Ke Aloha Aina, Volume I, Number 11, 3 August 1895 — Page 2

Page PDF (742.03 KB)

This text was transcribed by:  Geri Yim
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

            Iaia i komo aku ai iloko, kau ae la oia i kona manamana lima ma ke lehe lehe e hamau ane.

Hamau me ka leo haahaa.  He hoaloha au nou.

Papani aku la oia i ka puka a paa, hele @oa mai la oia ma kahi a ke kaika mahine e ku ana, a hopu aku la oia i koua lima.

E nee aku @hope mai ho@o mai oe e hoopa mai ia’u.

E hele koke no wau ke olelo mai oe pela, ua kuhi ao. he ma@ make oe e pakeie. 

He makemake au.

O ka’u @oi ia i hele mai ne@?

Owai oe?

Mai haaw@ mai ia ninau.  Ua @ik@ oa ia’u hookuu aku ia oe a lanakila ke ae mai oe e @ku @a’u no ka’u niau alakai ana ia oe.

E haawi no au ia oe i ka @uina dala au e koho mai ai oia@ o ko’u mana a e hooko aku ai.

Oia ka ohana, wahi a ke kanaka.  Aole loa wau e haule malalo @ ei meane aloha.

E haawi mai oe i kau hoohiki a me kau no@a hoopaa, e like me ka kaua i aelike iho nei no na dala he iwakalua @ausani, a e hoolele @ku no au ia oe i Nu Ioka, mamua o ke kakahiaka o ka @a apopo.

Ke hoohiki io nei au.

Hoohiki oe.

Ke hoohiki nei au.

Ua pono, e hahai mai ia u.

Puka aku la oia iwaho, hahai aku la o Maud i kekahi manawa, ku @ike iho la laua iloko o ke ana.

Pa@ ae la ke kanaka i kona mau lima palupalu.

E paa mai oe. E hele aku ana kaua iloko o kahi pouli no ka wa p@kole, i ole ai oe e nalowale mai a u aku, ma ka lima oka poe p@wa.

Lalau aku la o Maud i kona lima, a alakai aku la ke kanaka pio@io iaia @o kahi mamao, a hiki ma kekahi puka hou aku.

Aole i pau

 

Elia Kaululaau

 

KAUKA HANA NIHO

 

Ke hoike hou aku nei au imua o ko’u hoa makaainana a puni ko kakou nei Paeaina eia no au ke hoomau nei ma ke’u o aianui Moi me Betela, ma ke alanui Moi ka puka e komo mai ai.

Ke kono aku nei au i ka poe a pau i loaa ko iakou mau niho i ka eha, @ na’u no e hoopau aku i na haawina ehaeha iioko o ka manawa pokole loa, me ka’u mau laau i kaulana iwaena o ka poe a pau hele i mai iolu nei.

He wai aua@ no’u ka huki ana i ka niho a iloko o ka imo ana a ka maka me ka palenehe launa ole u@ hemo ia niho eha, a ua hiki ho, ke hoopiha i na niho me ke Gula, Kala a Iwi paha, me na uku haahaa a oi loa aku o ka maikai o ka hana ia ana me ka maiau nui.

E kipa ai e o’u mau makamaka, a e loaa no au ma ko’u keena hana, me ka makaukau, mau e haawi aku i na ao ana i ka mea kupono e hana ai i ko oukou mau niho me ka auhou ole aku @a oukou no ia ao aoa.

 Elia Kaululaau,

 

Kauka Hana Niho, Keena Hana, kihi o Alanui Moi me Betels.

 

KE ALOHA AINA, POAONO, AUG 3, 1895

He Moolelo

NO

ANADAREA,

AME

TIDORA,

A@ OlEIA, NO

HIRALIA

KA UI NOHEA

NA IPO ELUA I KE ALOHA HOOKAHI

MOKUNA IV

 

KA HIKI ELUA ANA O DORA

 

He napalua @ mamoa iho hau oli ana o@, i keia manawa, ke kukule nei oia, no kena ike ana pa @ maluna ona na kaumaha o ka malama ana i na aloha elua.

Nolaila, hooholo iho ia ola e make ia maiuna o ke kahua kaua ili ko o @ po.

No Dora hoi, i hele ma@ @ e hoike maoli ma iaia iho imua. Anadarea Tidore no ia, ka Moiwahine o Tureke, a e hoolilo aku hoi iaia Alihikaua nui n@na ma kahi @ Re@ino i haalele mai ia kulana.

Ua mapao o Dora e hoololo aku i@ia i Ai@kaua no kona nohoalii i ke mau ai hoi oia i na helehelena kaili puuwai o Anadarea.

Hoopili iho ia oia i kona poo ma ka umauma o Anadarea, hopu ae. Ia oia ka ai huki iho la a @oni aku ia i ka ihu o Anadarea.

E kou Anadarea, no keaha kou k@ mu hoolauna ole @oko, o na anaina o ke aio @ ureke nei, no ka ipea, ke kilo neo ao i kou mah helehelena, a ke hoike maopopo mai oei ia, ua kupono loa no ke anaina o ke aloalii o Tureke nei.

Heaha auanei ko’u e hele aku ai imua o ke alo alii, oiai, he kanaka penakii wale no au, a he hemehema hoi i ka lawelawe ana i na mea kaua, wahi a Anadarea.

@ole anei oe i maa i ka lawelawe ana ina mea kaua e kuu Anadarea? 

O kou helehelena he biebie, a ke hoike maoli mai nei no ia, ua komohia no oe ma kekahi kahua kaua.

He Kaua uuku wale no.

Mai huna oe, aka, e hai mai ia’u ano i na ua komohia oe ma kekahi kahua kaue.

Ae, ua komo no au ma kekahi kahua kaoa.

Alaile, he kulana koa kou, a ua olelo ia no hoi, i na ua ike kekahi kanaka koa i ke kahe ana o ke koko, e pono ia e ike hou i ke kahe hou ana o ke koko.

Ae, oa oleloia no pela, wahi a Anadarea.

 

A heaha kou mea i hoolauna ole aku ai ma na anaina o ka Moiwahine Tidora.

Tidora’ Mai hoopuka mai i ka inoa o keia wahine ino pauwai eleele mamua o ko u alo.

Wahine puuwai eleele.  Aole oe i manao e ho@puka ia mau olelo i kou Mo@wahine e kuu Anadarea, wahi a Dora me ka hielo ana o kona mau wai @.

P@ mai ia ka hilahila a puni kona nui kino, no kona ike pono ana iho o kona n@ i aloha ai, oia no kona enemino loa.

Hoopili kuila @ia ma ka umauma o Anadarea, a honihou ae @a ia Anadarea me ka manao e aloha ia iho oioa e Anadarea.

E welania mau ana kena paau i ka manawa ana e lohe aku ai i ka h@opu ka mai o Anadarea i na huaolelo hailiili no Tidora.

Hoomanao ae ia oia no kona noho alii ame Anadarea, owai la o laua ka mea i oi aku o kona aloha.

Aole o’u manao he wahine ino o Tidora, wahi a Tidora.

He ino ae, he ino lapuwale oia, aka, i keia po e @io no kona hanohano i mea ole, a o kona noho @ nani, e @ aku no ia hai, a na ka’u pahikaua ponoi nei e lawe ae i ka hanu maka mae mai loko ae o kona @ ma keia po.

Heaha?  @ ninau aku ai o Tidora ia Andarea me ka puuwai i piha i ka ehaeh.

Hookaawale ae la ia mai ia Andarea mai, me ka hoo@uu ana ae i ka puliki ana a kona mau lima maluna o kona mau kipoohiwi.

Hoomanao ae la oia no kona nohoalii ana i noho ai iloko o ka hanohano nui a me ka haakei, a pela hoi me kana aloha e kipi nei iaia.

Hiolo mai la kona mau waimaka o ka ehaeha nui a no kekahi manawa, hoopuka mai la oia i keia mau huaolelo.

Ua hai mai nei oe, i keia poanei e hookahuli ia ai ka nohoalii o Tureke?

Ua ike iho la o Andarea i kona hewa loa mamuli o kona hoike ana a na mea i hoolala ia ai no ka hookahuli ana i ka nohoalii, a oia kana i pane koke aku ai.

O! ua kuhihewa loa ia au, a ua nui ioa na mea a’u i hoopuka hewa ai, a.

Aole i pau pouo ae keia mau olelo a ua opio la, ua kahamaha koke ia mai la oia e Todora me ka ninau ana mai.

Ua olelo mai nei oe, he ino kela Moiwahine – e haule ana anei oia mai kona nohoalii mai i keia po?

Ina ua olelo aku nei au pela, wahi a Anadarea, e hoopoina loa oe ia mea e Dora no ka wa pau ole.

No ka mea, ua ike no oe e Dora, he hoopuka hewa no ke kanaka i kekahi manawa o kona inaina.

Aka nae, no Dora, ua ike iho la no oia ua huna o Anadarea i ka mea pololei, no ia mea, lalalau ae la oia i kana kamaina.

Hopu hou aku la oia ia Anadarea, i kona manawai @ o ka manawa kupono ia huahualau hou ai, a paa @ ma kona a-i, me ka olelo ae me ka maalea nui.

E Anadarea! Ua ike @ keia wa.  Kuu kaikouane.

Ko kaikunane!  Heaha wahi a Anadarea.

Aole oe i hahai mai nei i ka mea o@hio, au i olelo nei, aohe au mea e noono@ i keia wa.

O e kuu Anadarea.  @ au i na mea a pau.

Owau a me kuu kaikuna no ka lahui Hileneta mau ke me oe.  A ua hai @ ia’u, e hele ana oia i keia p@ o’oe ana kekahi e kuu.  Anadarea.

Ol@ make ana olua! @loa @e wahi no olua e pakele Auwe, - ka ehaeha o kuu @ ke lilo oe mai ia’u aku.

 E hoohiki mai ia’u, @ Anadarea, mai hana oe ia ha@ keia po, no ka me@, he @ weliweli ke hoea mai ana hana.

E hamau e Dora, w@ Anadarea.

Alaila, aole no oe e l@ mai ana? Wahi’a Dora.

Aohe a’u mea e hoohiki ai.

Ua pololei oe, a ua hewa wahi a Dora. No ka mea le io no o’u kuleana e hoop@ ai ia mau mea.

Aka, oiai he Hilena like me oe e kuu aloha mai i ka hora hea o keia pule ikaika ai au nou?

Mai pule oe no’u e kuu@ ra maikai, wahi a ka @

Mai hoopuka pela e Andarea, aka e hai mai i ka@ hea o keia po e pule i@ au nou, i hoopakele ia @ ka lima mai o ne ene@

Ina pela, e pule oe aloha no’u i ka hora @ po, a e honi mua kaua hookuu aku au ia oe no ka nawa hope loa; no ka mei @ paha au e ike hou ana @.

Aole i pau

 

                                                            Halekuai Ho@

E IKE IA KAKOU HAWAII

 

Eia ka Halekuai make@ wa@ e kipa mai ai.  Ianei e @ oukou na iole o na waiho@ i like ko lakou alohilohi @ milione.  Maanei na an@ Kal@nui wale, ne Makelena, na@ nahe Vitoria, na Halu’a na @ nui wale aole e pau i ka @.

E Nana Ponoiko@ kuai! Mahea? @

Iheae Loan @ Aia mauka o ke Alanui M@Kihi o Alanui @ ke Kihi o Alanui @

E au, ehele a kipa e wae a e kuai no oukou @ @ala k@ike, a ma ia ano @ kumukuai.

 

M E @

Iun@6-3ms                 Luna