Ke Alaula, Volume VII, Number 1, 1 April 1872 — Page 2
2 KE ALAULA.
loa mai oia, a halawai kekahi keiki hou me ia, a ninau,"Ea, ua lohe oe i ka nuhou?" "I ka nuhou aha?" "Ua pau ka hale o mea i ke ahi?" "Inahea? pau loa anei, a pau pu na mea o loko i ke ahi?" Ilaila laua i apa ai, a holo mai ke kuke me ke pa-palai ma kona lima, me ka hooluliluli a hooweliweli ia Keoki e pai iaia. "E ke keiki kolohe, hookuli, pupuka, kali au no ke kamano, a pau ka wahie, a pau ka wai o ka ipuki, a paupauaho kou makua i ke kali ana, ua ai hapa wale iho no ia, a ua hele i ka hana. A pehea la oe e pakele ai ka hoopaiia, ke hoi mai oia ma ke ahiahi?"
E na keiki mai hoohalike oukou me ua Keoki hoololohi nei, ke hoounaunaia oukou io i anei, i uka i kai, i bakeke wai paha, i wahie, i ai, i ia, i buke kula, i papa pohaku. E awiwi i ka hele aku, a i ka hoi mai, i ole e ukiuki ka poe i hoounauna no ka pau wale o ka manawa. Pela hoi oukou ke hele i ke kula, a i ka halawai, mai hoololohi ma ke alanui, a komo hope iloko o ka hale kula, ka hale pule; a hookaumaha a hoonaukiuki paha i ke kumu, a i ke kahunapule, a poho wale kekahi hapa o ka manawa a me ka lohe ana.
KE KEIKI O FARANI.
HELU 1.
"E hooikaika oe, a na ke Akua oe e kokua mai." I kuu wa e noonoo ana ma ia olelo ua loheia he leo ma kela aoao o ka pa e kokoke ana i na laau haahaa ma kapa o ke alanui, e hoopuka ana ia manao ma ka olelo e, he olelo Farani i pa mai i kuu pepeiao.
He kaka kahi na keiki e kamailio ana ma ka olelo Farani ma na kaona o na mahele hikina o Amerika Huipuia, a ua maopopo ka leo keia o kekahi kamalii e hoopuka ana ia olelo naauao kahiko. No ka makemake e ike i ka mea nona keia manao ua nana malie au maluna o ka pa; aia e noho ana he makuwahine Farani me kana keikikane malalo o na kumu laau. E noho ana laua ma ka lepo, e hilinai ana ke keiki maluna o kona makua a me kona lima e hoopau ana i na waimaka e kolo malie ana ma kona mau papalina. He pokopoko ka lole o ka wahine, a ikeia kona mau kamaa, ua lepo a pukapuka, e kau ana ma kona poo he papale io ano e, i nakiiia me ka ribine eleele. He lole kahiko ko ke keiki, aole no he papale, a ua nele i na kamaa. Akahi no au a ike i na helehelena wiwi nananakea e like me ko laua. Ane make i ka pololi, a e nana oluolu ana no ke keiki i ka makuwahine me ka olelo ana i na huaolelo hoolana ma ka hoomaka ana o keia moolelo.
Me e kuu aloha no laua! Mai hea mai laua? Aole no he poe malihini e noho kokoke mai ana a'u i lohe ai; he poe makaikai paha, a i ole ia nohea mai la i noho ai malaila ma ia la mehameha i ke ahiahi Poaono?
Me ka manao e ninau, aka, ua hooluli iki ia mea ilaila." wahi a ka wahine. "He lele no," wahi a Pele, ma ka hawanawana. Puiwa ka wahine, a ku koke ia me ka manao e nana imua, a pane aku au. "Owai malaila?" Ma o ka loli ana o ko laua mau helehelena i ka lohe ana i ka ninau, a me ka hauoli a lanakila o ka manao, ua pane koke mai.
Aole liuliu a ua hoi laua me a'u, a e kamailio ana me ka wikiwiki loa, a no aku au e akahele ma ka olelo ana i lohe maopopo ia. Ua make kane, a ka hai ana i ka moolelo kahe no kona waimaka a me ko Pele i ka hoomanao ana i ka mea i hala.
"He makahiki mamua ae," wahi ana, "ua hele mai makou, he makuakane, makuwahine a me ke keiki, mai Farani mai. He lehulehu no na kanaka i hele pu mai ma ka moku hookahi i keia aina me ka manao e loaa koke ana ana i hana, a e oi ana ka uku la, a e hapa paha ka pilikia maanei. Auwe ka ilihune, uuku ke dala, uuku loa ka ai, a ua i mai ke kane, ina e hooikaika kakou, na ke Akua e kokua mai."
"Na ka makua paha i ao ia Pele ia olelo?"
Ae mai ke keiki me ka hauoli o ka manao ka noonoo ana ma ia mea, "no ka hoopuka pinepine o papa ia mau moolelo ua paanaau ia'u."
"He haipule kona makuakane," wahi a ka wahine. "He heluhelu mau ia i ka Baibala i kela me keia la."
"He poe Hoole Pope paha oukou?
"Ae, he Hoole Pope no oi ala, a owau no hoi kekahi. Ua hiki mai i Nu Ioka i ka makalii o ka makahiki i hala. Ua loaa i kekahi poe ka hana, a ua nele kekahi. Aole loaa ka hana ia makou. Noho no makou ma ke kaona a ane pau na dala , alaila me kekahi poe e ae i pilikia like, ua hele i kuaaina. He loihi kahi a makou i auwana ai ma ka hana ana i na hana i loaa, aka he noho wale ka hapanui o ka manawa."
"Mahea na hoa ou?
"He loihi ke kaawale ana mai o lakou aku. Elua mai ma mamua ae nei, ua hiki makou ma kahi e kukuluia ana na wili nui ma kae o ka muliwai, elima a eono paha mile mai anei aku; malaila, ua loaa ka hana ka'u kane, o ka hana ana i pa uwinihepa, a malaila ua oluolu no, a loohia ke kane i ka mai fiva ikaika a ua lawe ia aku e ka lima menemene ole o ka make."
I ka pau ana o keia moolelo noho kou ua wahine pilikia nei ilalo a uwe iho la. I kuu ninau ana ina ua ai ma ia la, hai mai kela, elua la ka nele ana i ka ai; o na hua oolea malalo o na kumu laau wale no ka ai. Ua ane maule ka wahine i ka pololi a he kaumaha loa ka naau ao ka make ana o kana kane, me he la ua pio ka manaolana iloko ona. Aole nae pela ke keiki. Me ka manao io ana ua hoopuka pinepine i na ke Akua e kokua mai," a komo loa ia manao iloko ona, a ikeia no hoi ma kona helehelena.
Nalu au iloko o'u i kuu nana ana keia mau mea pilikia, ilihune; o keia mau mea a ke Akua i waiho mai na ka poe ana i hoolako ke dala e kokua. O keia ka oihana misionari e kike ana ma na ipuka o na naau o kakou.
Hoihoi au i keia mau kuewa i kuu home ia ahiahi. No ka auwana loihi ana o laua, me ka moe ana ma na hale waiho mauu malalo paha o na kumu laau, a ma ke alanui paha ma kahi i aahu a ua pelapela no hoi. Ua hoauauia, a hanaiia me ka ai mehana, a ua hoomakaukauia he wahi moe maikai no laua.
Kukakuka makou no ka mea e pono ai laua, a ua hooholo ia kekahi manao i loaa mau ai ka hana no laua; aka ua lilo i mea ole i kakahiaka no ka mea ua loohia keia wahine Farani i ka mai, aole hiki iaia e ala iluna. Elua la mahope mai ua hai mai ke kauka ua loaa ia i ka fiva, ia fiva ikaika i make ai kana kane.
Aole haalele iki o Pele i kona makuwahine, aka, i ka po a me ke ao ua kali no oia ma kona keena e kokua iaia. Aole maopopo iaia he mai loa, e pilikia loa ana, a i kekahi po ua hai makou iaia e make ana oia.
"Nawai e malama i kuu keiki, ina hele au," wahi a ka makuwahine ia Pele i kona paa ana i kona mau lima ma ka ai a e uwe ana.
Pane koke ia. "E mama, na ke Akua.
Alaila e waiho no au ia oe na ke Akue, e kuu pokii,"—a me ia hawanawana ana ua lele ae kona uhane i kela ao, a o Pele wale no i koe maanei---aole nae haalele loa ia, oiai o ke Akua me ia. (Aole i pau.)
KA HUA, ME KONA KUPU ANA.
E na pokii ke makemake anei oukou e lohe, a ike a noonoo, i kekahi mau hana kupanaha a ke Akua? Ina pela e haliu mai a hoolohe pono.
E nana e ma kinohi 1:11-19. Ma ke kolu o na la, kauoha ke Akua i ka honua e hooulu i ka mauu a me ka laau hua e hue ana hoi ma kona ano iho, iloko ona iho kona hua maluna o ka honua; a pela io no."
Ua akaka, ea, na ke Akua i hana na launahele, a me na laau i mea e pono ai na kanaka, na kamalii, a haawi oia i kela a i keia laau, a launahele i kona hua iho i mea e mau a mahuahua ai ma ka honua.
E hoomanao oukou, o na mea ulu a pau, ke ulu pokole, a ke ulu loihi, na mea nui, na mea liilii, ke kupu mai nei lakou mai loko mai o ka hua, aole i kupu wale mai. Aole i like na hua a pau, okoa kekahi, a okoa kekahi; he poepoe kekahi, he hapa poepoe kekahi, he palahalaha ili o kekahi a hinuhinu, a okalakala kekahi. Ka anoano paha ka inoa kupono, aole ka hua. Ua like nae laua i kekahi manawa. He mau mahele ko kela a me keia hua. Ka omaka kekahi mahele no loko ona ke kupu a ulu ana. Ua wahiia ke kumu omaka iloko o ka hua. He mea palupalu ia a hoihoi wale. Hai koke no ke hoopa iki aku. Aka, no ka wahiia, a hoomalu maikaiia hiki no ke hookomoia iloko o na eke, a me ua pahu, a hoolei ino ia mawaho ma ka lepo, a hooluliluli wale ia ma na kau, na moku, me ka mau nae o kona pono.
Nani ka lokomaikai a me ke akamai o ke Akua,nana i hana ua mauna, na kai, ka honua a me ka la, a nana hoi i hana i kela a i keia hua me ka mea e ulu mau ai.
E Mere eia ka hua i maopopo ia oe, me oukou