Ke Alaula, Volume IV, Number 3, 1 June 1869 — Page 11

KE ALAULA. 11

paahana e hoopomaikai ia i ke ao nei, a e kau mai ka malu o ke Akua maluna oia ohana i hoohui hou ia ia la.
                He mea manaonao ka lohe ana i ka hai ana o keia wahi keiki uuku i na pilikia, a me na ino, i ili mai maluna ona, i kona wa e noho opio ana.
                "E mama," wahi ana, "manao wale au i kuu hiki mua ilaila e make loa au i ka luuluu, mahope ao aku au ia Kete no Jesu, alaila oluolu mai la au; maha mai kuu kaumaha. Ina ole au i lawe pio ia ina ole i lohe o Kete ia Jesu. Pule pinepine au e hoopakeleia au mai ka hoowalewale.
                Ina e lilo au i kanaka makua e like me ka olelo a ka'u wahi hoahanau o Paulo, alaila e hai aku au i na kanaka a pau, ka weliweli o ka hookuu ia ana i ka hoowalewale, a me ke ano o kuu hoopakeleia ana mai ka hoowalewale.
                Mahope nui ae o Beni, a lilo oia i kanaka makua. Aole i poina i na olelo ao o ia mau la pouli o kona noho pio ana. Me he la oia no ke ahi a ka mea hooheehee i ke gula, a puka mai oia he momi nani loa mai lako oia ahi. He nui na keiki i lohe mai kona waha mai i keia moolelo o kona aihueia ana a ua ao ia lakou malaila.
                Lilo oia i paahana ikaika a maikai loa na ka Haku, a e mae ole ana kona inoa maikai ia hanauna aku ia hanauna aku.
                I kona wa i haalele ai i kona mau hana luhi o keia haikaika ana, a pii aku iluna e loaa i kona lei, ua nui na momi ma kona lei alii. No Inia kekahi, a no na mokupuni o ke kai kekahi, aka aole paha i oi aku ka nani a kekahi o ia mau momi mamua o ka momi uhane a Kete, a na anela i malama aku ai.

KA NANAHU.

                Ua kamaaina kakou a pau loa i ka ike ana i ka nanahu wahie a ka imu ahi i ka wa i pio ai ke ahi, a koe iho ka nanahu. Aka he okoa ka nanahu pohaku i laweia mai, maluna o na moku mai na aina e mai a hoopaeia mai ma Hawaii nei; piha ka moku ke holo mai a hooleiia ma ka uwapo, ku ke ohua o keia mea he nanahu ma ka uwapo. Oiai ka wahie e aa ai ke ahi o ka poe kui hao a me na ipuhao o na mokuahi holo moana. He eliia keia mea me he pohaku'la no loko mai o ka opu o ka honua.
                O ka lua kahi i eliia kekahi minirela, ina he nanahu, ina he gula, he kala, he keleawe paha, ua kapaia he mine. Ina o ka nanahu ka mea i eliia ua kapa ia ia lua hohonu he mine nanahu, a ina he gula ua kapaia he mine gula.
                Ua eliia kekahi mau mine a he tausani na kapuai ka hohonu iloko o ka opu o ka honua. Na ipukukui wale no ka mea e malamalama ai ia lua hohonu. Hana ia he kapu nui maluna a ku na kanaka ma ke kapu a hookuukuu ia lakou ilalo o ka mine me ke kaula loihi. Pela hoi i huki hou ia lakou iluna i ka wa i pau ai ka hana, a ma ke kapu no hoi i huki ia ka nanahu iluna. Ma kekahi mau mine ua iho na kanaka hana a me na kamalii i ka Poakahi a ua noho no ilalo e hana ai ma ko lakou hale pouli he kukui wale no ka malamalama, a hala na la eono me ka ike ole i ka malamalama o ka la, a hiki wale aku i ka Poano. Alaila hoopiiia lakou iluna e hoomaha ai i ka la Sabati. Aloha wale ka poe i hooluhi ia iloko o ka opu o ka honua i mea e loaa ai ka nanahu e hoomehana ai i na hale o na aina anu, a i holo ai na kaa ahi a me na mokuahi.
                Ke ike ala kakou ma ke kii maluna ae nei i na kanaka hana elua ma kekahi keena pouli o ka mine nanahu e elieli ana.
                Aia ma Beretania a me Penesilevania a me Nu Holani kekahi mau mine nanahu, kahi i huaiia ka nanahu he nui wale. No ia mau mine mai ka nanahu i hiki loa mai i Hawaii nei.

E HOOPILI I KA POHAKU MALUNA'E.

                Ma kahi mamao loa aku, he aina ua kapa ia o Helevitia, he aina nani, ua paapu i na mauna kiekie, i na muliwai i paa i ka hau, na awawa uliuli maikai.
                I na makahiki i kaa hope ae nei, ua ulu mai ka manao o kekahi alii ino e hoolilo i na kanaka e noho lealea ana ma na awawa o keia aina maikai, i kauwa kuapaa, a lilo na mauna a me na muliwai o ko lakou home, nana.
                Hele oia me kana puali koa nui e kaua aku ia lakou. He poe wiwo ole keia, a no ka nui o ko lakou aloha aina, aole no e lilo wale ana na pono a lakou me ke kaua ole, ina paha e lanakila ae lakou. A i ka wa e hele mai ana keia alii, ua hoouna ia na wahine me na keiki i kekahi papu ikaika loa, a ua hoomakaukau e kaua aku me ka wiwo ole i na enemi.
                I ke ahiahi mamua'e o ke kaua ana, ua loaa he keikikane uuku e koe ana me lakou, aole i komo ia i ka papu nui, a ikaika.
                I ka ike ana o ka makuakane i keia wahi keiki, ua kaumaha loa ia, no ka mea he loihi keia papu mai o lakou aku; aole no e ae ana iaia e hele pu me kana keiki, oiai no ka puali koa keia makua,—a ina e noho mai me lakou, na wai e malnma i ke keiki, ke haule ka makua ma ke kaua ana.
                Ua akaaka i ka makua, o ka hele, oia hookahi no, ka mea e pono ai ia; a ia po i ka wa e hiamoe ana ke keiki, noho ka makua me ka pepa, a me ka peni a ua kakau i kii o ke ala hele, a kana keiki i manao ai e hele, mai ia wahi aku a i ka papu, kahi i hoouna mua ia'i na wahine a me na keiki.
                Ikaika loa ka makua i ka hana ia po, a ua noonoo pono ma ke ano o ke ala, i paa na wahi kekee, me na wahi ino a pau ma ka pepa, a akaaka lea.
                A i kakahiaka hai aku ia i ke keiki e hele hookahi ana ia ma ia ala a hiki i ka papu, me ka haawi ana i ke kii ana i hana'i ma kona lima, me ka i ana, ua paa na kuhikuhi a pau ma ia kii, no kou hela ana, ina e hahai pono malaila, aole pilikia, aole hiki ia oe ke auwana! Hele ae ke keiki uuku. Loihi kona hele mama ana me ke hauoli; no ka mea aole kanalua iki kona manao no ka hele ana, oiai hookahi ala wale no, a he pololei no ia.
                Mahope mai kanalua iho. He wahi puu kiekie mamua ona, he pohaku nui ma kekahi aoao o keia puu, a malalo iho, he pali weliweli, a he ala ololi loa mawaena. No ka ololi loa manao iho la ia, aole no e hiki ke hele ma ia wahi. Pihoihoi ia, a kanalua kona manao. Ua hele hewa paha au, wahi ana; ua auwana paha mai ke ala aku, a ike ae la ia he wahi ala e holo ana ma kekahi aoao oia puu. O keia paha ke ala no'u? wahi ana, a i ka hoomaka ka hele ana malaila hoomanao ia i kona kii, nana e hoopololei i kona hele ana. A nana pono aku oia i ke kii, eia ka! ua pono mamua. Ua kakau ia keia wahi pohaku nui, me ke pali kiekie ma ke kii, a ua kakau ia na hua olelo "E hoopili i ka pohaku maluna'e." Hahai, ke keiki i kana kii ia manawa, a pela no a hiki aku i ka papu kahi o kona makuahine, me na hoahanau ona, me ka pilikia ole.
                Ua ike paha oukou a pau, e na keiki i ka mea i kapa ia ka Pohaku. Malaila ka paulele ana, no ka mea ke hele nei paha kakou a pau ma kahi ala ololi, i hiki aku i ka Puuhonua iluna'e. A ina pohihihi keia ala, a ku mai na mea e keakea ai i ka hele ana, manao iho la e huli a loaa i kahi ala e ae, e oi ana ka maopopo, me ke akea; alaila huli i ka Palapala Hemolele, he kii ia o keia ololi a ko makou makua ma ka lani i haawi mai ai ia makou me ka ololi i kakau maopopa ia, "E hoopili i ka pohaku maluna'e."

MAKAU NA KEIKI O AI IA LAKOU.

                Ke holo mai nei kekahi o na kaikamahine o Hawaii a me Maui a me Kauai, e komo i na kula hanai ma Oahu, a ke holo aku nei na keiki mai na wahi a pau o Hawaii nei i Lahainaluna i ke ao ia malaila. Aole o makou i lohe ua makau kekahi o lakou o pepehiia a ai ia lakou i ka noho malihini ana aku ma kahi makua ole, o ka pono wale no ka makua. Aka ua hele no lakou a hoi no me ka makua ole, a me ka maluhia.
                Aole pela ka oluolu o ka imi ana i ka naauao ma na kula hanai ma ka pae aina o Nuuhiwa. Ke lohe nei makou mai ia Rev. J. F. Pogue, a ma ka palapala ana mai hoi o Rev. S. Kauwealoha ua loa ia ma Uapou he mau keikikane elua ua kupono no ke komo ana i ke kula hanai o Rev. S. Kekela, ma Puamau. I kekahi lohe a makou ua ae ka makua a kekahi o laua e hookuu aku i kana keikikane e komo i ke kula o Kekela ma Puamau. A makaukau o ka "Hoku Ao" e lawe aku iaia, ua uwe nui ke keiki. Ua makau o pepehiia a pau i ka ai ia e na kanaka o Puamau ke hiki aku ilaila, nolaila, ua hiki ole iaia ke hele ilaila. Nui ka pilikia o ka imi naauao ana ma na aina pegana, kahi i noho ole ai ka makau i ke Akua, a me ke aloha i kanaka. Aloha wale na keiki o Nuuhiwa, ahonui hoi na kumu a lakou e hoomanawnui nei iwaena o ka pouli manoanoa.

                Auhea la ka makua e weliweli ole ana ke hoomanao oia i ka uwe ana o kana keiki iloko o ka po, i alakai ia ilaila e ia.

                O ke kanaka hewa i ke koko o kekahi, e holo oia i ka lua, mai keakea kekahi iaia.