoolohe i na olelo ao.
I ke kula no oia ma ka Poalima, la 7 o Sepetemaba i hala ae nei. I ka hoopuka ana o ke kumu i ka manao e kula ma ka Poaono, la 8, ua kokua o Kimo ia manao; aole nae i holo, a nolaila aole kula ia la.
I ka hele ana o kona makuakane i Kalihiwai e lawaia weoweo ia kakahiaka Poaono, hele pu o Kimo. Aole no paha i manao o ka hele keia, a hoi ole mai me ka ola.
Lawaia lakou malalo o ka pali o Kapukamoi, maloko o kahi lua kai, hohonu. A wela mai la ka la, hoi liilii aku ka lehulehu o ka poe lawaia, a koe uuku mai. A hiki i ka hora 10 paha, haki mai la ka pali, a hiolo okoa mai la, a pa mai la na apana pohaku a pili i na lawaia e noho ana, a pau lakou ehiku i ka palemo ia ilalo iloko o ia lua kai hohonu, a make koke lakou a pau, a nalowale na kino iloko o ka lua.
O Kimo kekahi o ia poe. Ua pakele kona makuakane no ka hele ana'ku i kahi kaawale iki ia wa. Elua keiki no ke kula o Kalihi, a hookahi no Waioli, i make pu: o Kuaiki k, o Henere k., a o Kealoh w. Ekolu mau kanaka makua i make pu: o Kukuiehu, Paakea, me Aimoo. Ekolu hoi ka i pakele mahunehune, me ka eha o ke kino.
Paapu na makamaka o ka poe i make ma ia kahakai, e uwe aloha ana. I iho la ka poe i makau i ke Akua—"O Iehova keia, ua hana oia i kona makemake."
He leo paipai keia i na kamalii o keia poe aina. Me he mea la e kahea ana o Iehova e like me ia ma Kekahuna 12:1: "E hoomanao oe i kou mea nana i hana, i na la o kou noho opiopio ana."
I NA MAKUA MEA KEIKI LIILII.
He nui na kanaka makua e lawe nei i ke ALAULA no lakou iho, ke nana nei i kona mau kii, a ke heluhelu nei i kona mau manao. Ke olelo nei kekahi o lakou, "Ua pomaikai makou i ka ike ana i keia mau mea—pomaikai makou i ka ike ana i keia mau mea—o na kii o na holoholona o na aina e, a me na olelo wehewehe e pili ana, a me na moolelo o kekahi poe pono a me kekahi poe kaulana, a me na mea e ae he nui no i hoike ia mai nei." Ke olelo nei no kekahi poe makua, "Kainoa e hoike ia mai ana na nuhou o na aina e mai, a me na mea hou o Hawaii nei. Aole ka! He manao kamalii wale no! He make hewa ko makou lawe ana i keia pepa ano kamalii loa—he momona ole!"
Ke manao kuhihewa la kekahi poe e loaa ana ia lakou ma keia wahi pepa, i hoopukaia hookahi helu i ka malama, i na nuhou a pau o na aina a pau o ka honua nei—a no ia wahi hapaha hookahi a ia poe i uku ai no ke ALAULA e lawa loa ai lakou a e hoonaauao ia lakou.
He kuhihewa no ia a ia poe. O ka nuhou e hiki pinepine mai nei ma na eke leta mai Kapalakiko mai ua hoolaha mau ia no ma na kolamu o na nupepa nui i hoopukaia i kela hebedoma keia hebedoma. He hiki ole i na kolamu pokole o keia wahi hoa kamakamailio o ka poe opio ke hoopuka loihi aku ia mau mea i hoolaha e ia, a i hoolaha pinepine ia, e na nupepa nui.
Ua manaoia e hooliloia ke ALAULA no ka hoonaauao ana i na keiki. Aole hoi e poho ana na kanaka makua ke heluhelu iho lakou a hoomaopopo i na mea o loko— he mau mea hou paha kekahi, akahi paha a lohe, akahi hoi a hoopukaia ma ka olelo Hawaii.
Eia nae ka mea a makou i manao nui ai e paipai ia oukou, e na makua. Ina no e lawe oe, e ka makuakane, a ka makuahine paha, i keia wahi elele o kakahiaka nui, a heluhelu wale ae oe mai ka aoao mua a hiki i ka aoao hope, alaila hoolei wale aku a kapae ae paha ma kuono, alaila aole io no i pomaikai loa ko ka hale ou i kou lawe ana i keia wahi pepa.
Eia ka pono ia oukou, na makua mea keiki liilii: E hoihoi aku i ua wahi hoalauna nei i ka hale, a i ka auina paha o ka la Sabati, oiai e hilinai ana paha oe ma ke koki, e kahea aku oe i kau mau keiki, e like me ka moa makuahine e helu ana, a loaa kekahi ai momona, ke'uke'u aku ia, e kahea ana, a holo wikiwiki mai na wahi keiki moa, a lalau koke aku i na mea la e paa ana ma ka nuku o ka makuahine. Pela no oe e kahea aku ai i kau mau keiki liilii e hele mai a paina pu me oe i na wahi hunahuna ai a mea ono oloko o keia umeke liilii.
Pii mai kekahi; keiki ma kekahi uha, kau hoi kekahi ma kekahi uha, a ma ka aoao mai kekahi. Wehe ae i ka pepa, hoikeike aku ia lakou i na kii, a heluhelu aku ia lakou i na olelo wehewehe a me na olelo ao i ku i ko lakou noonoo kamalii. Ina ua pohihihi i na wahi keiki kekahi mea e pili ana i kau e heluhelu la, a ninau mai, e kali no kou heluhelu ana, a kamailio aku me ka wehewehe aku a pau ko lakou kuhihewa.
Pela e alakai aku oukou, e na makua, i ko oukou mau keiki liilii, i loaa na makahiki elua a hiki aku i ke eono o na makahiki. A loaa aku ia lakou ke akamai i ka helu no lakou iho, alaila e haawi i hapaha ia lakou, i hiki ia lakou ke lawe i pepa no lakou iho.
Eia hou hoi. Aia a pau i ka heluheluia, mai hoolei wale aku, a hoolilo i kau pepa kii nani i welu holoi lepo a i pepa hana lupe no na keiki, aka e ao ia lakou i ka malama i keia waiwai nui. E hoihoi i na pepa ma ka pahu e waiho ai, a pela e malama ai a pau ka makahiki, alaila e humuhumu pu a wahi iho i kekahi pepa manoanoa e ae, ka lilo no ia i buke nani no na pokii hou aku e heluhelu ai.
KA BEA O KE KAEI ANU.
(THE POLAR BEAR.)
Noho keia holoholona nui ma ka aina anu loa e kokoke ana i ka Welau Akau, ma kahi hiki pinepine ole aku ai ke kanaka. Noho no ia ma kahakai maluna o ka hau paa, a eli iho no ia i wahi moe nona maloko o ka hau kilihune. I kekahi manawa moku mai kahi apana hau nui a lana mai i ka moana, a maluna o na apana hau