Ke Alaula, Volume V, Number 1, 1 April 1870 — Page 3

KE ALAULA 3

 

O " TOMA" A ME "IULE."

            Ma kekahi home oluolu, kahi i noho ai na mea lokomaikai, he popoki eleele; o Toma kona inoa. Ke hoohele nei ma ka hale me he la ua kuonoono loa oia malaila, aole hoi i oi aku ko hai kuleana i kona. A ke hoike nei oia i kona aloha i kona haku ma ka lele ana maluna o kona mau uha, a ma ka hoopa ana i kona mau hulu papalina i k a maka o kona haku aloha.

            I keia mau la iho nei ua haawi ko Toma haku wahine i ka ai i kekahi wahine ilihune, a ua hoaahu aku iaia i na kapa kapono, a kamailio aku me ka leo aloha.

            Mahope hoi mai ua luahine la me kekahi wahi ilio nani ma kona poli. Ua kapaia o " Iule." Ua makemake ua luahine la i ka Toma haku wahine e lawe i ua ilio nei, a e malama pono iaia, no ka mea ua ilihune ia, aole hiki ke hanai pono. A ua ao no ua wahine oluolu nei; ua malama iaia me he wahi keiki la. Ua oi aku paha kona malama pono ana a me kona ao pono ana iaia i ko kekahi mau makua hooponopono ana i ko lakou mau keiki.

            Ua makau ia e hoohui aku ia Toma a me Iule o hakaka laua, no ka mea he ano okoa ko na popoki a me na ilio. Aka ua ike oia ina aole e launa oluolu pu laua, e pilikia ana o Iule ia Toma. Nolaila ua hooholo oia e ao pono aku ia laua. Pela no ka noho ana o na hoahanau malalo o ke kaupaku hookahi, ina aole uumi lakou i ka huhu o ka lakou mau ano maoli, he mokuahana a he haunaele ka hope.

            Hikilele kona naau i ka hono ana e hoolauna pu ia laua. Aole nae mea e ae e pono ai. Ua manao keia wahine he wahi naauao iki no ko na holoholona, a ina e ao pono ia, e hoolohe no lakou i ka leo o ka lakou mau kahu. Nolaila, i kona waiho ana ia Iule ma ka papa-hele o ka hale imua o T oma , i aku la ia iaia penei: "Eia kou wahi kaikuahine, Toma ; he pono ia oe ke malama pono iaia , no ka mea he nawaliwali oia nei, a he ikaika oe. Mai poina oe i ke kiai ana iaia, a i ka malama pono ana iaia. Ke hoopa aku oe iaia me kou mau maiuu oioi, e kau pale aku oe me he weleweka la ma kou mau wawae mua. Nolaila, mai poina oe i kuu ao ana ia oe, e Toma e. Ke hilinai aku nei au ia oe."

            Aole nae i huhu o Toma ia Iule. Ua hele aku ia a apo aku iaia me ke aloha. Nolaila, ua pau ka hopohopo o ko Toma kahu ; ua oluolu pu kona mau milimili.

            Nani ke aloha o Toma ia Iule! Aole hoeha iki aku iaia, aka ua paani pu me iaia ua malama pono iaia me he kaikunane la i k ona wahi kaikuahine.

            Mahuahua ko laua aloha kekahi i kekahi i kela la a i keia la. Hookano maoli o ua o Toma nei i kona hele pu ana me ua wahi Iule nei, i kona paani pu ana a i kona hoomalu pono ana iaia mai na ilio e ae.

            Mai kuu puka makani, i kekahi mau kakahiaka mamua iho nei, i ike a u i kekahi keikikane e holo ana mai kona kaikuahine uuku aku, me ka pale ole aku i kekahi keiki kolohe i kona hoopilikia ana iaia. Aole anei he pono i ua keiki kolohe la e ao i ke a loha a ua popoki la, ka mea i malama pono loa i k ona wahi ''kaikuahine, o Iule?"

 

KE ALA E HIKI Al HE HOOPAA I KA HAAWINA.

            I kekahi la, eia na haawina kula o Henere. O ka Baibala , ke kakau lima, ka sepela ana, ka huinahelu, palapala aina, a me ke ao piliolelo. Makemake o Henere i keia mau buke; hookahi mea i makemake ole ia, oia ke ao piliolelo. Hoopaa e oia mamua i na haawina i makemake loa ia, alaila olelo oia i kona makuakane, "Hiki anei ia'u ke hele iloko o ko'u keena moe e hoopaa i ka'u no piliolelo malaila?"

            Ae aku kona makuakane, a hele o Henere i kona keena, a ki i ka puka, a noho oia ma kekahi noho e pili ana i ka puka aniani, a hoomaka i ka hoopaa. Hoopaa oia a liuliu, a lele mai ke kahi manu a noho ma ka puka aniani, a hoomaka i ke kani ana, me ka wae ana i kona hulu, a me ka hulihuli o kona a-i hinuhinu.

            Noho o Henere a nana i keia manu nani, a mamuli hoi hou i kona noonoo ana i kona buke, a olelo, "Hele pela oe, e Mrs. Nunu, e hoopaa ana au i keia haawina, a aole pono ia oe ke alai mai ia'u." I ka lohe ana i kana olelo lele aku ka nunu, a nana hou o Henere i kona b uke , a liuliu iki lele mai iloko o ka puka he wahi lepelepeohina nani loa. Haalele o Henere i kona buke a nana i ka lepelepeohina i kona lele ana, alaila lele loa aku ka lepelepeohina ma kahi ike ole ia.

            "Ua olioli loa au no kou lele ana," wahi a Henere i ka hoi hou ana i ka buke, "a makemake loa au e noho oe ma kahi e ."

            O keia la he la pilikia no Henere, no ka mea, i ka manawa i nalowale ai ka lepelepeohina, hoea mai la kekahi nalo meli nunui, a komo ma ka puka me ke kani oeoe ana, a o keia keonimana hope loa, a mahaoi loa, lele ia ma kona poo a kani ma keia pepeiao, alaila ma kela, a lele iwaho ; komo hou mai a kani hou ma kona pepeiao, a lele hou iwaho.

            Ukiuki loa o Henere ; nolaila, kiai oia ma ka puka, a ike i ka lele ana o keia nalo, alaila lele koke oia a pani i ka puka, a huli i kona kua i ka puka. " E na lede a me na keonimana," wahi a Henere, " o Mrs. Nunu, o Miss Lepelepeohina, a me Mika Nalo-meli-nui, ina hele hou mai oukou aole au e loaa ana ma ka hale, a ina ma ka hale, aole makaukau e hookipa ia oukou."

            Ia Henere e hoopuka ana i keia huaolelo, a e huli ana i kona wahi ma ka buke, lohe oia i kekahi mea e nali ana, a hookani ana maloko o ka paia hale, " Heaha keia? " wahi ana, " Owai keia e hoea mai nei ? " Huli oia a nana ma kahi nakaka, a aia malaila he wahi iole, me na maka eleele kolohe, e nana mai ana ma kahi puka. "He malihini hou ka keia. Olioli loa au, no ka mea, aole maanei ka popoki. Aka, e hoi hou oe, e Mrs. Iole, iloko o kou wahi e pee ai. Aole au e nana ia oe, no ka mea ua paa ko'u manao e hoopaa i kuu haawina."

            Huli hou kona maka i kekahi kihi me ka manao ikaika ma ka hoopaa. Aia hoi he nananana nui maluna iho o kona poo, a haule ia ma kona b uke . Lulu aku o Hene re me ka olelo, "Eia na mea hoakaka ia oukou na lede a me na keonimana, eia ko'u manao paa, e waiho i na mea pili ia oukou, a e lilo kuu manao ma ka hana pono. E hiki ia oe Mr s. Nunu e mele, a hiki ia oe Mi ss Lepelepeohina e lepelepe, a o oe Mr. Nalo-meli-nunui, hiki ia oe ke kani, a hiki ia oe e ka Iole ke nali, a o oe ka Nananana e milo, aka e hiki ia'u ke hoopaa i ko'u haawina."

            No ka piha loa o Henere i ka makemake e hoopaa pono i kona haawina, nana pinepine ma ka b uke , a hiki iaia ke hai pololei, a laila hele i kona makuakane me ka olioli a hai aku i kana haawina, a pau ka hai ana, alaila hai aku oia i na mea ana i ike ai ma kona hoopaa ana. F . M.

 

KA MOA KEIKI NAAUPO.

            Hele aku la kekahi kanaka e hookuu i kona mau moa mai loko aku o ka hale moa. I mea hoi e puka aku ai na moa, ua wehe ae ia i kekahi mau aaho maluna o ka hale. Ike ae la na moa i ka puka, o ka lele nui mai la no ia, a aneane pau loa i waho; koe nae hookahi wahi moa naaupo, aohe i ike i ka puka. Hou aku la ua wahi moa nei i o a ia nei, aohe nae loaa kahi e puka ai, no ka naaupo loa, aohe nana iluna.

            He nui loa na kanaka me na keiki naaupo e like me kela wahi moa. Ua pilikia kakou e noho nei mai keia ao. Ua paa i ka hewa. Aohe wahi e h emo ai kakou mai loko ae o keia pilikia ma ke ao nei. Aka, ua weheia ka puka maluna mai. Ua wehe ko kakou Makua iloko o ka lani i ka puka e holo ai ka poe a pau i makemake e puka aku mai loko o ka noho pio ana malalo o ka hewa. Eia nae ka naaupo o kanaka, aohe lakou nana iluna. Ua imi lakou i ka pono malalo nei. Ke holo nei i o a ia nei. Ke hoao nei i kela wahi a i keia wahi, aole nae loaa ka pono; no ka nana ole iluna. E nana kakou iluna. E nana i ke Keikihipa a ke Akua.

 

KA MANAWALEA O KE KAlKAMAHINE MAKAPO.

            He kaikamahine ilihune makapo ma Enelani, ua haawi oia i ke kahunapule he kanakolu mau hapaha e kokua i ka hana misionari. Kanalua ke kahunapule e lawe i keia, a olelo aku, "He kaikamahine ilihune a makapo oe, aole pono ia oe ke haawi i ke kokua nui e like me keia." "He oiaio no, ua makapo au," wahi ana, " aka he hiki no ia'u ke haawi i keia mau hapaha he kanakolu me ka pilikia ole paha mamuli o ko'u noonoo ana." " Pehea ia ?" " He oihana hana hinai ko'u, a ua hiki no ia'u ke hana i ka po e like me ke ao. Ano ua maopopo ia'u ua haawi ka poe kaikamahine makapo ole i na hapaha he kanakolu a oi aku no ke kuai ana i na ihoiho hoomalamalama no lakou ke hana i ka po, ma na mahina anu i hala iho nei: o ko'u pomaikai keia mau hapaha mamua o lakou, nolaila ke manaolana nei au e lawe oe i keia no ke kokua mi s iona ri . "

 

            Mai waiho no ka la apopo ka mea i hiki ke hanaia i keia la.