Ke Aloha Aina, Volume I, Number 3, 8 June 1895 — Page 6

Page PDF (791.35 KB)

This text was transcribed by:  Joyce Yoshimoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, IUNE 8, 1895.

He Walohia Nui

Make o Kuhina W. Q. Gresham.

   Ma ke ku ana mai o ka mokukaua Amerika Bennington i ka Poakolu nei mai Kapalakiko mai, ua loaa pu mai la ka lono kaumaha no ka make ana o ke Kakauolelo W. Q. Gresham o ke keena o ko na Aina E o ke aupuni o Amerika Huipuia ma ka la 28 aku nei o Mei aku nei, mamuli o na ulia a ke omaimai i kau iho maluna ona i na la mamua aku nei.

   He kanaka naauao oia, a ua noho oia ma kekahi o na Lunakanawai iloko o ka Aha Hookolokolo Keikie o Amerika Huipuia mamua, a i keia wa i noho Peresidena ae nei o Cleveland no Amerika, ua koho oia ia Mr. Gresham i Kuhina Nui nona a ma ia kulana oia i noho ai a hiki i kona make ana aku la.  Ua nui kona mahaloia e ka poe hoopono, a ua hoinoia hoi e ka poe hana kolohe.

   No makou iho, a ma ka aoao o ka Lahui Hawaii a me na lala a pau loa o ka Hui Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, ke haawi aku nei makou i ke aloha paumake no ke kanaka Amerika i ake mau e hooko i ka pono a me ka pololei no ke noi a ka lahui Hawaii a me ko lakou Moiwahine Liliuokalani e pili ana no Hawaii nei.

   A ke komo pu aku nei hoi iloko o na kumakena a me na hoomanao walohia ana me kona ohana ponoi a me ka lahui Amerika e kanikau ana nona.

 

KA MOOLELO O W. Q. GRESHAM.

   O lunakanawai Walter Q. Gresham, oia no ke Kakauolelo Nui o na Mokuaina o Amerika Huipuia, maloko o ka Aha Kuhina o Peresidena Cleveland.  Ua hanau ia oia ma ka la 17 o Maraki 1834; ma kekahi wahi mahinaai, ma Corydon, ma ka Mokuaina o Inidiana ma Amerika Huiia; a ma ke kulana o kona helehelena, me he la, he kanaka opiopio loa no oia.  He elima lakou mau keiki o ka ohana hookahi, ua make kona makuakane i ka wa he elua wale no ona mau makahiki; nolaila, ua lilo kona mau makahiki opio, i wa hooikaika loa i ka hana i loaa kona ola.

   He Makai Nui kona makuakane, no ka Mokuaina ana i noho ai, a ua pepehiia oia a make, no kona hoao ana e hopu i kekahi poe hoohaunaele.  Ua hana oia ma ka mahinaai a piha kona 18 makahiki, a loaa no hoi iaia ka hoonaauao ia ana ma ke kula apana iloko o na wa hooilo, ua ao ia oia i na hana oolea mamua o kona puka akea ana ae imua o ke ao holookoa e imi i pono nona.  Mahope o kona waiho ana i ka hana ma ka mahinaai, ua hoolimalima ia oia e noho hope Kakauolelo no ko lakou apana, no kahi uku, he $8.00 no ka mahina me ka ai pu; a o kahi koena iho, ua malama oia no ka uku ana aku i na lilo no kona noho ana ma ke Kula Nui no ka makahiki hookahi.  I ka pau ana o kela manawa, pau iho la kahi dala, hoi hou no oia e noho hope Kakauolelo no ka Mokuaina o Corydon, eia nae, ua pii iki ae hoi kahi uku he $1.00 no ka la, me ka hooikaika nui ana i ka huli ma na kanawai, i na wahi wa kaawale ae.  Oiai kona wa e huli kanawai ana, a e hoomaamaa ana hoi i kona makaukau, ua puka aku la oia imua o ke akea naauao o na poe ao kanawai, a he loio kaulana, iloko o na makahiki opio wale no he 23, ke heihei ana he moho Ahaolelo iloko o ka Mokuaina o Inidiana i ka 1856 ma ka aoao Repubalika, e hooikaika ana hoi mamuli o Fremont, he kanaka hoole kauwa kuapaa.

   O kona komo hookahi wale ana no iloko o ka Ahaolelo Mokuaina o Inidiana, oia no ka 1860.  Ma ia Ahaolelo, ua hoomakaukau oia, a ua hooholo i ke kanawai no na Inikini.

   Ua komo oia malalo o na kauoha a ke aupuni Amerika i ka wa i hoea ae ai ke kaua huliamahi ma ke kulana he Kapena no kekahi puali pualu.  Ua pii mau kona holomua a hiki i kona lilo ana he Brigadia Generala.  Ua komo pua oia me Sherman ma Kenekute, a me Grant hoi ma Shiloh, Corinth, a me Vicksburg, a ano kupilikii oia i ke kaua ana ma Muliwai Laau Pea iloko o ka 1864.  Ma ka 1865, ua hoomau hou oia i ke ao kanawai ana me Kenerala John M. Buttler ma New Albany.  Ma ka 1869, ua noi ia oia e holo lunahoomalu no ka Hale, o na Lunamakaainana e kue ia Kerr, aka, oiai he ikaika loa ka poe Demokarata ma ia apana, ua lilo aku la ka lanakila ia Kerr.

   Ua waiho hou ia mai kona inoa he moho no ka Ahaolelo Lahui iloko o ka 1868, a haule hou no oia i ka poe Demokarata.

   Ma ka 1869, ua hookohu aku o Grant iaia i Lunakanawai Apana.  Ua noho oia ma ka Aha Piha me ka hooko pono i kana oihana, a malaila mai kohoia oia e Peresidena Arthur i hoa no ka Aha Kuhina.  Ua noho oia he Luna Leta Nui, a he Kakauolelo no ke Keena Waiwai malalo o Arthur, alaila, mahope mai hookohuia he hoa no ka Aha Kaapuni Piha.  Mai anei aku, laweia ae nei e Kalivilana ma ke poo o ka Oihana Kakauolelo o na Mokuaina Huiia o Amerika.

 

HE KIA HOOMANAO MABELA.

   O ka hana a ke kanaka iloko o kona wa e ola ana, i hana ai no ka pono o kona aina a me kona lahui, he Kia Pohaku Mabela hoomanao ia nona, i na kau a me na makahiki loihi e hoea mai ana mamua aku ona.

   E lilo auanei kona moolelo i mea kuhikuhi iloko o ka hanauna hou mahope aku, e koi ana ia lakou, e hana like, a e kukulu i pohaku Mabela no lakou iho, i mea alakai i ka lahui hou e ulu mai ana mahope aku.

   Ua make he nui wale o na poe haipule, aka, eia me kakou ko lakou moolelo, me he Kia Pohaku Mabela la e ku ana i kahi Pa Iiina, e kuhikuhi ana i ke ano o ke kanaka nona ia pohaku i kukuluia ai.

   Pela makou e hoomanao ae nei no ke Kuhina Nui o ke Aupuni Amerika, Mr. Gresham.

   He kanaka oia o ke kulana noonoo makaukau, a he kakaikahi na ano kanaka i kupaa ko lakou manao a me ka lakou hana, no ka pono ku i ka oiaio a me ka pololei e hiki ai ke hooko ia.

   O keia kanaka o Gresham, he Amerika ma kona hanau ana, aka, ua hanau pu ia mai oia me kela ano hoopono o ka manao lanakila.  Ua ike hoi makou, aohe oia he pilikoko no ka lahui iii ulaula o Hawaii nei, aole hoi ana pomaikai pilikino mai ka lahui Hawaii aku. Aole loa!

   Aka, mamuli o ka hana i haawiia aku nana e nana a e hooko i ka mea oi o ka pono, ke olelo ae nei makou, oia kekahi o na kanaka i kokua nui i ka lahui Hawaii e kue ana i ka hana a ka poe pakaha aina.  Ua make aku oia, aka, aia kana hana no Hawaii, ke ku nei he Kia Pohaku Mabela imua o kakou i keia la.  He manao kuokoa kona, a he hooko me ka wiwo ole i kana hana i hoonohoia ai oia, he lima hooko no ka Peresidena Cleveland o Amerika Huipuia.

   Aole e poina ka Lahui Hawaii i ka inoa o Gresham no keia mua aku.

 

   No kekahi ulia pilikia maluna o ko makou luna lawe nupepa, oia o Halawale, nolaila, ua loaa ole aku na nupepa o ka Poakahi a me ka Pualua o keia pule.  Ua hoi mai oia, a e hoomao aku ana i kana hana lawe nupepa elike me ka mea mau.

   Ua hoike ia ae maloko o ka halawai Aha Euanelio, no ka oihana misiona o na Aina E, he 160 paha ka nui o na poe komo hou i ka hoahanau ma Maikonisia iloko o ka makahiki i hala iho la, oiai nae, he 60 wale no paha ka nui o na wahi hoahanau komo hou iloko o na ekalesia a pau loa ma ka Paemoku o Hawaii nei.  He hoike keia o ke kuemi hope o na hana Euanelio ma Hawaii nei.  O na loaa mahina hou hoi o na ekalesia, ua pau no i ka haawi ia no na hana ekalesia.  Aole nui na dala no ka waihona Papa Hawaii no na Aina E.

 

DR. W. D. JONE.

(Kauka Keone)

   HE KAUKA LAPAAU makaukau loa oa no ka hoola ana i na ano mai a pau, oia hoi ke @ailoda hua maka eha, niho hui, puu eha a me na mai o ke kino.

   He oluolu ka uku ma kana lawelawe ana i he ola no ka mai ke hoolohe i na kuhikahi ana.

   Ke kona aku nei au i na poe a pau i loaa i ka popilikia a ka mai, e hele mai ma ko Keena Oihana.

   Aia ma ke Alanui Konia, ma Honolulu, ma kekahi keena mauka iho o kela hale o Bola.

   MANAWA HANA—Hora 9 a 11: A.M., mai ka hora 1 a 4 P.M. o na la noa.  La @@ bati hora 9 a 1, A.M., hora 1 a 2 P.M.

my20—tf

 

AHUNG.

HE TELE LOLE.

   Ua makaukau loa ola e hana i na paa lole aulii, e linohau ai ke aahu iho.  He oluolu loa a he oi aku o ka make pono o kana lole e hana ai mamua @ kekahi poe lela e ae.

       Hale Hana; Alanui Nuuanu.

my20—6ms.

 

L AHLO

HALE KUAI.

   Ua makemake oia e kuai makepono aku i na waiwai o kona Hale Kuai i na poe a pau loa e kipa aku ana ilaila.  He emi loa no na kumukuai ma ke dala kuike aku.  Helu 468 Alanui Nuuanu.

my20—tf.

 

Chas B. Dwight

(Kale Kuaika)

KE KANAKA AKAMAI

   Oia nei ka oi o ke kanaka Hawaii akamai a loea i ka hana ana, kukulu ana, me ka plaina ana iho i na alanui pili aoao o ke kapitala nei o Honolulu.  Pela no ma na ano kukulu pohau hale, pohaku kupapau etc.

   E ike ia kakou Hawaii ke loaa ke oukou hana e haawi ae i kou oiwi o ka aina.  E loaa mau no oia ia oukou ma Honolulu nei, a i ole, e waiho mai i ka oukou mau kauoha ma ke Keena.

“KE ALOHA AINA.”

my1y—7ms.

 

L. B. KERR,

MEA HOOUNA MAI I NA WAIWAI

Europa a me Amerika.

Ua hiki mai he mau Waiwai hou u

Na Lole Aahu Hou

Na Lole Nahenahe, na Lilina o Inia, Nan@suka, Ponaiki Pulupulu, Pahoehoe

GINAMU SEKOTIA,

Na hainaka, na ribine, na lihilihi, ‘na pua’ me na hulu papale nani.

NA PAPALE SELA,

Na Lole lahilahi, na palule Gilona, Ka@@@@@ Paku, na Makelena; Paku Makiloa, na ku@ila, a n@3 na Lole Pulupulu hou,

Me na lole kaulana MADAPOLAMA palei no na Lede a me na Kamalii.  Me na Wai@@ i waeia no na Paemoku.

 

He Agena no ka Mikini Humuhumu Kaulana ka MOMI.

   He kuai makepono nui ke haawi a ane maloko o hookahi mahina, i mea e emi ei na waiwai.

                                                       May21   3ms.

 

HOOLAHA KUAI AINA.

   Ua makaukau ka mea nona ka inoa mala@a iho nei e kuai aku he 9 mau apana aina ku pono no ka Pa hale, ma kela wahi koki@@ makai o Kaluaopalena, ma Kalihi, mahope iho o ka luakini e pili la me ku Kamepele wahi.

   O ke ano o na pa, he 85 kapuai pili me ke alanui, a he 131 kapuai ka hohe nu aku koku.  E ikeia no ke kii o na aina ma ko’u h@@@.  Luio ma ke kihi o na alanui Moi me B@@ela.

                                                 J. L. KAULUKOU.

                                                          my22—3ms.