Ke Aloha Aina, Volume I, Number 7, 6 July 1895 — Page 6

Page PDF (773.70 KB)

This text was transcribed by:  Lehualani Concepcion
This work is dedicated to:  For Rico,Chyna & Iokepa...You are my heart and soul...

KE ALOHA AINA

6                                  KE ALOHA AINA, PAONO IULAI 6, 1895

 

 

PEHEA “KA LEO” E LAUWILI NEI?

 

            Ua heluhelu makou i ka Ka Leo mea i kamailio ai ma keala Poaha aku nei, a ua maopopo ia ia makou, aole he wahi pohihihi iki.  No ai olelo a Ka Leo, ua hoopuka makou i na mahel manao elua a oia keia:

(1)    He hookamani Ka Leo ma kona olelo ana: “Ua hoino pilikinomai la kekahi poe hoa o ka Ahaolelo ia Dillingham.”  O ka oiaio nae, aole he poe o ia ano i ikeia, ua hana pela i ke kau o 1890?

He oiaio, ua loaa i ka Hui Alahao me Aina o Oahu na pono mai ke Aupuni Haaii mai, a oia hoi keia; (a) Ke komo dute ole ia ia o nalako alanui hao o ia Hui. (b) O ka hookuu ana ina auhau maluna o kekahi mau waiwai o ia Hui iloko o iwakalua mau makahiki (c) Ka loaa ana o $2,500 uku hoohoihoi i ka Hui no kela a me keia mile i kukuluia a paa, (d) a me ka hoopaa ana aku o ke Aupuni Hawaii, e uku i ka uku panee maluna o na bona dala i aie ia e ka Hui.

No keia mau pomaikai a ke Aupuni Hawaii i, haawi aku ai i ka Hui Alahao o Oahu; nolaila, ua hookomo makou i ka ninau a oia ka manao elua, penei:

(2)Aole anei ua lawa aku la ko ke Aupuni kokua ana i ua Hui Alahao la?

            O keia ke kumu o ko makou hoole ika hoopii hou ana ae i ka ukupanee o ke dala aie, mai ka 5 a i ka 7 keneta.

            Maanei pau ka ninau, pau ka manao, a pau pu me ka hana ana.

            No ka pili oleo kau mau ninau lalau, i kau kahua hana i kukulu mua ai, nolaila, aole makou e pane akuia mau ninau lalau au.

            O ka pane ana aku i kau lalau, he mea ia e kaualako aku ai ia makou, iluna o kekahi kahua hana okoa loa, i pili ole i ke kumu a me ke kahua hana o ka makou olelo i hoopuka ai.

            Ina he mau pane kau, e pane oe maluna o ke kahua o ka olelo i hoopukaia e makou; mai hoao oe e alo, aole hoi e kaualako aku i kau hana iloko o ka nenelu o ka poeleele.

           

KA ALAHAO A HIKI I WAI ANAE.

 

            Ma ka hora 9:45 a.m., haalele ka huakai makaikai o na poe hoolaha nupepa ia Honolulu nei, a hiki i Waianae i ka hora 11:05 a.m.  Manawa holo, he 1 hora me 20 minute.  Haalele ia Waiaine hora 2 p.m., hiki i Honolulu nei, hora 4 p.m. Manawa holo, 2 hora,  Ma ka huli hoi ana mai, ua hoomaha ma kekahi mau wahi, nolaila, ua hakalia mai.

            O ke ano nui o ka nanaina aina ma kela aoao aku o ka mahiko o Ewa, he ano kuanea maloo ma kekahi wahi, a e ulu ana na laau kiawe hou; aia a hala mai he hookahi mile a oi aku, alaila, komo aku iloko o na laau kiawe lola pouli, i ulu paapu loa.  O keia wahi, pela ka olelo mai a kekahi kamaaina, o Waimanalo ia; oia kahi nona na pohaku papaakea kumuone, i mamaoia he mea kupono no ke kukulu ano i ea hale.

            Mai laila aku a hala he aneane 3 a me ka hapa mile, alaila, hookokoke aku la ka holo ana o ke kaa ma na kahakai, e pili kokoke ae ana i ma pali pohaku o na puu i pili i kahakai Maanei; ua haiki loa ka aina, a ua ahuwale ka moana ke nana aku, aka, eia no na laau kiawe ke uhai nei no ma na aoao o ke alanui kaamahu.  He wahi uuku loa kekowa kaawale, i ka ike a ka maka, alaila, komo hou aku la  no iloko o na laau kiawe.  He ano haiki na aina pili kahakai, no ka hala loa o na puu a me na kualono mauna i kai.

            O na kuahiwi mauka loa, a mahope aku hoi o na puu a me na lualono ua uliuli a nani ke nana aku, a pela no hoi na awawa.  Aka, o na lae aina mauna a me na ohuku puu i kokoke i na kahakai, ua oneanea loa, a ula no ke nana aku.  Pela o Puuohulu, a pela ka nui o na lalani puu a me na mauna o Waianae a kaalo ma kela aoao pili ma na kahakai.  O na awawa a me na kipohopoho a me na kimuka aina ua holo loa aku ia iloko o na mauna, a maluna o laila na aina i mahiia no ke ko o Waianae.  O na wai i eli ia i huipu me ka wai kuahiwi, ua hiki ke hoolawa no ka hooulu ko ana, a me na hana e ae o ia aina.

            He wela ka aina a ua pohu no hoi.  Aia na kauhale iloko a iwaena o na laau kiawe, aohe nui o na kauhale e ikeia ma kahakai.  He 4 mau halekuai no na Pake, 1 noke Kepani, a he 1 no ke Pukiki, a he hookahi hale inu-ti, pau iho la.  O na hale no ka Hui Mahiko, aia no iwaena o laila na kauhale o na kanaka e noho nei.  O ko laila hale hookolokolo, he kohu hale inu-ti kona kulana a me kona helehelena.  A he lepo i awili ia me ke one ko ke alo iho o na kauhale noho, oia no ke ano maoli ma ke alanui hookahi (kulana) o Waianae.

            Mai kahi noho o na kauhale e ikeia aku ana na piko kuahiwi a me na awawa maloko kau o ke kiawe.  O ka nana ana ae o ka lani, mai loko ae o na kiawe, ma ke kowa o na lala laau.

            Elima minute e noho iho ai i Waianae, ua kena ae la ka mea puni makaikai, a e ake ana oia e hoi koke.  Aohe mau hana ano nui loa i oi aku mamua o ka mahiai ko o ia wahi, e hoea hou mai ana.

            Ma ka hora 1:30 p.m. paina mama maluna o ke kaaahi, ua maikai na mea a pau loa, a huli hoi mai la no Honolulu nei me ka hoomaikai i ka luna kaa a me kona poe haku, no ke koo i pahola ia mai.

KE ALOHA AINA.

 

 

KA MAKOU OLELO HOONA AUAO AKU.

 

No ka pono o ko makou poe na hoaloha a pau loa, e ake ana e kau ma na kaamahu no Waianae no ka hoomaha ana nolaila, ke hoike aku nei makou i kekahi  mau mea kupono a oukou e lawe pu ai i ko oukou holo ana oia iho keia:

(1)    E lawe pu me oukoou mau puolo mea ai kupono, a mea ai mama kupono hoi.  Mai hele wale oukou, o pololi auanei, no ka mea, he hookahi wale no wahi hale Inukope o Waianae.

(2)    E paa pu me na mamalu a me na peahi o oukou, oiai he aina wela kela, pohu no hoi, kikiki ka wela o ka la ma ia wahi.

(3)    E lawe pu no me na lole auaua kai o oukou, (ke makemake ae hoi e auau) oiai, aole he hale auau o ia wahi.

(4)    E lawe pu me oukou i ko oukou ano Lede a Keonimana hoi maluna o na kaa, a ma Waianae no hoi.  Mai haalele i na rula o na anaina maikai, aole hoi e nana maka aku i na poe popilikia ma ko oukou alahele.  E kuoo!  E makaala! Aole oe e ukali ia e na poino a hiki mai oe i kauhale nei, kahi o kou ohana a me ka home o Hawaii.

 

 

 

 

 

 

KA HUI KOKUA MANAWALEA.

            Hoike mahina o na loaa a me na lilo mai ka la i o Iune a hiki i ka la 30 o Iune 1895.

 

NA LOAA.

Iune 1. Koena dala ma ka

           

                             Waihona..................................................$586.10

                             Loaa hou.................................................     .50

                                                Huina Loaa                             ______

                                                                                          $586.60

 

NA LILO.

Iune 8.  Uukuia i ka Bila a

                             Ka Makaainana........................... $  6.00

Iune 8.  Ukuia i ka Poi a

     me nalilo e ae...................................................$ 15.45

Iune 8.  Ukuia ina ohana he 54...............................$ 67.00

Iune 15  Ukuia ina ohana he 54..............................$ 67.00

Iune 15 Ukuia no ka poi..........................................$  7.50

Iune 22 Ukuia no ka poi..........................................$  7.50

Iune 22. Ukuia ina ohana he 54...............................$ 65.50

Iune 29. Ukuia ina ohana he 54...............................$ 65.00

Iune 29. Ukuia no ka poi.........................................$  7.50

 

Huina o na lilo a pau mai

 

Iune i a Iue 30.........................................................$ 308.95

 

Koena dala ma ka Waihona

 

1 Iune 30 ................................................................ $ 277.65

                                                                              $586.00 

                                    James K. Kauiia

                                                            Kakauolelio

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

NA POE PAAHAO KALAIAINA I HOOKUUIA I IULAI 4, 1895

 

                             I ka Poaha nei i hookuu ia ae ai kekahi poe paahao ka laiaina o ka la 6 o Ianuari, no lakou na inoa malalo iho nei.

 

Mai Kawa Ae.

Johnny Ai, J.R. Silva Pihena, John Pio, Pohaka, Alex Pahau, Tom Pedro, Punala,  Makakoa, David Keaunui, Kakaiao, Kahananui. Kaholo, J.K. Kamali, John Kaolowi,, J.W. Kahaiao, Kaanaana, Hoopii, Kaililoa, Kalauwalu, Koia Kapena, Kanaana, Manuel Kuhio, Kilohana, Sam Kalalau, Liwai Kameakane, Peter Hookano, a me Waianae, he 28 ko lakou nui.

 

Ma Hilo

            James H. Bush, Samuel Hookano, J. Hanapau, Haka, Inoaole, William Joseph, Keliikuewa, Keoho, Kahihikolo, Sam Kaaea, Kahoomanawanui, Joe Lahopuwaiki, Wm. Kauwenaole, J.J. Mathews, Kini, J. Mahoe, Nakaikuahine, John Piko, a me Wailama.

He 18 ko lakou nui. A o ka huina pau loa o na poe@ hookuu ia, he 46.

GABRIEL K. KEAWEHAKU.

Loio a HE KOKUA MA KE KANAWAI

            Ua makaukau ma ka hana ana i pa palapala pili Kanawai a pau.  A he oluolu no hoi ke auhau ma a kuka olelo ana.

            KEENA HANA:  Aia ma ke keena Loio George A. Davies ma alanui kalepa, ma ka Halepoha ku o kakalaika (J. A. Cartwright)

Iune 20, 3 mons.

 

W.C. AKANA

(KALAUKI)

            He Maheleolelo ina waena o ka Lahui Hawaii a me keiki o ka Aina Pua.  he makaukau o oia i ka hana ana i na palapala hoolimalia, pala pala kuai, etc., etc.  He waipahe ma na kukakuka ana.

            HORA ANA: Mai ka hora 9 a.m. me a 4 p.m. u na la noa a pau.

            Keena hana aia ma ke kii o ke alanui Nuuanu a me Moiwahine, ma kekahi keena o ka halepohaku Mr. Dimond.

Halekuai a me--------Inukope

 

            UA WEHE AE NEI AU HE HALE, kuai me Ioukope hou, aia mauka J. Alapai wahi.

                        He emi ke kumukuai o ka’u mau lole a me na lako o na ano a pau.  Maloko o kekahi rumi, malaila e inu ai i ke Kope ono loa no Kona mai.  Malaila no e loaa ai na i’o bipi ua moa, a he lawe wale aku no a ai iho me kapumehana he makep@@o ina hoi.

                                                                                    Lum Hee..

Iun 3 1mos.

HOOLAHA KUAI AINA.

 

            Ua makaukau ka moa mona ka inoa malolo iho nei e kuai aku he 9 mau apana aina Kupono no a Pa-hale, ma keia wahi kokoke makai o Kaluaopalena, ma Kalihi, mahope iho o ka luakini e pili ia me ko Kamepela wahi.

            O ke ano o na pa, he 85 kapuai pili ma ke alanui, a he 131 kapuai ka @@@@@ aku iloko.  E ikeia no ke kii o na aina ma ko’u keene Loio ma ke kihi o na alanui Moi me Betela.

                                                                                    J.L. KAULUKOU

                                                                                    @@@@-@@@