Ke Alaula, Volume IV, Number 6, 1 September 1869 — Page 21

KE ALAULA.
BUKE IV. HONOLULU, SEPATEMABA, 1869. HELU 6.

KA OKI ANA I KA HUITA.

                Ma na aina o Amerika a me Europa o ka huita kekahi mea i hooulu nui loa ia, a o ka palaoa, oia ka huita i hoowaliia a aeae, oia no ka ai o kekahi hapanui o na kanaka o ia mau aina. He hooholo no ka hana o ka mahi huita ana. Palau mua ia ka aina a wali maikai ka lepo, a hapuku aku a pau na puupuu i ka nahaha, alaila la helelei ia ka hua huita; a halo hou ia'ku ka mala i mea e hookomo aku ai ka hua i ka lepo. O ka ulu paapu mai no ia o ka huita e like me ka laiki, a o kona hua ana hoi ua like no me ka laiki—maluna no ka hua. Ma ke kii i hoikeia'e maluna, ke ike la kakou i ke ano o ke oki ana o ka huita i ka wa i oo ai. Ke oki la kekahi kanaka i ka huita, ke pu-a nei kekahi, a ke inu wai nei no kekahi. Aia ma o aku ke paani la kekahi mau keiki uuku malalo o na pu-a huita; aia hoi ma o loa aku ke hoihoi la ke kaa bipi i ka huita i okiia i ka hale, kahi e hahau aku ai a kaawale ka hua, a kaawale ka opala mauu.
                Ina e nana aku kakou i ka pahi i okiokiia i ka huita. he ano e. He pahi loihi malalo, a he mau laau liilii eha maluna e hoopaa iho ai i ka huita, a haule maikai aku ka mauu i okiia, a he oluolu ka ohi aku ana, a me ka pu-a ana.
                He oluolu no ka mahi huita ana, no ka mea na na bipi a me na lio i hana i ka nui ma ka palau ana. Ma kau wahi hoi, na na lio no e oki i ka huita o ka poe i makaukau i ka mikini okioki me na lio. Ma ke kau wahi hoi ua palauia ka aina e ka palau i kauoia e ka enegini mahu. O kekahi waiwai o ka huita, oia no kona palaho ole a loihi. He hiki ke malamaia keia ai a puni ka makahiki—aole e ino wawe. Ina hoi i hoopania ka palaoa iloko o ka pahu, he hiki no ke malamaia a ekolu a eha makahiki.
                Ma ke ALAULA o Dekemaba, 1867, ua hoikeia he kii o na kupapau o ka poe kahiko o Aigupika i ialoa ia me ka mura a me ka libano, a me na mea ala, a ua wahiia me ka lole lahilahi; a pela i malamaia na kupapau mai ka wa o Parao, a o Mose paha, he ekolu tausani makahiki a hiki mai i keia wa. I keia mau makahiki koke iho nei, i ka weheia ana o ka wahi o kekahi kupapau o Aigupika, ua loaa ia ma kona lima e paa ana he mau hua huita; ua waihoia paha ma kona lima he ekolu tausani makahiki. Ua laweia keia hua huita i Amerika a kanuia, a ulu mai he okoa keia ano huita, okoa ka huita mua o lakou. He puipui io nui keia ano huita o ka wa kahiko o Aigupika, a ua laha loa keia ano huita nunui o Aigupika ma Amerika i keia wa. Oia paha ke ano huita i oleloia ma Aigupika i ka wa i noho kiaaina ai o Iosepa, a hoopihaia na hale papaa a pau i ka palaoa iloko o na makahiki nui o ka ai, mamua o na makahiki wi ehiku.
                O Makawao kahi o Hawaii nei i hoouluia ka huita mamua aku nei. Ua lilo o Kaleponia i aina mahi nui i ka huita i keia wa, a ke hooili aku nei ia i kona polaoa i Europa. No Kaleponia ka nui o ka palaoa i aiia ma Hawaii nei i keia manawa. Ua oi aku ka loaa o Kaleponia ma ka palaoa a lakou e hooili nei i na aina e, mamua o ka loaa o ke gula a pau e eliia nei ma ia aina waiwai nui.
                O ka oka ai a ka lio, a me ka bale, kekahi mau mea i hoouluia ma Kaleponia, a haliia mai i Hawaii nei he ai na koonei mau lio ma Honolulu. Momona ka aina mahiai.

O PONO A ME INO, AIA MALOKO.

                Nonoi mai kekahi ilikini elemakula i kekahi haole i baka nona. Nao iho la ka haole maloko o kona pakeke a haawi ae he baka helelei nona. Ia la iho hoi hou mai ka Ilikini a ninau mai no ka haole i haawi iaia ka baka. Ua loaa iaia, wahi ana, he hapaha i pili pu iho maloko o ka baka a ka haole. Pane ae kekahi. "Nana no i haawi mai ia ia oe; e malama iho oe ia nau." Pane mai ka Ilikini, "Elua kanaka e noho nei maloko o'u—he kanaka pono kekahi, a he kanaka ino kekahi. Olelo mai ke kanaka pono ia'u, 'Aole nau ia hapaha; he pono e hoihoi aku i ka mea nona ia waiwai.' Olelo hoi ke kanaka ino, 'Nana no i haawi mai ia hapaha; he pono no ia oe ke malama iho ia nau.' Olelo hou ke kanaka pono, 'O ka baka kona i haawi mai ai ia oe, a nau no ia, aole o ke dala.' Olelo hou ke kanaka ino, 'Ua loaa mai nae ia oe ka hapaha, e hele a hoolilo ia i ke kuai i kiaha rama.' Papa mai ke kanaka pono, me ka olelo iho, 'Mai hana oe pela.' No ia paio ana o ia mau kanaka elua iloko o'u pilikia loa wau. Manao wau e hiamoe i ka po, mau ko laua nei paio ana iloko o'u a ao ka po; he hiki ole no ke hiamoe. A i kuu hoihoi ana mai nei i ka hapaha oluolu iho la au."
                Ua like kakou a pau me keia Ilikini elemakule. He kanaka pono kekahi e noho ana iloko, a he kanaka hewa kekahi. O ka inoa o ke kanaka ino o Hoowalewale no ia, a o ko inoa o ke kanaka pono o Lunaikehala no ia. Ke paio mau nei no keia mau kanaka elua iloko o kakou i kela la keia la. O kela hana keia hana a kakou ua aponoia e kekahi o laua a ua ahewaia e kekahi. A eia ka ninau nui, "Owai o laua ka i