Ke Alaula, Volume V, Number 5, 1 August 1870 — Page 17

KE ALAULA.

BUKE V. HONOLULU, AUGATE, 1870. HELU 5.

 

KE KANAKA ONA.

            Aia la! ua ona paha ka la kanaka ! Inoino ka helehelena, kapakahi ku papale, luliluli ke kino maluna o kahi noho. Hoomanawanui hoi kana wahine aloha i ka imi ana i mea e oluolu

poniuniu. Heaha la ia mea ana e haawi nei ma ke bola ? He ti paha, he kope paha, heaha la? E akahele oe e ka o kou ahonui, he eha. E lele mai auanei oia, kui mai ia oe, hehi mai, pepehi mai. No ka mea, ke ike nei oe, ua hele kona ano kanaka, a ua noho mai ke ano daimonio Ua huhewa ka noonoo, ua kahuli ka ike, ua palale ka olelo, ua kole ka maka, ua wela ke kino holookoa i ke ahi enaena a Satana, a ua aho ka holoholona mamua o keia mea i kapaia he kanaka. Aloha ino ka wahine a me ka ohana ke ona kana kane.

 

KA MOI A ME KE KAMANA.

            Kakaikahi na Alii i oi aku ke aloha o ko lakou lahui mamua o ka Moi Keoki III., o Beretania Nui. Eia kona inoa i kapaia'i e kona lehulehu, "Ka Moi Elemakule Maikai." O ka poe i kanalua i ka holopono ana o kona Aupuni, ua aloha nae i ke Alii ponoi iho O ke kumu o keia aloha nui ia ana ona e kona lehulehu, no kona ano hookiekie a haaheo ole a me kona launa ana me na papa a pau o kona lahui kanaka, ua launa hoi oia me na kanaka haahaa, ilihune loa, a ua mahaloia, a ua aloha aku hoi oia i ka haipule me ka hoomana a me ka malama ana i ke Akua.

            O keia moolelo e haiia aku ana mahope nei, he hoike e hoakaka aku ana i kona ano maikai.

            Ma kekahi wahi i kapaia o Keu, malaila he mau kihapai ko ke Alii, a i kona wa e noho ana ma Keu, ua hele oia i kela a me keia la e ike i ka hana a ka poe he nui e hana ana i kela me keia hana ma keia mau kihapai, a ua hele kamailio oluolu oia me lakou ma na mea e pili ana i ko lakou mau oihana.

            Aia malaila kekahi kanaka i manao nui ia e ka Moi. He kamana Sekotia oia, a no kona ano akamai, ikaika i ka hana, a me ka noiau, nolaila ua imi ka Moi iaia i na manawa a pau ana i hele ai e makaikai i na hana ma na kihapai, i mea e kamailio aku ai me ia. I kekahi kakahiaka Poakahi, ua hele ka Moi mamuli o kona ano mau ma na kihapai, a ua minamina oia i ka loaa ole ana iaia o ke kamana, aole nae i hiki i kekahi o ka poe paahana ke hoike aku mahea la ia. Alaila olelo ke Alii e kahea aku i ka Luna Hana e hele mai. Ninau aku la ke Alii iaia, mahea la ke kamana i hiki ole mai ai oia i ka hana? Pale aku ua Luna nei i ka ninau me na kumu kupono ole. Ma kaha mau olelo ua maopopo kona huna ana i ke kumu oiaio o ka nalowale ana o ke kamana, a ua paa loa ka manao o ka Moi e huli ia mea.

            Eia nae ka oiaio i hunaia e ua Luna nei: I ke ahiahi o ka Poaono i hala, ua lohi ka hana, a ua kauohaia na kanaka hana a pau e hele mai e hana ma ke kakahiaka o ka la Sabati, no ka mea ua ikeia aole e hiki mai ka Moi i kela la. O keia kamana hookahi wale no o lakou a pau, ka mea i hoole, a ua olelo aku oia, ua makaukau oia e hana ma na la e ae o ka hebedoma e like me ka mea pono, aka aole loa oia e ae aku e hana kue i ka ke Akua kauoha, a e uhaki i ka la i hoanoia. Ua hoaoia e hooweliweli iaia me ka olelo e kipaku iaia mai ka hana aku ina aole oia e ae; aka ua kupaa oia ma kona mau kumu manaoio, a no keia mea, ua kipaku io ia no mai ka hana aku ma kela wahi.

            Lohe ka Moi i keia me ka huhu nui, a kauoha aku oia,—" E hoihoi koke mai i ua kanaka nei! O ke kanaka e malama ana i ka la Sabati, a ua makau o kue i ke Akua oia ko'u kanaka." Ua hoihoiia mai ke kamana ia manawa no, a ua haawiia iho iaia kekahi hana i oi aku ka pomaikai mamua o kona kulana mua i ka manawa i kipakuia'i.

 

KA POHAKU SABATI.

            Ma Enelani, ua nui na lua, kahi i eliia'i ka nanahu noloko mai o ka honua; He mau lua hohonu loa no hoi, a manamana aku i o ianei iloko o ka honua. Iloko o kekahi o keia mau lua eli nanahu, ua kulukulu mau ka wai noloko mai o na pohaku. A iloko o ua wai la he puna keokeo, a na na kulu wai e lawe i ka puna a waiho maluna o ha pohaku, a maluna paha o ka lepo, a lilo ua puna nei i mea manoanoa, kohu pohaku puna i ka nana'ku. I ka wa nae a na kanaka e eli ai i ka nanahu, e puehu mau ana ka lepo eleele o ka nanahu, a hui pu me ua puna la, lilo ka puna i mea eleele. Nolaila ua lilo keia pohaku i buke helu no na la hana o no kanaka ma ia wahi. No ka mea, i ka po, ka wa hana ole a kanaka, e hana mau ana nae ka wai; a i kakahiaka nui, i ko na kanaka hoomaka hou ana i ka hana, ua hele a kuakea na aoao o ka lua i keia ili keokeo o ka puna. A i ko lakou hana ana ma ke ao, ua uhiia he ili eleele maluna o ua ili keokeo nei. Pela no e heluia'i na la hana o ka hebedoma ; eono papa eleele, a elima papa keokeo, a hiki i ka po Poaono. Alaila, ina ua malama lakou i ka la Sabati me ka hana ole, ua pakolu ka manoanoa o ka papa keokeo o ka la Sabati i ko na la e ae. No ka mea, elua po, hookahi ae e waiho wale ai ka hana; o ka po Poaono, ao Sabati, a me ka po Sabati. Aka, ina ua malama ole lakou i ka hiku o na la, a ua hana no ma ia la, alaila, e kau ana kona kiko eleele maluna o ka pohaku, i hoike no ko lakou hewa. Nolaila ua kapaia ua pohaku puna la e ka poe eli nanahu "Ka Pohaku Sabati."

            Pehea oe e ka mea heluhelu, ina ua heluia kou mau Sabati pela ? E keokeo wale ana anei kou mau Sabati ? E hui ana paha na Sabati eleele; a i ole, ua onionio a kikokiko paha ? E hoomanao oe, ua pau loa na hana o kou mau Sabati i ka heluia iloko o ka buke nui o ke Akua. a e ikeia auanei i ka la nui mahope.

            " E hoomanao i ka la Sabati, e hoano ia la."

 

UA LIKE KA BAIBALA ME KE AHA ?

            1. Ua like me ka laau nunui a maikai, e hoohua ana i na hua momona no ka poe pololi, a e hohola ana, i kona malumalu maluna o ka poe luhi i ko lakou hele malihini ana ma ke ala e hiki aku ai i ke aupuni o ka lani.

            2. Ua like me ka ohenana, he mea e hookokoke mai ana i na mea mamao aku o kela ao i ike ai kakou i ko lakou nani a me ko lakou nui.

            3. Ua like me ka hale waihona waiwai, he hale hoopihaia i na mea waiwai a pau, a he mau waiwai loaa wale mai hoi, me ke kumukuai ole, a me ka dala ole.

            4. Ua like me ka muliwai hohonu, akea, malino, e kahe mau ana, ua uliuli kona mau kapa, a paapu i na pua nani; malaila hoi kahi e oli ai na manu liilii, a e paani hauoli ai na hipakeiki, a e holoholo ai na pokii makamae me ke aloha a me ka pomaikai.

 

            O ka oni ana o ke pani ma kona ami, oia ka mea palaualelo ma kona moena.