Ke Alaula, Volume IV, Number 12, 1 March 1870 — Page 45

Page PDF (405.41 KB)

KE ALAULA.
BUKE IV. HONOLULU, MARAKI 1870. HELU 12.

 

KA ILI ANA O HOKU AO, A NAHAHA LIILII MA KUSAEA, OIA O UALANA.

                I ka po o ka la Sabati, Feberuari 6, hoike mai o Rev. J. F. Pogue no keia holo ana aku nei o Hoku Ao, a me kona ili ana. Ua lawe makou i kekahi o ia mau olelo a me na lohe e ae, a ke hoike aku nei malalo ae.
                Haalele o Hoku Ao ia Honolulu nei i ka la 8 o Iulai, 1869, a holo aku i Maikonisia. Ku mua aku i Tabiteuea, a loaa o Kapu ma laua o Leleo e noho ana me ke ola pono o ke kino a me ka maluhia iwaena o na kamaaina o ia aina pouliuli. Ua helu laua i ka nui o na kanaka ma keia mokupuni haahaa, a loaa 6,200 ka nui o lakou. Ua hoomaka nui na kanaka o Tabiteuea e haalele i ko lakou mau akua a malama aku ia Iehova. Ekolu haneri a oi aku ka nui o na pohaku a me na apana laau i hoomanaia i pau i ka hooleiia aku iloko o ka pule hookahi. E hiolo ana na kapu o ke ao nei i kekahi lehulehu o ka lehulehu.
                Haalele o Hoku Ao ia laila a holo aku i Tarawa. Hoonohoia aku o Kanoho me Haina ma ia mokupuni, a o Ahia ua hoonohoia aku ma ka welau akau o Tarawa, ma kahi e noho nei ke Alii Karistiano o Aberahama Kaiea, ka mea i noho ma Apaiana mamua i ka wa e noho ana o Binamu malaila.
                Ma Apaiana loaa aku ia Mr. Pogue o Rev. J. H. Mahoe a me kana wahine e noho pu ana me kekahi haole, ka mea nana i hoopakele i kona ola mai na kipi powa pegana e hoopiha nei ia Apaiana. Me kona pilikia ua hoihoiia o Mahoe i Butaritari, a ke noho la me Kanoa ma malaila. Ma kekahi kolamu e aku e haiia ke ki-pu ia ana o Mahoe, a pakele mahunehune kona ola.
                He kihapai uhane uliuli loa o Butaritari i keia manawa e mahiia nei e Kanoa a me Maka. O ke ano nae o ke Alii i pepehi i na luina elua o ke kuna Pfeil, oia mau no e like me mamua. Aka, ua aloha na kanaka i na kumu, a ua maluhia ka noho ana. Ua holo ka hana a na kumu.

No ka Pae Aina o Makalo.

                Ua hoonohoia aku o Kaaia ma Ebona me Kapali; o Kahelemauna ma Mile, o Aea ma Majuro. E mau ana no o Kaelemakule ma kona kihapai poepoe iki a momona hoi o Namarik.
                Haalele o Hoku Ao i keia pae aina a holo aku i Kusaea, a holo loa aku i Ponape.

No ka Ili ana ma Kusaea--oia o Ualana.

                I ka hoi ana mai Ponape mai, hookomoia o Hoku Ao ma ke awa ma ka hema o Kusaea. A pau ke ku ana i ke awa, a makaukau lakou e holo hou mai i ka hikina nei, i ka auina la o Okatoba 18 hoopukaia ka moku mawaho o ke awa. Hala pono aku ka moku iwaho o ke awa, aka lilo i ke au, a no ka pohu loa, ua ko ia i ke au a ili maluna o ke kohola. I ka hora ewalu o ka po ka ili ana, a ua pakuikuiia kahi moku nani a kakou maluna o na pohaku e na ale, a nahaha liilii loa. I ka wa i ili ai, ua hookuuia aku na ohua ma kekahi waapa, a hoounaia aku lakou i ke awa kahi a lakou i hoopuka mai ai i ka moku. He uuku loa na waiwai o ka moku i hoopakeleia.
                Ma ke kii maluna ae nei ua hoikeia o Hoku Ao e puka aku ana mai kekahi awa ku moku o Kusaea, a e ukali aku ana na waa he lehulehu o uka mai i ka holo ana aku o na kumu a lakou.
                He aina kiekie, uliuli a nani loa o Kusaea, a he mau awa ku moku maikai kona, aka malaila no ka e ili ai ko kakou moku.
                Hookipa maikai loa na kamaaina i na ohua o ka moku, a me ke kapena, a me ka poe luina, i na pule elima, a ku aku kekahi moku kialua o Ane Poka malaila. Ua hoolimalimaia keia moku no na dala $2,500 e hoihoi mai i na ohua a me ka lehulehu a pau o Hoku Ao i Hawaii nei. Ku mai lakou ma Honolulu i ka la 4 o Feberuari. Eia na ohua: o Rev. B. G. Snow, o Rev. A. Kureke, kana wahine a me ke kaikamahine a laua, o Rev. J. F. Pogue, ka Elele o ka Papa Hawaii, a me kekahi keiki a Haina.

HE MANAO ALOHA A KA LUNAHOOPUKA I KA POE LAWE ALAULA.

                Ma keia helu o ke ALAULA o ka malama o Ma raki ua piha ka Buke 4 o keia pepa. Ua loaa i keia wahi milimili a oukou na makahiki hookahi kauna. I ka makahiki mua ua laweia 3,800 a oi aku ka nui o na pepa. I ka makahiki elua, a ekolu, a me keia makahiki hope i pau ae nei me keia helu, ua lawe mau ia 2,600 pepa a oi iki maluna i kela a me keia makahiki.
                O ka haku ana i na manao a me ka hoomakaukau ana i na pono, a me ka hoopuka ana i keia nupepa na ka poe opio, he hana kuia a'u i hauoli mau ai i keia mau makahiki eha. Ua maopopo lea aole i poho ka luhi o ka mea nana i hoopuka. Ua lilo keia pepa i mea e kokua ai i na kula Sabati, a e alakai ai i ka manao o ka poe ui a me ka poe i oo. Olelo mai ke Kahuna naauao, "Aia he manawa no na mea a pau, a he wa hoi no na hana a pau malalo iho o ka lani. He wa e hanau ai, a he wa hoi e make ai." Ke manao nei hoi au, he wa e hapai ai i na ukana, a he wa hoi e kuu iho ai i na ukana.
                Ua hiki mai hoi ia'u keia wa hope i oleloia ae la, oia ka wa e kuu iho ai i kekahi mau ukana. A ke manao nei au e waiho i ke kamailio pinepine ana me na hoa i heluhelu mai i ke ALAULA i na makahiki i hala. E hoomaha ana au i keia hana me ka manao e haalele i kuu one hanau a e holo aku i Kaleponia e imi i ka ikaika o ke kino ma ka hanu ana i ko laila ea huihui, a me ka ai ana i ko laila mau hua momona.
                Nolaila, ma keia elele ke haawi aku nei au i kuu aloha i na mea a pau i kokua i keia pepa, ma ka lawe ana, ka hoolaha ana, a me ke kakau mai ana i na manao.
                Ke hele nei kuu kino i ka aina e, aka, eia no kuu naau ke waiho nei no me oukou.
                                Kuu aina hanau e,
                                Nou au e mele nei,
                                Aina maikai
                                O na makua o'u,
                                Me na keiki pu,
                                E o mai o a o,
                                Kuu mele nei.
                                Kuu aina hanau e,
                                Kuu aina makamae,
                                Aloha au
                                I kou mau kahawai,
                                Na kualono e,
                                Na kula uli mau,
                                He oli ko'u.
                Me oukou, e na keiki o kuu aina hanau, na keiki mai Hawaii a Kauai, me oukou kuu aloha.
Na'u, na O. H. KULIKA.
Honolulu, Feberuarl 8, 1870.