Ke Alaula, Volume VI, Number 8, 1 November 1871 — Page 30
30 KE ALAULA.
HOLO OLE NO NAE.
E NA KEIKI HELUHELU "ALAULA:"
Aole paha oukou i lohe ua lawe ia mai na enuhe kilika ma keia pae aina, mamua loa aku, ma ka makahiki 1835-36 paha; a ua kanuia na laau kilika ano kupono na lau e hanai ai i na enuhe. A ua hanaiia a ua hana lakou i ha popo lopi kilika he nui wale ane iike me na popo punawelewele o na lanalana nui. Holo ole nae ka hana. Poho wale ka luhi, make wale na enuhe. Heaha ke kumu o keia poho o ka hoao mua ana e hanai i na enuhe kilika maanei? O ka mea i ike e hai mai.
Mamua aku nei hoi ma ka makahiki '70, hoao hou kekahi haole Siberia e hookumu i ka hana Silika maanei. Kuai oia i ka aina ma Hamakua, kanu i na laau Silika he nui wale, i loaa na lau mea ai na na enuhe me ka olelo hoomalimali i na kanaka he mea keia e waiwai koke ai oukou, e hui kakou e hana ikaika i waiwai like. Aole nae i holo keia hana. Ua haalele ka haole a ua hoi aku i kona aina paha.
Elua hoao ana i poho wale.
Ea, e na pokii, mai hoomaka oukou i kekahi hana maikai e like me ka imi ana i ka naauao, i ka pono, i ke ola, a waiho wale mahope, a poho loa ko oukou luhi.
HOOLUOLUIA O EDA.
HELU 2.
Haalele kakou ia Eda ma ka papaaina, hoao oia e ai, aole nae he ono ka ai, ai uuku me he keiki mai la. No ke aha hoi? No ka noonoo haohao hoi no ka olelo hoaikola a kona mama.
Aia kona kupunawahine e noho pu ana, ua lohe oia i na huaolelo a pau a E da me ka makuwahine a pau ka paina ana, kii oia ia Eda, a lawe a hoopili iaia i kona poli, a ninau no na mea olioli ana i ike ai ma kahi o Rebeka, kona makuwahine; a no ke pine hoi a laua i kamailio me kona mama, a olelo iaia, no ke aha kou noi ole aku iaia e haawi loa mai i ke pine ia oe? A pane oia no ka poina.
Poina ea? Ae. A ua ae oe e hoihoi aku i ke pine? Ae. E hooko oe i kau olelo, e hoihoi aku no, a ike i kana olelo mai ai ia oe.
Olelo kuu mama e akaaka wale mai no oia.
Pela paha, he mea akaaka paha ia i kela a i keia ke hoihoi aku kahi mea liilii me he pine la. Aka, aole malaila e maopopo ai ka pono, me ka hewa o kekahi hana. Ua ae no oe e hoihoi aku, a pehea oia? Aole anei oia e manao e hoihoi ana oe i ke pine iaia?
Ae, kona manao paa no ia, wahi a Eda.
Ina pela, poho ia oe ke hoihoi aku me ka manao ole i ka mea e akaaka mai ana ia oe.
Aka e akaaka mai no kuu mama ia'u, a hilahila au ia'u iho ke akaaka mai oia ia'u.
E waiho ia manao i kela po, aole make e noonoo hou malaila, e moe oe me ka oluolu a maluhia, a kakahiaka e ala me ka olioli, malama o loli ka manao o kou mama, a ae ia oe me ka akaaka ole, ke noi aku oe iaia e hoihoi aku i ke pine.
Aka, e kuu kupunawahine, aole anei he mea nui ia o kou hoihoi ana aku i ke pine? Ae, he mea nui io, no ka mea ua hoohiki aku. Pono ke hoomanao oe, aole he mea liilii kekahi mea au i hoohiki ai e hana, he mea nui no. Ina ua noi aku oe ia Rebeka e haawi lilo loa mai ia oe ia pine me na pine he nui wale, ina paha ua ae no oia pela, aka no kou noi ana me ka olelo apopo e hoihoi aku no, kou pono nui ia e hoihoi aku no ia. Ka pono hoi ia o na keiki liilii apau e malama a e hooko i na olelo liilii.
No ka mea ina hooko oe i na mea liilii i kou wa opiopio, aia a kanaka makua oe e lilo ana oe i kanaka hooko i na olelo ae nui a e ili mai ana na oihana nui maluna ou.
A lohe o Eda i keia mau olelo hooluolu a kona kupunawahine, hoi oia i kona keena a i kona bela liilii a pauhia i ka hiamoe.
Aole i pau.
PALAPALA MAI IAPANA MAI.--Helu 3.
KOBE, IAPANA, Iulai 18,1871
KA "ALAULA:" Aloha oe;
Iloko o ka mahina i hala aku nei oia o Iune, lilo loa wau i ka launa ana me kuu kaikaina muli ponoi iho, oia o Ioane Kulika i noha misionari ma Kina i na makahiki ehiku. Ku mai oia me kana wahine maanei i ka la 1 o Iune, a ua hala aku laua i Amerika a me Beretania e ike i ko laua mau hoahanau, alaila e hoi mai a ike i na makua e noho la me oe ma Honolulu. No kuu lilo loa ia laua, paa ole kuu palapala ia oe a hala e aku ka mokuahi lawe leta o Iune.
No ka hoomaauia ana o ka makou haumana.
Ua hai mua aku au ia oe no ka hoomaau weliweli ia o na haumana Katolika Roma, e ke aupuni o Iapana, a me ko lakou hoomana ana i ko lakou alii oia ka Mikado me he Akua la. I keia wa e hai aku au ia oe i ka hoomaau wale ia ana mai o makou e ke aupuni no ko lakou huhu i ka inoa o Kristo a i ka euanelio. Aole nae i hiki mai ka hoomaau maluna o ko makou mau kino iho. Makau lakou i na haole a me na moku kaua, nolaila aole hoopaa mai lakou ia makou, aka, hoomaau mai lakou i ka makou mau haumana. Penei:
Mai hoolimalima mau wau i kekahi kanaka Iapana e ao mai ia'u i ka olelo o keia aina. Noho mau mai oia me a'u, a po hoi aku i kona hale me kana wahine e moe ai. I na hora kula ao mai oia ia'u, a i na hora kaawale lilo kela i ke kakau kope ana i na buke o ka Euanelio o Mataio, Mareko, a me Ioane, ma ka olelo Iapana i unuhiia e kekahi o na misionari, aole nae i pai ia. Ua noho mai keia kanaka, o Yeinoski kona inoa, me a'u i na malama ekolu, a mamua aku oia manawa, ua noho oia he kumu ao no ko'u hoa lawe hana, hookahi makahiki a keu.
Ua loaa i keia kanaka o Yeinoski, kekahi malamalama no loko o ka ke Akua olelo a me ko makou ao pu ana aku iaia. Ua manaolana makou ua lilo oia he haipule io. Malama mau oia i ka pule ohana ma kona hale iho, a ua hele mai hoi i ka halawai kakahiaka a ko'u hoa lawe hana.
I ke aumoe o ka po o ka la 30 o Iune, ua hopuia keia kanaka a me kana wahine, e na ilamuku i kenaia e ke kiaaina o keia mau kulanakauhale, a ua hooia laua iloko o ka halepaahao. Ua lawe pu ia aku na buke o Mareko a me kekahi mau buke e ae a makou i waihoia ma ka lima o keia paahana a maua. Ua imi nui maua me kuu hoa misionari i ka mea e hemo ai keia haumana, hoaaloha o makou, mai ka lima mai o keia poe hoomaau wale mai iaia. Ua ninau maua i na luna aupuni i ke kumu o keia hopuia ana o ko makou paahana, aole nae i haiia mai. Ninau aku makou i kona hewa i hoopii ia ai oia, aka, aole lakou i pane iki mai no ia ninau. Ua akaka nae ia makou kona hewa; oia kona launa loihi ana mai me makou a me kona hoolohe ana i ke ao ana i na mea o ke aupuni o Kristo. He hewa nui keia i ka manao o keia mau Alii pegana, a i mea e hooweliweli ai iaia a e launa ole mai ai na kanaka me makou, ua hopuia keia kanaka hala ole, a ua hahaoia iloko o ka halepaahao, pu me kana wahine. Ka lua keia o na pule i hoopaahaoia ai laua, a he mea maopopo ole ka wa e hemo mai ai laua. E ike hou ana paha makou i ko laua mau maka, e iki ole ana paha a hiki i ka la e make ai. Ke pule nui nei makou i ke Akua nana e hoolana i ka manao, a e hooikaika i ka manaoio o keia mea i hoomaauia no Kona inoa, a e hoopakele mai iaia, mai ka waha mai o ka liona.
Ua hoopukaia mai kekahi olelo kuahaua e ke aupuni iloko o keia mau la koke iho nei, e i ana: "E malama loa ia na kanawai e pili ana i ka hoomana, a ina e pane mai kekahi i kekahi no ka aoao Karistiano me ka imi paha e hoohuli aku ia lakou ma ia aoao hoomana, e hoopii koke mai oia imua o na luna aupuni me ka hoike mai i ka inoa o ka mea nana i imi e hoohuli aku ia lakou ma ia hoomana." O Kristo no ka pohaku a ka poe hana hale i haalele ai, oia nae ke hooliloia i pohaku kumu no ke kihi.
O. H. KULIKA.
KE KEIKI HEMAHEMA.
Aole he mea hou ka manao ana iwaena o kamalii kino ikaika, he kaumaha na hana i haawi ia ia lakou e hana, a ua i pinenine kekahi o lakou, "aole hiki ia'u keia hana, i kokua no'u," a pela aku.
Manao lakou he nui na pilikia o lakou, he paakiki na haawina kula, he oolea na hana lima, i ili ia lakou e hoopaa, a hana paha. Me e ka naaupo oia poe kamalii; aole loa i maopopo ia lakou ke ano o ka pilikia maoli.
Ina e nana lakou ma ke aniani kilohi, a ike i ko lakou mau kino ikaika, na helehelena maikai, aole i nele kekahi lala, hilahila lakou no ke koa ole ma ka hana. Aole nae pela na kamalii a pau; o kekahi he kumu kupono no ka ohumu ana no na pilikia, aka he ano hauoli mau, a koa no hoi, a ua lanakila ma na pilikia he nui.
He kanaono makahiki mamua aku nei ua hanauia ma Lisle ma Farani, he keiki na kekahi kumeka ilihune; ane like ole me ke keiki i ka nana aku, aole ona lima, a o kona mau wawae he wiwi, he iwi io ole, a eha wale no manamana