Ke Alaula, Volume VI, Number 4, 1 July 1871 — Page 15
KE ALAULA. 15
"Heaha ka'u e hana me keia mea?" wahi a Iulia.
"E waiho malie ma ka papaaina a hiki mai kou kumu, alaila nana e wehe nou. Maopopo anei ia oe ko'u olelo?"
"Ae, ua akaka, aole weheia'na a hiki mai ke kumu."
"Pela anei kau e hana'i?
"Pela no, e mama."
"Ina hoolohe oe, e loaa ana ia oe na manu nunu elua au i kuko nui ai mamua aku nei."
"Maikai loa ia," wahi a Iulia.
Aloha ka makuahine ia ia a hele aku. Makemake ino o Iulia e hoomaopopo i ko loko o keia wahi ipu-boki, ane hiki ole ke kali a hala ka hapaha hora; aole nae hoea mai ke kumu.
Holoholo oia mao a maanei, i ke keena pala, i ke keena moe, iloko o ka hale kuke, a iwaho loa, aole nae i ike a lohe paha i ke kumuao ilaila.
Hoi no ia i ke keena noho, lalau ia i ka pahu, haha iho la, honi aku la, aole nae maopopo ka waiwai oloko. Pau kona hoomanawanui, poina na kauoha a kona makuahine; hoo kela i ke ki ma kona puka, wili no, lele ae ke pani, a lele ae elua manu nani loa, oi ka maikai i ko na mea i ikeia mamua.
Eleu! E wiki! Hoao o Iulia e hopu ia laua, a hoopaa hou ma ka pahu; lele no laua io ianei ma ke keena, a lele loa ma ka puka makani, a nalo ma na kumu laau.
Kaumaha o Iulia ia la a po, a i ka hoi ana mai o kona makuahine, lohe i kana hana, manao oia he wa loihi e kaa ana a hiki ke lawe ia ia e ike i na makamaka ma kahi e.
E ike oukou i ka nele o Iulia i ka hoolohe ole. A hoolohe ole i ka ke Akua mau kanawai e nui ka hoonele ana ia kakou, i ka mea makamae, hiki ole ke kuai ia me kekahi mea o ke ao nei, oia ke ola mau loa.
KE KAMELO I KIPAKU I KE KANAKA HANA KAMAA.
"E na kamalii! E hele ana au e inu bia hou. Ma kahi o Bila ua loaa ka bia ono loa, akahi no a hanaia. Ea owai ka mea hele pu me a'u?"
Pela ka olelo ana o Kale la ia Keoni a me Kamaka i ka pau ana o ka lakou kinipopo ana. Ua hele o Kimo, kauwahi keiki uuku o lakou, e hoihoi i na ukana, a ua hoi e mai mamua o ka pane ana o kekahi ia Kale, ua paupauaho loa ia, a e puhi ana me he enekini mahu uuku la. "Pehea kou manao e Kimo? e hele anei kakou?"
"E hele ihea? Pela paha; aka nae aole maopopo ia'u kahi a oukou i manao ai e hele. Ae, ina he wahi maikai. Ahea hele?"
"I kahi o Bila, e kii i wahi bia hou e inu."
He ano kolohe ka maka o Keoni no ka mea he kupaa loa o Kimo, aole e inu iki i na wai ona; a ua maopopo lea i na kamalii a pau.
"Bia hou! aole, aole loa au e inu."
"Akahi no a hanaia, ono loa ka puu, aole awaawa iki; ua oi ka maikai o keia i ko ka bia a Bila i hana ai mamua. Ea! e hele kakou e hele kakou e inu."
Ono loa ka puu o na kamalii, a kani na lehelehe me ka iini nui.
"E na keiki, oia no ka olelo a Beni ke kanaka ona pinepine, a hele kikaka, au i ike ai ma ke alanui i kakahiaka nei. Aole paha pono e hoopuka hou ia mau huaolelo. Makemake au e hai aku i wahi kaao. E noho iho kakou malalo o keia kumu laau."
Noho iho lakou a puni ia Kimo liilii, e noho ana me he lunakanawai naauao la iwaena o lakou, a e hai ana i ke kaao, penei:
"I kekahi wa ua noi ke kamelo i ka mea hana kamaa, e hoo i kona ihu ma ke keena hana o ua kanaka nei. Hoole ia; hoomalimali ke kamelo ia ia a ae no ke kanaka. Hoo ke kamelo i kona ihu a i kona poo okoa; a kau kona wawae iloko o ke keena, a o ke komo no ia o kona kino holookoa, a kipakuia ke kanaka hana kamaa iwaho."
"E na keiki, eia ka'u, ina he mea hiki ia'u, aole au e ae e hoo ke kamelo i kona ihu ma kuu keena. Aole au e hoomaka ana e hana i na hewa. Ina e hele kakou i kahi o Bila e kii i wahi bia hou, mamuli e makemake ana, a he bia kahiko wale no e waiho ana a e inu ana no. Mahope e ao ana kakou e inu i na wai ona e ae, a o ke komo ana no ia o ke kamelo okoa, a e kipaku auanei ia kakou. Nolaila, e na kamalii, o kuu manao aole pono ke inu i ka bia hou a me ka bia kahiko."
"Ekolu huro no ke kaao o Kimo," wahi a Keoni, "pela io no, a oia no ko makou manao."
Heaha la keia? He kii ia o kekahi o na mokupuni o Maikonisia, kahi e holo aku ai ko kakou moku Hoku Ao. Ke ano ia o ka nui o na mokupuni o ia mau pae aina. O Ponape a me Ualana nae, he mau aina kiekie iki laua, ano like me Hawaii nei. Aka o Ebona kahi e noho la o Rev. D. Kapali, a me Rev. B. G. Kaao ma, a o Tapiteuea, Apaiana, Tarawa, a me Butaritari, kahi e noho la o Kapu, Leleo, Haina, Kanoho, Ahia, Kanoa, a me Maka, he mau mokupuni haahaa, poepoe lakou a pau, e like me keia kii. Aole he mile ka laula o ka aina, a haahaa loa hoi, he umi a he iwakalua paha kapuai ke kiekie i ko ka ili kai, a ua waiho poepoe ia me he pa ki la, a he wai maloko o ka mokupuni, a he wai mawaho, e like me ka mea i ikeia ma ke kii. A ma ka nui o ua mau mokupuni la, he awa e hoohui ana i na wai mawaho me na wai maloko, a ua komo no na moku ma ke awa, e like me ka moku a oukou e ike nei ma ke kii. Aole ulu nui na mea ulu maluna o ua mau mokupuni la, aka, ua paapu lakou i na ulu niu nui launaole, he mea ole ko Hawaii nei ke hoohalikeia. He nui loa hoi na laau hala, o na hua o keia laau o ka ai no ia a kolaila poe, he hua ono momona, a i ake nui ia. Elua pae aina o Maikonisia i nohoia e na Misionari Hawaii, oia o ka pae aina o Makala, a me ka pae aina o Gilipati. Paa pu na aina i na kanaka, a me na kamalii. He poe naaupo, pegana. Auhea oukou e na keiki Hawaii, aole anei oukou i aloha i na kamalii o na aina e i hanauia iloko o ka pouli? E makaala oukou, e kokua mai, a e hoouna aku ia lakou ka Baibala; o ka lamaku ia e hooauhee ana i ka pouli e uhi ana maluna o lakou, a e ola mau loa ko lakou Uhane.
E KE ALAULA:—Aloha oe:
Oluolu paha oe e hookomo ma na kolamu ou i kahi hakina palapala i loaa mai nei ia'u mai na aina o ke komohana, no kekahi makamaka io o na kamalii Hawaii; I na haumana aloha hoi o ke kula o Waialua. Eia mai:
KOBI, Aperila 11, 1871.
Manao paha oukou he nui ka manawa e hele ai i ka makaikai io ianei, no ko maua paa ole i ka hana nui, aole he kula kaikamahine e malama'i; elua hoi kanaka hoolimalima e hoopau i ka hana o ka hale; aka, ke hooikaika nei ma ke ao ana i ka olelo Iapana, ekolu hora a oi ae ma ia hana. He kuhikuhi no hoi i na paahana kekahi i pono na hana a laua, no ka mea akahi no a hoomaka ka laua ao ana ma ka hana ai no na haole, ka holoi, ka aiana lole. No ka makemake e ao ia, a me ka hoolohe pono, e akamai koke ana ma keia mau hana.
O ko Iapana, he poe malama pono i na hale a me na kino, na lole me na lauoho, a ua maikai loa ka malama ana i na kihapai.
Ua hoohamama wale ia na aoao o na hale kuai e huli ana i ke alanui, a he nui na mea maikai i hoikeikeia iloko. Nui na ano o na hale kuai, he hale kuai hinai o kela ano keia ano, na mea nui me na mea uuku, he hale kuai pa, kiaha, a pela'ku, kahi hoi e kuai ai i na mea paani a kamalii, na kinipopo, na kii keiki; a o na hale kuai kamaa laau o lakou, a me na kamaa mauu, no ka mea he poe komo kamaa lakou a pau. He hale kuai lole, hale kuai buke, a he makeke kekahi.
He aina pouli keia, pouli ka naau o kanaka, eia nae, he poe naauao a akamai ma kekahi mau mea. He poe kanaka e hana i kekahi ano hana, a na lakou wale iho hoi; he poe kamana, hana kamaa, a pela'ku.
I ka wa e kau ia ana ka moena hou ma ke keena, na ka ohua i kuai, a nana i hoolimalima i kekahi kanaka maa i ka hana e hele mai e okioki a kakia, me ka nana ole ia ka hana e maua.
Na na kanaka kahi lauoho i hooponopono i ka lauoho o na kane me na wahine, no ka mea, o kane, ua akoia ka lauoho ma ka piko o ke poo, a o ka lauoho koe ua kahiia iluna a nakiiia malaila, a o na welau ua oolea me ka aila, e haule ana a hunaia kahi ohule. O ko na wahine ua ano like me ko na wahine Pake.
He nui na heiau, na luakini hoomanakii a lakou. Ina hele i ka holoholo loaa anei i na kuahu, hookahi a elua pohaku e waiho ana, me ke kii pookanaka, a kino okoa paha e noho ana, a e ku ana paha, i okiia ma ka pohaku. I kekahi manawa he loulu e uhi ana, a e loaa pinepine ana i na pua hou, a me na mohai e ae, e waiho ana ma ka aoao o ua kii nei.
E ike ana anei maua i ka hoohiolo ana o keia mau kuahu, a me ke kukulu ana i na luakini no Iehova. E kukuluia ana i luakini hoomanakii maanei, e lilo ana $200,000 a e kokua nui ana no hoi ke aupuni ia lakou.
O ko maua iini nui o ka wehe ana i na elelo, i makaukau e hana no keia lahui pouli, aole nae hiki ke hana ma ke akea, no ka mea ua keakea mai ke aupuni i ka hoomana Keristiano. E weheia ana paha ka puka ma keia hope aku, a o ka makou pule i wehe koke ia.
Huli pinepine ka manao i ko kakou noho pu ana i "ka Ehukai o lalo," ia mau la hana, he olioli nae; na holoholo na haawina a me na halawai Poaha. Aloha no. E. W. LAIANA.