Ke Alaula, Volume V, Number 7, 1 October 1870 — Page 27

KE ALAULA. 27

KA LULU ANA A ME KA OHI ANA.

                E noho ana kekahi kanaka naauao, haipule, ma ka hale o kona makamaka. He mahiai ka hana a ua makamaka nei. He kanaka ikaika ma ka hana, a makaukau hoi i ka noonoo. Aka, aole no i manao i na hana haipule, a ua puka pinepine na olelo hoohiki ino, a me na hua hailiili ma kona waha.
                I kekahi la, iaia e lulu ana i ka huita ma ka mala, ninau aku la ua kanaka naauao nei iaia, "Heaha kau e lulu nei?" "He huita." "A heaha ka hua au i manaolana ai e ohi? " " He huita no hoi."
                I ke ahiahi o ia la, ua akoakoa ka ohana a pau iloko o ke keena noho, ukiuki iho la ka mea hale i kekahi mea, puka aku na olelo ino loa. Ninau kau e lulu nei? O ka hua au e lulu ai, oia paha ka hua au e ohi ai. Ina oe e lulu aku i ke ino, e ohi auanei oe i ka poino. A ina e lulu aku i ka maikai, e ohi auanei i ka pomaikai."

HE PALAPALA MAI AMERIKA MAI.

BOSETONA, MASEKUKEKA,
Augate 22, 1870.
                E KE ALAULA—Aloha oe:— He nui na manu liilii o kela ano keia ano ma keia aina i ikeia iloko o ka makalii. E kani mau ana ko lakou mau leo i na kakahiaka a me na ahiahi. Launa mai no na manu ma kahi noho o kanaka. Ma ko kakou Pae Aina o Hawaii, he nui no na ano manu ma na kuahiwi, a ma na ululaau nui o uka, aka ma kahakai, kahi i noho nui ia e kanaka, aole he manu. Ma na moku aina o Nu Enelani nei, ua awili pu ia na ululaau a me na mahinaai. Ua noho aku hoi na kanaka iwaena o na laau a ua noho pu mai na manu liilii ma kahi o kanaka. Aole i loaa ia'u na inoa o na ano manu a pau, aole hoi he inoa ko lakou ma ka olelo Hawaii, no ka mea aole i ikeia aku keia mau ano malaila, aka o ka ike maka aku a me ka lohe aku i ke kani ana mai o ko lakou leo. Ua like me ka oo ka nui kino o kekahi, a maluna aku kekahi, a malalo iho kekahi. He uuku loa iho kekahi, e like me ke kino o ka okai ka liilii o kekahi, oia ka humming bird. Okoa ka hulu o kekahi, a okoa iho kekahi.

No na mea Kani Liilii.

                Ma na kuaaina, a ma na wahi ululaau a nahelehele a pau, he nui na mea leo kani a'u e lohe nei, e like ana me ke kahuli leo lea o ka nahele, a ma ka pupukanioe ok o kakou aina. He nui na uhini i keia kau e hele nei, a me na kopena lele (cricket.) He ano uhini nui ae kekahi, nona ka leo nui, e kani mau ana ma ke kau wahi i na ahiahi, a waena hoi o ka po. Ua kapaia keia ma ka olelo haole ketedida (katydid.) He wahi nalo liilii hoi kekahi i ikeia iloko o ka mauu loloa i kapaia he nalo ahi. Ina e hele aku oe i ka po iwaena o ka mauu, lele ae keia nalo liilii, a hoike mai oia i kau wahi malamalama iki, me he huna ahi la o ke koe ana o ka pohaku paea maluna o ka hao kila. Ina he nui keia ano nalo e lele ae ana mai ka hehi ana o kou wawae iwaena o ka mauu, ua like iki no ia me ka weli ikeia ma ka moana e ka poe lawaia i ka po, ma ko kakou mau aekai.

Na Lana a me na Nahesa.

                Eia kekahi o na mea liilii kupanaha o keia aina, e like ana paha ke kino me ka puupuu lima o ke keiki uuku loa, a o na wawae hope, ua like paha ka loa me na manamana lima o ke kanaka makua. Noho keia ano mea kolo ma kapa o ka wai, a ma na wahi ma-u malalo paha o ka hale, a ma ka poopoo pohaku, a puka mai no e olala iaia iho i ka la. Ina e uhai aku oe e hopu aku, lele aku kela me kona mau wawae o hope, a haule aku hookahi a elua paha kapuai. Loaa wale aku nae ke poi aku oe, aole he mama loa. O kona ili ua like me ko ka enuhe e ai nei i na lau uala, a he koekoe kona io. Aole he mehana kona koko, aka he anu, e like me ke koko o ka i a. Ua manaoia keia he mea haumia a hoopailuaia. O ka hoouna ana i keia mea a nui loa maluna o ka aina o Aigupita, oia no kekahi o na hoopai he umi a ke Akua i hoouna ae ai maluna o Parao.
                Ua ike aku hoi au i na nahesa e kolo hele ana ma na kula a me na alanui. He mea make ka nahu ana o ka nahesa niho awa, aka he make ole ka nui o na ano nahesa. I kona kolo hele ana, ua like ia me ka puhi o ke kai, e eu wale aku ana, me ka oni mau ana, i o a ia nei; he mama nae. Aole he pilikia na kamaaina i keia mea ino. Ua maa lakou e hopu koke i ka laau, a i ka pohaku paha, a pepehi aku ma ke poo a make.
                                "Manomano no na mea
                                A Iehova i hana ai:
                                Lio, manu, uala, i-a,
                                Ko ka aina, ko ke kai."

Na Holoholona Laka.

                O na holoholona ahiu, a me na mea kolo o ke kula, a me na manu lele wale, ua okoa ka nui o lakou, a okoa iho ko Hawaii ;aka o na holoholona a ke kanaka i hoolaka ai ua like. Ua like na lio, na bipi, na hipa, na ilio, na owao. Na manu laka hoi ua like-ke kaka, ke nene, ka moa, ka pelehu. Pela hoi na mea ulu i kanuia, ua like ka nui. He kulina, he pu, he kakipi, he pine, he kaukama, ipu haole, ipu ala, a me ka uala kahiki. O na laau hua ua okoa koonei, a okoa ko Hawaii. Okoa ka ohia. Ua nele loa hoi ka alani, ke kuawa, ka lemi, ka hala, ka he-i, a me ka maia.
                He malama nui ia na holoholona laka ma keia aina; oia na kauwa hana a ke kanaka, a ua laka loa hoi. Eia kekahi mea i laka loa ai. Aole he hiki ke hookuu wale ia na holoholona ma ke kula a puni ka makahiki. Elima a eono mahina m ke kau wahi i malamaia na lio a me na bipi iloko o ka hale, a hanai mau ia, ekolu paha hanai ana i ka la. Ma ia hana ana, laka loa na holoholona

Loaa ole kekahi mau mea Hoopilikia maanei.

                Ma keia mau moku aina o ka Akau, kahi a makou e noho nei, aole i ikeia kekahi o na mea hoopilikia i ke kanaka ma ko kakou aina. O ka elelu, ka uku-lele, ka makika, a me ke kanapi, loaa ole ia'u ma keia aina. Pomaikai lakou nei o ka aina anu i ka loaa ole o keia mau mea hoopilikia i ke kino o ke kanaka. Ua laha nae ka makika ma kau wahi o keia aina. Pomaikai hoi ko Hawaii i ka noho ole malaila o na holoholona hihiu ai kanaka a me na nahesa niho awa. Aka, ua piha na aina a pau i na haawina maikai a ke Akua i ke kanaka. O ke kanaka wale no ka mea hewa, e hoino ana i ke Akua, a e hoopilikia ana iaia iho.
                E ke ALAULA, e hoike aku oe i ko maua aloha i na keiki a pau o ko kaua lahui, e hele mau nei ke kula Sabati, a e heluhelu nei i kou mau kolamu. Ke uwe aloha aku nei hoi maua me Kulika wahine i na kaikamahine a maua o ke kula hanai o Kau a me Waialua.
Aloha oe, O. H. KULIKA.

"OWAU NO MA KA HOE."

                Hai ae la kekahi i ka moolelo o kona holo ana ma ka moana loa. Wahi ana, "He mau la ko makou holo ana ma ka moana, a loaa ia makou ka makani ino, ikaika loa. Popoi mai no hoi na ale nunui i ka moku, me he mea la e wawahi okoa ana i kona kino. Hooikaika aku no makou, a maha iki ka makani, aka ua kokoke po, a ua hiki aku makou i kahi haiki loa o ka holo ana o ka moku a ina e hemahema iki ka hana, e ili koke auanei ka moku, a komo makou iloko o ka make. Ia'u e ku kokoke ana i ke kapena mamua iho o kuu hoi ana ilalo e moe, puiwa mai ana kahi manao o loko, ua luhi loa na kanaka o ka moku, a malia paha e palaka auanei kekahi o lakou i keia po, a e hiamoe paha, alaila pehea makou. Ia manao ana pela, hoopuka aku la au i ke kapena. Pane koke mai la oia, 'Mai makau oe, owau no ke ku ma ka hoe a hala keia ino.' A ua ku io no ua kapena la ma ka hoe ia po a no, a i ala ka hana i kakahiaka nui, ua hala ka ino, a ua palekana ko makou ola."
                “Hoomanao iho la au i kela olelo a ke kapena, 'Owau ke ku ma ka hoe.' Pela no hoi ke Kapena nui o ko kakou ola, o Karisto Iesu, ka mea mana loa, aloha loa, e ku mau ana oia ma ka hoe i ko kakou wa e alo ai i na popilikia a me na kaumaha o keia ao; i ke ao a i ka po, i ke ino a i ka malie, aia ko kakou ola a me ko kakou pomaikai iloko o kona lima. Ina ua kokoke mau mai oia, e ku ana ma ka hoe o ka naau, e pae lanakila aku auanei kakou i ka aina maikai ae i oleloia no ka poe manaoio."

HE KANAWAI POLOLEI.

                Ma ka mokuaina o Veremoneka, ma Amerika Huipuia, ua hooholoia he kanawai penei: Ina e hoopilikia kekahi kanaka ona i ke kino a i ka waiwai paha o kekahi, alaila na ka mea nona mai ka wai ona i ona ai ua kanaka nei e uku i ka poho i loaa mamuli o ka hana a ua kanaka ona nei. A ina e make a e eha loa paha kekahi no ka inu ona i na wai ona, a mamuli o na hana a kekahi mea ona paha, alaila ua hiki i na hooilina a i na pilikino o ka mea i make a i hoehaia paha; ke hoopii i ka mea nona mai ka wai ona no ka poho ma ke ano kivila. Pololei maoli keia kanawai. Pono no i ka mea kuai aku i na wai ona e uku i na poho o kana hana.

                O ka molowa, oia ke ki nana e wehe i ka puka e komo aku ai i ka ilihune.