Ke Aloha Aina, Volume I, Number 10, 27 July 1895 — Page 4

Page PDF (780.27 KB)

This text was transcribed by:  Cheryl Bain
This work is dedicated to:  Hawaiian Electri Company

KE ALOHA AINA

 

4          KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 27, 1895

 

 

KE ALOHA AINA.

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Oiwi.

 

@. NAWAHI, Lunahooponopono me Puuku.

 

E. L. LIKE, Hope Puuku.

 

 

HONOLULU, IULAI 27, 1895.

 

 

Moiwahine Liliuokalani.

 

            Ua hoikeia mai he oia mau Kona ola kino maikai, a ke noho nei Oia me ka hoomanawanui malalo o ka olelo hooholo a ke Aupuni Repubalika Hawaii.

            He loihi keia noho hoohaiki ia ana no 5 makahiki a he nui Kona hoomanawanui ana i keia wa oo o Kona kino wahine.

            Ua loaa koke ia kakou ka ikiiki a me ka uluhua ke hoopaaia he mau hora wale no, a ina kakou ma Kona wahi, alaila, pehea la ka nui a me ke kaumaha o ka noho ana no 5 mau makahiki loihi?

            Pela kakou e hiki ai ke noonoo iho, aia he nui a he makena wale na mea kaumaha a me ka luuluu i auamo ia e ka hoomanawanui.

 

 

Kekahi Mea Hoohauoli Mai

 

            Mamuli o kekahi mea i hoikeia ae ma ka Hoike Mahina Mahiai, ua ikeia kekahi mea e hoohauoli ai i ka Lahui Hawaii, oia keia.

            He 1082 poe Hawaii ponoi i hookomo i ko lakou dala, maloko o ka Banako Hale Leta.  O ka avalika huina bookomo a ka mea hookahi, he $231.00.  Nolaila o ka huina nui o na dala i hookomoia, he $239,122 e ohi ana ma ka 6 pakeneta ukupakee i ka makahiki hookahi.  He mea hoohauoli keia i na Hawaii i hookomo i ko lakou dala ma ia wahi.

 

 

He Mau Hana Hoopilikia.

 

            Ua hoomaopopo maoli makou, ke hoao mau nei ke Komisiua o na mea hooulu, e hoopoino i ka aina a me ka lahui, mamuli o ka hookomo wale ana mai i na holoholona lapuwale, a hoopoino maoli i na mea e pono ai ke ola o na kanaka.  Eia keia mau holoholo na kohu moo ke hele nei, a ke auana nei ma na wahi a pau o ka aina.

            Aohe ana wahi hana e hoopomaikai mai ai i ka aina, a me ka lahuikanaka.

            Ua oleloia, he mea al aku oia i na Eleao a me na umii maluna o na laau, aka, aole he pii o keia ano holoholona iluna o ka laau, he palaualelo, a he mea hoopiha wale i ka aina me na mea ino wale.

            Ke olelo nei makou, he mea hoopilikia walee no keia ia kakou, e like, me ke kaulana o kela lole Mangoose i ka hana ino loa, i lawe mua ia mai e keia haole i Hawaii nei, pela no ka lapuwale loa o keia holoholona i lawe hon ia mai nei e ua haole nei.

            Ah@a la ke Aupuni e ala ae, a papa aku i ka hookomo ana i na holoholona hoopoino, a me na mea hoopiha wale i ka aina i makemake ia e hoomaemae hou?

            Ke papa ia nei ka @oolele ana mai ina ohua me ka hookomo ana mai i na moku i manaoia, a i ikeia ua loaa i ka mai, i mea e malama ia ai ke ola o ka lehu lehu.

            A pehea hoi e ae la nei @eia poe holoholona hoopoino i na mea e ola ai ka lehulehu o na kanaka e hookomo ia mai?

            Ua keakea aku na Luna o ke Aupuni i ke komo ana mai o ka ma i iloko o ka aina, aka, o keia, ua kii maoli aku ke Aupuni ma o kona Komisina la, a hookomo maoli mai iloko o ka aina i keia mau holoholona ino i mea e hoopoino ai.

            E pono e hoopa@ ina hana hoo pilikia, a e hoopau aku i ke kanaka hupo nana keia mau nana ino.

 

 

HEAHA IA MEA HE LA SABATI?

 

O ke Dala, oia ka Akua o ka La Sabati

 

            Ua ike mau kakou i na haole a i na pualikoa o na haole o ke Aupuni Repubalika, e hele ana ma Makiki, a ma na wahi e ae he nui wale i na la Sabati a pau loa, e kiki pu ai, a e hoomaamaa ai i ke kikipu pololei ana a pela aku.  Ua lilo ka maluhia, o me ka anoano eehia o ia la, i mea ole loa ia lakou nei i keia wa.  O keia anei ka hua o ke ao ana a na poe misionari?  O na mamo a na poe misionari ke noho hoomalu aupuni nei, a i keia wa, ke ikeia nei na hana o keia ano i na la Sabati a pau loa, malalo o keia noho aupuni ana, ka mea aole i ikeia i ka wa o ke Aupuni Moi o Hawaii.

            Ua wahih@ia aku he palapala hoopii e papa ana i na hana kikipu i ka la Sabati, a ua ike iho makou ma ka Advertiser o keia kakahiaka, e olelo ana, he mea pono ole ke ae ia kela palapala hoopii, oiai o kahi la kaawalewale no ia i na poe paa i ka hana a na haku hana; a ina e ae ia ka papa ana, alaila, me ka puu dala nui wale no e hiki ai i na poe koa pualu ke paikau ma na la noa, i mea e pani ai i ka manawa hana i haule o na haku.

            Ea!  Ke ike mai la kakou i ka manao ake dala o ka haole!  Aole e hiki ke haalele i pa hana a na haku, i loaa ke ola o ka ohana, a nolaila, pono no ke ae mau ia na hana kikipu i ka la Sabati!  Oiai, eia kekahi poe hWahanau o na ekalesia ke hele nei ia hana!  Ua lilo ke Sabati he mea ole ia lakou nei.

 

 

Ka Mokupuni Hou no Hawaii

 

            Ua hoi mai nei ke Kuhina Kalaiaina King, mai kana huakai hoohui aina aku nei ma ke Komohana Akau aku nei o kakou.  Ua hikiwawe ka hoonui ana mai i na mokupuni kanaka ole, aka, he mea paakiki nae ka hoao ana e hoohui aku ia Hawaii nei, ka aina i nohoia e namea kino ola uhane!

            Aole i hoomaopopoia mai ke kumu o keia huakai hoohui aina papapa, aole no hoi i ho ikela mai ka mea i loaa mai i ke aupuni ma kela huakai mua no ka Nika Ailana?

            Eia ka mea i ikeia, ua puoho ae nei lakou mai ka noho poeleele loa ana, akahi no a ike he waiwai paha keia mau Paemoku ako’ako’a e waiho wale ana!  O ka pilikia nae oia no ka olowi o ka noonoo o ko lakou poo, a me ka hawawa hoi ma ka hoohana ana, e ko ai ka mea e upuia nei, a makou i ike mua ai mamua aku nei.

            E hoomanaoia ma ke Ka@ Ahaolelo o 1890, ua lawe mai ka Lunahooponopono o KE ALOHA AINA, he Bila Kanawai e hoomaopopo ai i ke ana o ka Paeaina o Hawaii, e komo pau pono ana keia mau mokupuni (a lakou nei e uhai loloa nei), iloko oia mau palena.  Heaha ka mea i ike ia ia wa?  Nui ke kue o kekahi poe a me ka Alakai Kanawai o keia au.  Olelo mai lakou he mea waiwai ole keia kanawai.  He pupule pa ha kona ano.  Aka, pehea la i keia la?  O ua poe nei i olelo ai, he mea waiwai ole, a he pupule, o lakou ia e hoopapau nei e lawe i kela mau paemoku ako’ako’a?  O keia ka makou e olelo nei, he poe papa’u o ka noonoo, a he poe i noho hia moe iloko o ka pouli.  O ka L@@ahoopuka o KE ALOHA AINA, ua ike mua oia i keia hana hoomoe uwea no 20 makahiki i hala aku nei.

 

 

Haalele na Kumu o Punahou.

 

            Ua ike iho nei makou ma ka Avalakika o keia kakahiaka; ua apono aku ka Papa Kahu o ke kula o ka Punahou, i ka waiho ana mai o na kumu malalo @ho o ke kumu poo o ke kula; nolakou na inoa malalo iho nei.

            Profesa Lyons, Crockett, Dodge, Mrs. Dodge, Miss Snow a me Miss Brewes.

 

            Ma ka nana aku, aia he kumu ano nui a lakou i ike ai me ko lakou uhane iho, he mea e hoahewa ai ia lakou, ke ae lakou e noho hou malalo o ke poo o ke kula e noho nei, a i aponoia hoi e ka Papa Kahu o ke kula.

            Me he mea la, aia a haalele ke kumu poo, alaila, ae lakou e noho, a ina, aponoia oia e noho alaila, ua haalele like lakou a pau.

            Aohe wa mai kinohi mai @ haalele nui ai na kumu o keia kula e like iho la me ko ke ia wa.

 

 

He Hoike Pololei no ke Diabolo.

 

            I ka wa a ke Akua i @ ai ia Satana, (oia hoi o Diabolo) Mahea oe e Satan?

            Ua hai pololei o Sata@a “Ma-o a maanei, ma ka mana ana ma ka honua!”

            Pela kekahi poe i komo iho nei iloko o na hana hookahu@ Aupuni Moi o Hawaii!

            Ua olelo mai la kekahi @ o lakou; he mea oiaio, he hana hewa io no keia a makou i hana iho nei, aka, aole ho@ hiki ke kuemi hope aku @ loaa kahi pono o na keiki @ na ohana a me na hoaloha o ka luhi pu ana.

            Ua pololei keia hoike @ no ka mea, he ohana like @ kou me Diabolo ma!

 

 

He Kahunapule Hookaman@

 

Ke Samaria Hoopilime@a@

 

            Ua ike makou i ka mam@ kekahi Samaria hoopili@ mai ka aina mai o ka po@ @ homeda.  Ua aahu oia i @ puliki mawaho iho o @ kuka, a ku mai la malu@ @ awai o ka Nupepa Kuok@ ka la 20 nei o Iulai, a @ mai la i ka moolelo o ka @ maikai o ke Akua Alahe @ kou, a me ko lakou luup@ iloko o ke kiolepo pohopoho na hana hoopailua loa.

            Ua heluhelu makou i ka @ olelo o kela kanaka i hau@ iwaena o ka poe powa ma @ alahele i Ieriko.  Ma ia m@ olelo, ua @ke makou i ka @ino a me ke aloha, ole o @ Kahunapule, a me ka ma@ Levi, a na ike hoi i ka @ aloha a ke Samaria.  Ak@ makou @ke ua kokua @ apono ke kanaka Sam@ keia Kahunapule Iokoino @ no hoi i ka Levi!

            Nolaila, aole @e he Sam@ oiaio, aka, he hookama@, like me kela Parisaio, e @ ana i ka mahalo iaia iho @ o ke Akua, me kana pul@ @lehelehe hookamani loa, @ papa ana i ka nui o kana@ ana, ka nui o kona hooke! A me ka nui o kana mao k@ manawalea ana i na po@ ue a pela aku, a e hoah@w@ aku ana hoi i kona hoak@ ka Lunaauhau.  Aka, owai @ laua ka mea i hoi i kona @ me ka hoaponoia?  O ka P@risaio anei i haanui, a kuka@ akea aku, owau ka mea po@ aole au e like me kela kanaka a me ka Lunaauhau hoi? @ ke kanaka i hoahewa @aia @ imua o ke Akua me ka @ mihi haahaa, oia ka mea loaa ka aponoia.