Ke Aloha Aina, Volume I, Number 8, 13 July 1895 — Na Makuahine o Roma! [ARTICLE]

Na Makuahine o Roma!

k' < »fi "i c4 > ■ - p< K ,1 t h-l , > *4 f > na s<i !' rriak,'iti!ak.i ēpSt ■ -i' n< ■ ■" I M > •: • 'ii-i <'» (loi o k'- > ,;'i;ii iuh «i'|V?ea s . :i 'i.' r ". h **ah;n« *'t llai}.' > 7 i'% w.\ ■ • •. taKi iii » & nc> hoi 'pl-.iī'. A " "m } » ,;«fi |y<!< -V - L ■ ! < ij< i fliJ af].i '. 1 it~ r l 1 > īa &tlkou. »• , ffa\ cnjk<«i •• !u'tv'; u,.. p:, aiaii'i i-. i'iik-i'. i , KOti i Jta K,iik(iiKinr a iakuakan'- < > niak• >u A i Hikuu ' ! ..ki< in i t n-i. ja. al.*jl,f .īa * <«i:: mai t Hiakou i ];ot* Wrif*.nn;; o ia M'.iu niapuua; MEOU, <> .t t p(t< ' .in.ika' pNiona uiamuaī |,kok *' īlim la lako'.: t ua, tj iloko o na wa-hi, a; ! hr» ia niahope. | mai, ua hoohui imoin., a ua Sal>iii h<"K>kahi. Mamuli o & koa loa a na wahino, Ui ati o Koma fjloko o la) a j>uko!o ko'ia rui l f maniua la kou'iun'a leiiuleHu llop<- mau aa inalinui |cs.j£ku)aia nie ka aha ; fcaronuia. ll<- nui na | haaw i:a t wahin'-1 a i !Ut *lri | <.jn< t < hoo |£g niea a n.i wahme 11 5f .

N<s Uf!ah;4 !,i wiu ;ii ka n;if> k?i.t l(j.t ?<-kM > v\abinc o 'Koniii ? Nti ka us f :a., ui oi [ "kt> !,ikf.=u ■ !«f.» lakou mau! hom.- \ no kv;ihn !a i loaa :?» lake:: kHa rp:u:a<» alnh.t !HiiJ n«i k-> ]akf>u mau hnme ? \n' ka ii)f ;i, 'ia h<.M»n,uu ia ia niau| h«nn»-," iM.'miiiii -ja.hari.t «nmoij i! l<( 4 s N<t 'iakoii iiutij 'jiri4- ; I k.i nuiiiiw , t na k- ikikaiu'] a ka Moi I urguuii' s a me k<>' l.tko»i m:iu hoaha»i,ju ( < >!1<i n-i 1 h<»< j!a.ipaa ai, no' ka rīn*a o i:ikr.~ 7"TTt laia, k~a~* w ih'.r:a ■ -i ! »w tk,j ■ > ka " n. Lma; ihn I < r»ar ia <:iko u ka ui i alo-; hata, «> L-,jrretia -- mVj!u l<»pi an.al knua kokoi>!ua A<ihi')'.: pio, :ikine kela wahine hoo-'kaik-i hana i a - -vahaio ai. 'i of* lo "ii * 'O.aku kona t>, 4 u lima ma kahi " kai' -i' t,'i- -lona La'au kor:,« u-i-» 'iina i ka iu« a milo !o|n 0 aku i.i ; Kotidt nhiu Iitna i ka [,oe uele, kTkuo (ji.a kona mauiīnfr> ka ihhune. j 1 > ka ua hoolaka ;a ■ i. t e L i j».«, Roma kahiko Joa„ A-..t. .;.a hr i'Wii.-M kulana kilai.i uira ku i ka ■HiilO IMhMI/OII',' eliiil.- ' i ».-4 ft. (. OriolflTiU.S i hi-ako.iki.a ai i kon.i j>ualikoa iHii, o ka j>oe Vtnciarj,s a hoo'iku e no Koma, ua iuK" aku oia i na kanhale a pau io.i o u.i }>ne v ku ana Mi,t K' iiMH C h( ir ana A ia v Koma hoio»fkoa iloko <i kr- kuUn.i pihoihoi ano lua. U hoounaia aku hpoe St; naioa haiu>hano, *i halawai m« j ia ( a noHoi -i'k u la lakou mt.! ke ano o ko koa wiwu vta!c :3o| ka uiaiuhia o k#- kulanakau-' hah- - - j 1 ■ <1. iiooie uuo > k.orio)a(ius i; ka lakou noj, i aa hoihoi aku ia ;a akou wt- ka manaolana.. poho. Aiaiia, ;a hoouna : a na po<- Kaliun«i Laa a nu- !)a Au-j iiunakua :nanu) c| noi iku rna .noao na ikua Hoina, aka, o ka hopma o ka! iakou noi ana, >ja liio he mea", makf*ht:tta Jc>a ■ Aiaiia, hoomanaoia a.e la keia: 0 kt paakiki ]c>a r hcj uu-a nua no kona aloha a iut j koua lu.ikau, i koua makuahiiK* |M>noi, | Noiaiia, ua hookikinaia kai makuahine: «: hdc oia e hu.i.„puf ine kaua keiki ponoi, a nouuii <iku no ke ola o kpna kulanakauhale. I ka . wa o Coriolanus i iktj mai ai i kona makuahim: punoi, a lohe hoi i kona ieo (kaukau) nouoi no ke kulanakauhaie, hooho ae la oia:— "Ua hehee au ! Aoie hoi au he ■ 01 ae: o ka ikaika mamua o ko kekahi- j 'Ke kuiou mai nei ko'u niakuahiiu: La'u ! A iua he hiki e| hke nie (>iympus i iiaaa a'i ij kekahi uiauna liilii» alaiia, he] mea pono e hoolohe koku ia ke

koi, me k<- kunoy haahaa ana.." I 'a ha.iwi. pio -ma< kanaka , Ikaik.i ' kxt\a :mau kahlia hana | ]>(;!!•» (»'c a pau, i ka ma.na o kt*. 'kulan i paliipaln a haahaa o [ knna niakuah'ne. i ' | A ou-.le» mai la oia; "Ena j Lr«ic! ua manao ouk<;u i iuaj kin; n; kukuluia e oukou. O na • {»ahikaua a pau loa o Italia. a jtm- kona pualikaua hui, j ao!«- !im e lilki ke hoihoi jnai i j keia «naiuhia *,uia. Oia! o ka j p<K Scnai"a honk'MiU)*—O— j pt>t: Kaiuuui ! a me na ka|i*Uikt k.iu.i a pau I<ja o Rojua, lnoie. iie hiki ia lakou ke i } ka jin;<i a na wwbinr i iiana ai ! Na Tāk*>u i hoopakt:lc ia Koma!' | 1 ka A'a a ke Senate i hajaj wai ai tfnahupe koke īho o keia iia) ua honholu ikou he olelo j paa loa; o na makemake a pau a na wahine e hhike mai ai. e ae koke ia aku no ia no lakou O ko lakou mākemake, •- ku- ' Īktrhit3 ī Luakmt"nō k!T hanoj hanc> o ka Pomaik n o na [ Kama Wahine. kukuluia ka luakini a paa, a ua ku oia no ua ifiak»hiki he loHii lo4 r he ki% homnin'i') nu ka. lanakila . ana 6 Vohin)ria\< i ni;i_kuah'ine 0 Corio!artns. O na aioha o Rotna. tta maketna\e mua lakou e auamu i krs lako i 'mau maheW <> ia haawina ka-imaha o ka lehuU?hu. o na la j;jouli o na kaua Punie, ruahope ihn o k.i haule poino aaa ma C anna*. i ka wa o fja inakua* ;kane, na kane. a me na kaikujnai"- haaliiu ana no ko la- ] kou kulanakauhāle :iloha,. ua 'puka mai la na wahifie iwaho . me ka 'wiwo ole, a hoolala iho lla i na Kanawai Oppian. lia oleio lakou. aole kakou e ! komo i na aahu nani, e haawi |aku no makou i ko makou mau ] lako hoonani a pau loa, <■ kuai ' ia. i loaa ai ke dala e hiki ai ke ukuia i ka puālikaua. Aole lloa makou e hoohofi> maluna o J na kan iio. no ka mea. ua ku- ! pono loa na lio, no na poe koa Iwiwo *)le. Pela lakou i hoo--1 nele ai ia fakou iho i na mea j lako nani, a me na mea'hooluolu. a hiki i ka wa i pau ai na jkaua Punie S I ka wa i uiu nui mai ai ka ij£aiwai o Roma. alaila, ua m«- ! nao ī\d wahioe »* ioaa hou la la ■ (kou ka hanohano o ke ola ana. Ua olelo ae o Cato: "Ua hoikeia kakou. (na kane) aole e hiki ia kakou ku aku e'kue pakahi i na wahine. a ano, uaj mao{>opo kw ke hoopuka ae, i ka manā ole ke kue aku'ia lakou. ma ko lakou ano huiia. I Pela no hoi, he nui wale na wahine i hoao e hooponopono] hou i na 'KiUiawni Oppian\ a| ūa aahu ih<» l na lole nani, a me! : na mea hoonaui makamae. Aia | hoi "kekahi i like loa me Cornelja m,aikal 4 ka mea i hoolilo i

- ' _ IL 1 — ~ ko lakou da 1h s no na miea oi aku o ka maikai. 0 Corne(ia, oia ke kīlikima hine a Scipio Africanus Nui. (i kana. kartc, oia Tibērias (i**acchu,s; ua make a o Tiberias inainua o ka make ana o .kana mau keikikane (ua hoonaauaola na Cracchi) ua hoolilo nui o Oomelia i kdnā inanawa a pau no ka hoonaauao ana *i kana mau keikikam: aapo opiopio. 1 ka. manawa a kona mau hoalpha kuonoono i koi.inai ai iaia ? e kaß'r.ko i na niomi hoostfika.' aa" — |)ai)f ai* la oia: "O ka'u mau kt*ikikane. ola ka'u mau niomi .makamat*. M Mahope mai, ua iilo io no lakeu (na keikikane) he mau niumi iaia, aole iaia wale no," aka, he mau momi nani no ko lakou aina. Ua t>leto aku oīa V ka'na mau keikikane: *'Ua ike mau ia au, o ke kaika mahine a. heipio, aka, ua makeau e ikeia ina keia mua aku, o ī<a makuahine Graechi." v, " Ua hoike mua o Cornelia i 1 Jtona-makeīTtaktrr U^rkafuTka : haia maluna o kona kia hqomanao na huaolelo penei: "Gonelia ka Makuahine o na Gracchj. ,T Ua kaka\nh i:o ho'i: fH-i e moe nri o Cornuj«a f ka wahine ui a naauuo o Roma." Ai-oleia, 4 *o Corneliu nona ka iinm i akeia e na' Moi a me, Aliu ,, A m.unuli o kona ao ana, a me kana hoonaauao ana ia kanaka koikoi, ' kanil mau keiki kane ponoi na Gracchl 4 'ka mea la ī oi ioa aku a» ka naiu rnamua o kona ui a m</ koi>a naiiuuo. n ka haiolelo kaulana mua ir loa a Ju!ius Ceasar," ma na hoike o Kowa, ua hoōpukaia no ia i ka hoolewa ia ana o kona makuahipe (aunt) Jūlia, ka wahine a Mariu% O kekahi o kana mau olelo hoalohaloha kaula na, Ka mea hookah'! i oleloia, nana i ume mai i ka puuwai o na poe kupā ? pau loa o Roma, ua .kamailio ia ia mea i ka hoolewa o kana .. wahin&opiopio ponoi. , Ua- hoopuka ae oia: "Ua olelo oukou he kaiiaka kau.lana. au, a he Keuera)a hoi'; ay!e au e lilo i kana'ka kaufana, irta aole o'u uloha i ko ! u aina, ao!e hoi au e h!o i Kenerala Nui, ina aole au e aioha i ko_u.home." E loaa ana i na wahine opio-, pio o Hawaii na haawina h.e nui. mai na Makuahine jpai 0 Roma. . i na he mea e hiki ai ke lilo .. ko kakou i niea nui a punaheh* na kakou, alaila, e hiki no ia, in« ko kakou lahui e hooko i ka oiaio. He- mea pono ia kakou ke hoouam i.ko kakou, mau home a nani ( (ko kakou ponoi iho) i loaa at ia kakou he kumu e alo— ha ai, 1!/ pono hoi e niaīama 1 ko kakou ol& me ka inaemae ame ka hoopono. l ! a pono ioa hoi kakou mau haua hookuouoonu) nu ka. hana a ko . ._ kukpu mau lima pouol e 'l;u£u ~ /u ae 4 aina o'na nani ' ° Alaila, e hskt kokie mai auanei ka manaua a kakou e hau oh ai ke oielo ae: "//<? Hnwaii j«0 e like me ka olelo ana iu pwe kaluko o Roma» ' Ih Roma no aiu\