Ke Aloha Aina, Volume I, Number 1, 25 May 1895 — Page 2

Page PDF (650.65 KB)

This text was transcribed by:  Zorana Lazarevic
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

 

NUHOU O NA AINA E.

 

 Ma na mea i lauahea wale ia mai; ua pau i ka hooponopono ia kela mau ooloku mawaena o Beritania Nui a me kela wahi aupuni o Nigaragua ma Amerika Waena; a ua hookoia hoi ke koi a Enelani no ka hookaa ana mai i ka huina o $75,000 no na poho i hana ia aku maluna o ke Kanikela Hatch o Beritania.

 Ua hookoia keia mamuli o ke kauoha ia Adimirala Stepenson o @ kmoana Pakipika;ke Alii Moku Kiekie maluna o ka mokukaua Royal Arthur; ua hooleleia na pualikoa o na mokukaua ekolu ma ka aoao komohana aku nei o Nigaragua, a ua lilo pio ka Hale Dute a me na wahi oihana aupuni e ae ma Korinto i na Beritania, a hiki i ka hookoia ana o ke koi poho.

 

 

KE KUIKAHI.

 

 O ke kuahaua ia ana o ke Kuikahi, ua hoikeia ae ia ma Cheefoo ma ka hora 11 me 30 minute P.M. o ka la 8 o Mei.

 O Li ke keiki hookama a ka Viceroy, oia hoi ka Luna Aupuni ma ko Kina aoao, a o Miogi Ito hoi ko Iapana. He eha mau awa kumoku hou o Kina e pili ana ma ka muliwai Yangtsze i weheia no ka pono o Iapana e hookomo mai @ ano Mikini iloko o Kina, a e kukulu i mau halehana a puni ka aina.

 He mea maoli keia no ka poe maikai o Enelani, Geremania a me Farani, aka, ua kue nae o Geremania i ka hoopalahalahaia ana aku o ia mau pono kaokoa, a ma ia mea ua waiho aku na Kuhina o Geremania, Rusia a me Farani i ka lakou kue ia Iapana. O ke kumu o ia kue ana, oia no keia:

 

 AKAHI: - He mea e hoopoino ai i ka maluhia o ka Hikina.

 

 ALUA: - He mea hoopoino ia Pekina, a e hoopau ia ai kona Kapikala ana mamuli o keia hana.

 

 Ma ka la 1 o Mei, ua hoike aku o Iapana ia Geremania me Farani, a ma ka la 2 ae ua hoike aku ia Rusia: e paa wale ana no oia ia Port Arthur Talienwan a me Kinshow, a e hoihoi aku oia i ka Anemoku o Liao Tung ia Kina, he panai no ke koipoho, a e hoakaka ana hoi ma ia mea, e ae o Kina e hooko i ke Kuikahi Kumu.

 Ma ka la 4 ae, ua hoole mai la na mana ekolu i keia kukai ana; a ua lilo ia i mea noonoo nui na ka Aha Kuhina o Iapana ia po a hiki i ka wanaao o ka la 5 ae o Mei, e hookuu aku i ko lakou kulana, a e ae aku i ke koi a na mana ekolu, a e hoihoi aku i ke aupuni o Kina i ka apana anemoku holookoa o Liao Tung. Ua oleloia, aole he koipoho hou aku e loaa ana ia Iapana.

 I ka wa i hookomo mai ai ke aupuni o Rusia i ke awa o Chefoo, ua makaukau loa lakou no ka ulele kaua ana. Nolaila, ua hoopau o Iapana i ka lele kaua ana aku me ka moakaka loa.

 Nolaila, o ka mokupuni wale no o Fomona kai lilo aku i Panalaau a i wahi hooulu ko no Iapana. E kukulu ia ana na awa a me na uapo malaila, a pela na alanui a me na ala kaa hao.

 

 Me na limahana makepono e hoolaupai ia ana o Fomosa me na Iapana. Ua ane like ka nui o keia moku me ko Irelani, a ua like ka oluolu o ka noho ana me ko Hawaii nei.

 

 

KA HOOPAAPAA NO

VENEZUELA.

 

 Ke mau nei keia kumu hoopaapaa mawaena o Beritania a me kela aupuni repubalika o Venezuela ma Amerika Hema.

 O ke kumu hoopaapaa, oia no kekahi mahele aina waiho wale mawaena o Guiana Beritania a me Venezuela. Ua noh aku nei na Beritania ma keia apana aina he aneane e piha na makahiki he iwakalua. A ua kukulu i papu kaua ma kahi kokoke loa i ka palena hikina o Venezuela. Ua manao na poe Venezuela, o lako kekahi mea kuleana ma ia aina, a ke koi nei me ke apuepue nui e loaa ia lakou he kuleana ma ia wahi, a ke koi aku nei e waiho na Amerika Huipuia e noho hooponopono ma mawaena o laua no keia ninau.

 Aia na puali o laua a elua ma na palena kahi i ku ai me ka makaukau mau e paio no ka lilo mai o keia apana aina mawaena o ko laua mau palena.

 Ua oleloia, e komo mai ana  Amerika e kokua ma ko Venezuela aoao e hooponopono ai; o ka hopena o na hana i manao ia, ua maopopo ka paakiki o na aoao a elua, a he hookahe koko ka hopena aku.

 Ke manao la na Beritania ua waiho wale ia no ia wahi, aole noho iki ia e na poe nana e koi nei; a i ka wa i hoea ae nei o ke gula ma ia apana, ua puoho mai la keia poe Makiko (Inikini Hapa Paniolo) a koi no lakou kekahi mahele o ia aina waonahele kanaka ole mamua.

 Oiai, ua loaa ia Beritania ka waiwai ma ia aina, malalo o ka hooikaika ana a kona poe kupa, nolaila, aole no lakou e ae mai ana a hiki i ka wa e punohu ai ka uahi o ka pauda ma kona mau palena e hoopaapaa ia nei.

 O na wahi a pau loa a Enelani e ku ai kona mau wawae, ua hookuonoono iho la kona noho ana. He 3 miliona paha a oi aku ka nui o ka Lahui Venezuela.

 

 

Hooholoia.

 

 Ma ka noho ana a ka Aha Kuka ma ka Poakolu nei, ua waiho ia mai e ke Kuhina Waiwai, he Bila Haawina o $20,000; no ka hookaa ana aku i na koena aie o ke kaua ma Ianua@i, he $10,000, a no ka lilo o ka moku kaua holo pili aina Lehua, he $10,000. Ua hooholoia keia Bila Haawaina ma kona heluhelu mua ia ana.

 Ma ka hoike a ke Komite Koa, a ua aponoia; ua hoopii ia ae ka uku o ka Lutanela Akahi mai ka $100, a i ka $125 o ka mahina; a o ka Lutanela Elua; mai ke $90, a ka $116.66 o ka mahina.

 Nui keia mau haawina e hoolilo ia nei, aka, na Lahui no ia e auamo aku.

 

 

Ka Olowaa Auwai o

Roma.

 

 O na miliona kanaka e noho ana iloko o ke kulanakauhale o Roma i na la o ke au kahiko i hala wale aku la, aia no he mau olohe loea o ka noeau maloko o kona mau paia, a he mau pookoi hoi ma na hana hookumu noonoo a me na kilo aouli lani. O ka lakou hana akamai loa me ke kuhikuhi ole ia, oia no ko lakou imi ana a hoao i ka ikaika hoopii i ka wai e like me ke kiekie o ko lakou mau kumuwai, a ua ike ia ka holopono ma ia hana ana, a oia ka ke ao holookoa a aie nei i kela hana loea loa a ka lahui o Roma, he mea hiki loa i ka wai ke pii iluna o kekahi wahi kiekie e like me ke ana-kiekie o ke kaumaha o kona kumuwai e kau ai.

 He ewalu mau auwaha eli e lawe nei i ka wai no ka hoolawa ana i ke kulanakauhale o Roma mai ke kumuwai mai, nona ka ikaika hoohana mimilo i hiki aku i ke 40 miliona kapuai kupita wai i kela a me keia la. He elua mau mau auwaha wai no ka hoolawa ana i kekahi hapa o ke kulanakauhale e ku ana maluna o na puu i kapaia o Kalaudia, nona ka loa he 47 mile ka loihi, a he 100 kapuai ke kiekie; maluna hoi o ke kahua aina o Maratia, he 37 mile ka loihi i kau ia maluna o na puoa he 7000, he 70 kapuai ke kiekie.

 

 

Ua hoi hou mai ka

Maluhia.

 

  Ladana Mei 3 – Ua hoike pili oihana ia ae, o ka hopena o na kukaiolelo ana mawaena o Haku Kimberly Kakauolelo o na Aina E, a me Medina, Kuhina o Salvadoa e hana ana no Nigaragua, a me Amabasedoa Bayard o ke aupuni Amerika, ua ae o Beritania i na e waiho aku ana o Nigaragua he nota ia Rear Adimarala Stephenson e ae ana i ke koi a Beritania mamuli o ka noho hope ana mai o ke aupuni o Salvadoa, a o ua koi poho la, e hookaaia no ma Ladana, i ka wa e hookoia ai e haalele koke no na aumoku kaua ia Corinto.

 O kekahi mau koi poho e ae a Beritania e hooponoponoia no e na komite hui.

 O ke aupuni Beritania, aole paha oia e kue ana i ko Amerika noho hoomalu ana ia Amerika waena, oiai i keia noii ana mai nei a Kimberly, ua olelo ae oia, he pono paha ia Amerika e noho hoomalu maluna o na aupuni o Amerika waena, a e kau maluna ona na koikoi no na hana a na kanaka oia mau aina.

PAU KO KA MAKIKO NOHO KAOKOA.

Wasinetona Mei 3 – Ua hoopau iho nei o Nigaragua i ko ka Makiko noho kaokoa ana, ke kumu nana na pilikia i hoala, a ua hookomoia mai he mahele mokuaina no Nigaragua me kahi oihana o Xelaya malalo o ka Peresidena o ke aupuni o ka Repubalika, ua hoike pili oihana ia mai keia i ke keena oihana o Amerika.

 O na hoailona o ke ala hou mai aole ia i nana ia aku e ka lehulehu, aka, ua hai ia ae nae he mea e komo hou aku ai iloko o na uluaoa ana i oi aku i ko ka noho ia ana o Corinto e na puali kaua Beritania. Nolaila, o kela pilikia mua, ua pau ia, a ke huli ae nei a nana aku heaha la ka Beritania hana i ka Nigaragua hana e pili ana i ka mokuaina hou e hooko ole aku ana i ka manao o na Beritania, a i ka hoolauna ana paha me ka aina mua o na poe Makiko.

 

Hooko ia ke Noi.

 

KA PAPA KOMITE IMUA O KA

MOI KALE II O ENELANI.

 

 Ma kekahi o na kulanakauhale o Enelani, oiai ka Moi Kale II e waiho ana i ka mai, ua hiki aku ka papa komite i hoomana ia e kekahi Ahaolelo nui o ke kulanakauhale, e noi ana i ka Moi no ka hooko ia mai o ko lakou makemake, oia kana i pane mai ai me keia mau olelo:

 “E heluhelu mai e Mr. Lunahoomalu i ke ano nui o ka oukou noi.”

 I keia manawa i heluhelu aku ai ka Lunahoomalu i ka palapala noi no ka ekolu-hapaha hora, a aia ka Moi iloko o ke kulana pilikia maoli e hoolohe ana i na olelo a ka papa komite. I ka wa i pau ai o kana heluhelu ana, ua pane mua mai la ka Moi-

 “O keia wale no anei ko oukou makemake? A me ka pau ana o ka oukou mau noi?”

 “Ae, o ko makou makemake wale no keia, aka, aole nae keia o ka hopena loa o ka makou noi, ke hooko ole mai oe ano e ke Alii!”

  “ N----! H-----! Pehea ? wahi hou a ka Moi i pane mai ai.

 “Ua kauoha ia mai au ma ke poo o keia papa komite no ka hooko hana, ina aole e loaa kekahi haina kupono mai a oe mai e ke Alii. Ano, ua makaukau au e heluhelu hou aku i keia palapala noi no ka manawa elua, ekolu, eha, elima, eono, eh---, ew---, etc., etc., etc.”

 Ua ike mai la ka Moi i ka manao hoi hope ole o kona mau makaainana ina aole oia e hooko aku ana i ko lakou makemake, a i mea e hooluolu ia ai ko lakou noho’na lahui e komo iloko o kekahi mokuahana, ua haawi koke mai la oia i kana hoopaa e hooko ia ka lakou noi iloko o kela hora ma keia mau olelo:

  “O ke noi a ke komite e hooko ia aku ana ia. Aole malalo o ko’u inoa, aka, e oluolu oe e Mr. Lunahoomalu o ke komite, e kaho i na hoopaa ana no ka hooko ia o ka’u olelo hoopaa ma ka inoa o ke Kalaunu o Enelani. He kumuhana maikai ka oukou, a e malama mai i ke aloha alii me ka aina hanau iloko o ko oukou mau puuwai pakahi, a oia ka hipuu paa loa nana e ume pakahi i ko kakou puuwai a pau i ke kulana hemo ole o ke aloha no ka aina me kona noho kuokoa mau.”

 

 Mamuli o na pupuahulu ua komohewa ka inoa o ke Keiki Alii, o ka pololei Kalanianaole. A ma ka lalani hope loa @ ke poo manao “Na A@ we Moku,” o “home” @ hope loa, ua helelei @ nui ae paha kahi ma@ i alo ae i na mau m@ na makamaka heluhelu @nawanui; o ka huipu@ me ka hewa ka mea @ kakou e lilo i mau @ Aloha Aina wale @ iloko o ko kakou @ pale loa i na nema @