Ke Aloha Aina, Volume I, Number 3, 8 June 1895 — Page 4

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 8, 1895

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Oiwi.

 

F. NAWAHI, Lunahooponopono a me Puuku.

E.L. LIKE, Hope Puuku.

 

HONOLULU, IUNE 8, 1895

 

O KE ALOHA I KA AINA

            Oia kekahi o na mea i komo pono iloko o ka ke Akua kauoha maloko o ka Elima o na Kanawai i haawi mai ai ma ka Mauna o Sinai.  He kauoha ano nui loa keia, no ka mea, ua hoopili pu ia kona hopena me ka haawina hoopomaikai loa.  E nana kakou i ka olelo o keia kanawai hoopomaikai i pili hoi i ke aloha aina penei.

            “E hoomaikai oe i kou makuakane a me kou makuahine, i loihi ai na la o kou noho ana maluna o ka aina a lehua a kou Akua i haawi mai ai ia oe.”  Pukaana 20:12

            O ka aina, o ka honuak, o ka lepo, o na materia i hoohui pu la, ua hana ia lakou e ko ke Akua Mana Kiekie, no ka pono, ke ola, ka lako a me ka hanohano o kekahi mea a ke Akua i manao ai e hoonoho mai maluna o ka honua.

            O oua mea la, oia ke kanaka ola, he hunahuna materia oia o ka lepo o ka aina, i hooopiha ia me ka uhane ola o ke Akua.  I ka hoomaopopo ana i ke ano o ke kauoha kanawai, ua moakaka loa ia i na kanaka a pau loa, na lahui a pau loa, a me ka lakou mau mamo e ola ana, a e pani ana i ka makalua o ko lakou mau makua, a me na kupuna o lakou.

            O ka makuakane a me ka makuahine mua loa o ka lahui kanaka, oia o Adamu a me Eva, he mau materia laua o ka lepo o ka honua i hoopiha ia me ka hanu ola, ka uhane ola o ke Akua.

            I ka wa e kaawale ai ka uhane mai ke kino ola ae ua hoi hou oia he lepo no ka aina,a no ka honua hoi, e like me mamua o kona lilo ana i kino ola.

            O na lahui a pau loa e ola nei, a e hele nei maluna o ka honua, mai ia Adamu mai a hiki i keia la, he mau hunahuna lepo lakou, a he mau mahele hunahuna materia o ka aina a ke akua i hana ai.  Nolaila, ma kekahi olelo pololei ana ae; ke ola nei, a ke hele nei no ka aina maluna o ka  honua.  Ke ola nei a ke hele nei na keiki aina, na moopuna aina, na lahui aina, maluna o ko lakou makuahine nui, ka Honua.

 

KA MAKUAHINE.

            Owai kou makuahine?  O ka aina no!  Owai kou kupunawahine?  O ka aina no!  Pehea hoi o Eva, ko kakou kupunawahine mua loa?  He lepo no ia no ka aina, kahi a kana kane Adamu i hoala ia mai ai, a mamuli o ko Adamu ike ana, mahope o kona puoho ana ae mai ka hiamoe he wahine oia, nolaila, kapu aku oia Eva (wahine) ka iwi aoao ia o ke kanaka lepo aina Adamu a ke Akua i hana ai.

            O ka Honua, he kino aina makuahine oia i hoopuka mua loa mai i ke kino kanaka lepo mua loa Adamu.  He makuahine ka Honua e hoohanau mai ana i na mea ulu, i mea ai na ke kanaka lepo aina e ola ana.  Nolaila, ua loaa ke ola o keia kanaka, keia lahui mamuli o na huaai i hoea mai mai loko mai o ka makuahine Honua.

KA MAKUAHINE HANAU I KA HONUA.

            Malia, ua nui loa ke kuhihewa o ko Hawaii nei poe kupuna, ma ko lakou moolelo kahiko, e olelo ana.  Ua hanau maoli ia mai keia Paaemoku e Papa (w) nana me Wakea (k).  He mea hiki ole loa ia ma ka noonoo ana o ke kanaka aka na nae ma ka lawena olelo ana, a he wahi moowini malamalama iki ko lakou no na hana a ke Akua i ke au kahiko loa alaila, o kela lawena olelo ana ua ku no ia i ka oiaio, ma na mookuauhau Akua a he mea oiaio loa, noloko mai o ka aina i hanau mai ai ka aina, a mai loko mai o ka lepo i hanau ia mai ai ke kanaka a e hoi hou no oia i ka lepo.

            Ua hoakaka ia, ua hoopunana iho ka Uhane o ke Akua maluna o ka wai, a lilo ae la i Honua mahope.

            Ua hoomoe ka moa wahine maluna o ka hua a kiko ae la he manu moa opio!  Ua noho aku o Wakea (k) ia Papa (w), alaila, hanau mai la keia mau Paemoku o Hawaii nei.  Aohe ikeia o ka aina ma ona iho, ala no ma o ka lahui e ola ana.  Nolaila, i ka olelo ia ana, na Wakea (k) a ma Papa (w) i hanau i keia mau Paemoku o Hawaii.  Oiai he hookahi waleno hana ia ana o Adamu mai ka lepo mai aka ke mau nei no nae ko kakou hoopuka mau ana i na huaolelo, na ka Akua au i hana.  Pela ka lawena olelo no ka hanau ia ana o keia Paemoku e Papa.

KA POMAIKAI NUI LOA.

            Alaila, o ke aloha i kou makuahine kou aina kou wahi i hanauia ai, oia ka mea e loihi ai na la, na makahiki o ke ola ana.

            Nolaila, e ka poe aloha ole, hoomaikai ole i ko lakou mau makua a i ka aina hoi, aole e loaa keia makana ia lakou, ke ola loihi maluna o ka aina a ke Akua i haawi mai ai.

            Nolaila, e ka Lahui Hawaii, e hoonui i ke aloha no ko kakou aina hanau ka Paeaina o Hawaii, alaila, e ola loihi oukou me ka oukou mau mamo maluna o ka aina o Hawaii a ke Akua i haawi mai ai ia oukou.

No Keaha la i Ae Ole ia ai ka Hoohuiaina?

Ko Kale Wilikini (C.B. Wilson) Makemake e Hoike aku Kekahi Mea

            Ma ka nupepa P.C. Advertiser o keia kakahiaka (June 4), i ike iho ai makou i ko Kale Wilikini ake e hoike ia aku ke kumu i ae ole ia ai ka hoohuiaina.

            E hoakaka pu ana hoi oia no ka hoopau ia ana o ke Aupuni Moi ma ka la 17 o Ianuari, 1893, a ua kukuluia he Aupuni Kuikawa, e mau aku a hiki i ka wa e hoohuiia ai me Amerika Huipuia.  He komisina o elima hoa ka i hoounaia i Wasinetona e kuka no kekahi kuikahi hoohuiaina.  Ua hapai ia ke kuka ana aka aole i hooko aku ke Senate ia mea.  Mahope mai, ua lawe ia aku ua kuikahi la e ka Peresidena hou oia o Cleveland, no ka noonoo hou ana.  Mahope iho o kona hoomaopopo pono ana ua hoike ae oia, he mea pono e hoole loa ia, maluna o ke kahua, no ke kuleana ole o ka poe e koi ana.  Mahope mai, ua hooholo mua ka Hale Makaainana, alaila, ka Hale mai o ke Senate, no ke kulana o ke aupuni Amerika, oia hoi, aole e hoohana wale mai no na mea pili i ke aupuni o keia paemoku.  Oia hoi ua waiho ia mai no na kakou iho no e imi i ko kakou pono.

            Ma ka la 4 o Iulai, (1894) ua hoololi a waiho ae la ka poe kokua i ke Aupuni Kuikawa i ko lakou mana, malalo o ke aupuni hou i kukuluia iho no e lakou oia ka Repubalika o Hawaii, ka mea nona ka pohaku kihi, oia o Kuhina Hatch, nana i olelo mai ia makou, ke hoomau ia nei no ka manao hoohui me Amerika Huipuia.

            Mai ka hoopuka mua ia ana o ia manao a hiki wale iho nei no i keia mau la o Kakina no ke Kuhina noho mau ma Wasinetona no na kukai ana e pili ana i ka hoohuiaina.  Ano ua hoi mai nei oia, a ua haiolelo imua o ka Hui Amerika, aole nae ana mea hou i hoike mai ai e pili ana no ka hoohuiaina i oi aku mamua o na mea a kekahi poe e ae i kamailio mai ai.

            Eia wale no kana i hooia mai ai i ka manao o ka poe hoolohe aku, he hoohui aina oiaio oia, a hoike mai la i na kkumu o kona manao ana nona iho, he hoohuiaina oia.  Ua loha mua kakou i keia mau mea mamua loa aku nei.  O ka kakou mea i makemake nui ai i keia wa, a he mea kupono hoi e lohe na mea a pau loa i kuleana oia no keia o na kumu i holopono ole ai ka hoohui aina ana me Amerika Huipuia.  He elua a oi ae mau makahiki i hala ae mai ka hoomaka ana mai o keia hana.  O keia ka mea nana i hoala mai i ka manao haohao iloko o ka poe hoohui aina a ninau iho la, ma ke keehina hea la a kumu hea a ano hana hea la hoi i loaa ai na kuia ana iloko o na wa i hala aku nei, a heaha la hoi ka mea kupono e panaiia no keia mua aku a pela no hoi, heaha la ka hana e loaa ai ka hoohuiaina ana, heaha ke alanui e hiki ai, a heaha la ka laina o na oleloao e hahai aku ai, a ma ke ala hea na kanaka o keia paemoku e hooponopono ai i mea e hoolokahi ai ia lakou a pau no ka mea i makemake ia ina hoi o ka hoohuiaina ka mea i hooholo lokahi ia e na kanaka?

            Aole lo ahe mau hoike maluna o keia kumuhana i hoikeia mai e kekahi mea a hiki i keia la aole no hoi ma kela halawai ana o ka Hui Amerika, a aole no hoi e na hoa a elua o ka Aha Kuhina nana i kokua aku ia Kakina i ka wa ninau ia ai no ka hoomauia o ka paulele i na poo o ke aupuni i keia wa a i ka hoomaopopo and aku hoi i na poe kokua e hoomau aku mamuli o ko keia wa noho ana.

            A e like me ka Kakina olelo ana “Aole loa he mea kumuwaiwai e ae e waihu mai no ka hoopukapuka ana maanei nei no na lono kaua, hoaia kaua a no na poe (powa) e holo mai ana i mea e hoalala mau ia ai, oiai ka loihi e mau ai keia ano aupuni Repubalika a pela pu hoi me na puali o na Asia e hookomo mau ia mai nei, oiai ka poe mahiko e mau ana ko lakou mana maluna o ka aina.

            He mea oiaio no hoi ua makemake io no o W.O. Smith i ka launa kalaiaina ana me Amerika Huipuia a ina aole e loaa ia mea iaia, alaila, e kau hola ia ana oia no ka hookuu loa ana i keia aina ma na mea a pau loa.

            Aka e like me ka’u i manaoio ai, o na kokua a pau o ke aupuni Kuikawa a me ko ko Repubalika hoi, ua make make loa lakou i ka launa kalaiaina hoohuiaina.  Ua makemake lakou e hoohui ma na ano a pau, ma ka launa ohana, launa kalepa, launa aupuni, e like me na launa kalaiaina ana.  Ma ka oiaio maoli, aole o lakou makemake e hoohui hoomeamea wale no, aka, he makemake maoli ko lakou e hoohui holookoa ia me Amerika Huipuia a lilo he apana pili no kela Repubalika Nui.

            Alaila hiki mai ka ninau, e loaa ana anei ka hoohui aina i makemake ia?  Ina pela, Alaila, heaha la ke kumu?  E hiki anei i kekahi e hoakaka mai?

            C. BURNETTE WILSON

 

HEAHA LA KA KUMU?

            No ka ninau e pili ana i ka mea i haule ai ke kuikahi hookuiaina a Kakina ma, ua maopopo loa ia makou ke kumu, aole he pohihihi no ia ninau.  Oia ka KE ALOHA AINA e hoike aku nei, penei.

1. Aole mai ka lahui Hawaii aku ua kuikahi hoohuiaina la.
2. He apuka na hana i hoomaopopo ia a i olelo ia e ke komisina ua ae ka lahui Hawaii i ua kuikahi la.
1. Ua loaa ia Peresidena Kalivalana ka hooioaio ana no ko ka lahui Hawaii hoole ana i ke kuikahi hoohuiaina.
2. Mamuli o ka hookuku ana i ka manawa a ke komisina i haalele ai ia Honolulu nei, a hiki i ka hookomoia ana aku o ke kuikahi ma Wasinetona ia Peresidena Harrison.
3. Mamuli o ka loaa ana aku o ka palapala hoopii hoole mai na 8,000 poe Hawaii kupono i ke koho balota ia Peresidena Cleveland ma o Hon. J.H. Blount la.
4. Maniuli hoi o palapala hoopii hoole a ka Moiwahine Liliuokalani e kue ana i ka noho aupuni ana a ka poe hookahuli aupuni.
5. Ilaila i ike ia ai ua okea ka I’a a Umiamaka, ua piha i ke one.
3. Nolaila, hoole loa mai la o Cleveland a me kona aha kuhina i ka hoohuiaina palakai a Kakina ma.  Pela e nele mau ai a pau ko Cleveland hoho mana ana maluna o Amerika Huipuia, a na ka akua e hoonoi o hou ae Peresidena e hoole loa mai ana i keia manao akualapu o ka poe hoahui o diabolo ma.

 

I AUPUNI PAULELE IA

            O ka makemake o ka Lahui, oia ke aupuni ana i paulele ai; oia ke ana a me ka rula lawe kulana hookumu a hookahua aupuni naauao, e ikeia nei mawaena o na lahui i noho ia e ka malamalama.

            O keia ka mea i ano e ai, a like ole hoi me ko na lahui naaupo, no ka mea, aole na ka hapanui e hooholo na hana a me na alakai ana iloko o ke aupuni aka, na kekahi poe uuku kakaikahi loa a i ole na ka alii hookahi wale iho no.

            He mea paakiki loa a he mea hoopoino ka lawe kaihi ana ae i na mana a pau iloko o kekahi aina a ia hui paha ina aole i ninau ia aku ka manao a me ka makemake o ka lahui no la mea no ka mea ua kukulu ia ke aupuni no ka pono ka pomaikai a me ka hanohano o ka lahui holookoa a ma ia mea na kupono loa e ninau ia, a e hoike ia, a e koho paha ka lahui i ke kupono a me ke kupono ole o ia hana.

            Eia hoi kekahi, o ka lahui ka mea nana na dala i auhauia no ke aupuni a e uku ia no na hana, a me na Luna o ke Aupuni.

            Nolaila, o ke aupuni a ka lahui paulele ai, oia ke aupuni maikai loa.

 

UA PAAKIKI LOA.

            Owai ka paakiki loa?  O ka Lahui Hawaii hoi!  Ua manao ka poe e ake nei e hooloia ko lakou makemake, he mea maaiahi wale no ka hoohuli ana aku i na kanaka e ae i ka hoohui aina aka i keia wa ua ike pono iho la lakou eia ka he mea paakiki loa keia.

            Ua kaena ae no hoi lakou nei ma Amerika, he hiki wale no ke kuaiia ka mana koho o ke kanaka i elua dala a i wahi omole gini, lilo mai la.

            A pehea ia i keia wa?  Paakiki o na paakiki uahua o na uahua, luli ole oia mau oia ke ano o ka Lahui Hawaii e ike ia nei.

            No keaha la ko lakou mea i hoole paakiki loa ai i ka hoohui aina?  (1) No ka mea, ua oi ko lakou aloha i ka aina a lakou i hanau ai, mamua o na waiwai popopo pau wale a ka hoomalima e koi mai nei. (2) Ua hanamo ia lakou a ua ike kumaka i ka poino a me ka popilikia a keia poe pakaha e koi mai nei.

            (3) He hoike ko ka lahui mai ke Akua mai, e ao ana e hoomana wanui i ka hana ino a keia poe.

            (4) He pomaikai ma ka hopena o ka hoomanawanui ana, aole he mea e kanalua ia ai.  Oia ka ke Akua kau oha i hoopili pu ia me ka olelo hoopomaikai.

 

            O ka mokukaua Bennington ke holo mai ana i o kakou nei no ke pani ana ka hakahaka ma kahi o ka mokukaua Philadelphia e haalele mai ana i kona wa e hoea mai aole hoi o ka Olympia e like me na lohe mamua iho nei.