Ke Aloha Aina, Volume I, Number 13, 17 August 1895 — Page 5

Page PDF (722.74 KB)

This text was transcribed by:  Ululani Victor
This work is dedicated to:  Joseph Aiona

KE ALOHA AINA, POAONO, AUG. 17, 1895.    5

 

mau no, ke kokoke nei e hoea mai na pake ma keia mokuahi mai Kina mai.

            He nui ke kue ia o na ohana e noho ma na oihana aupuni i ka wa o ke Aupuni Moi, aka, i keia wa, ua hiki no.  Hiki no ka makua me ke keiki a me ka moopuna ke noho like ma ka @@ana @@ihi nui hoi na dala @@@ ohi ai!

            @hea @@@ la ka la Sabati ?  @@o na moopuna a @@ nei @ hoonoa loa ia ke @@ na pela ana, oia iho @@.

 

KE AUPUNI O HAWAII.

            No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, @@ unuhi ae nei makou i keia mau manao i @@ malalo iho nei, ma ka Nupepa CALL @@.

            O Samuel G. Hilborn, he Luna Ahaolelo oia no ka Mokuaina o Kaleponi, a i Honolulu nei oia iloko o kela mau la aku nei, kahi i nana pono ai i kela aina, kona noho ana, ke @@ o na lahui like ole, ke ano o na hana loaa, ke ano o ka noho ana o keia aupuni, ka manao like ole a na aoao kalaiaina, ka manao hoohuiaina a me ka manao hoihoi Aupuni Moi, a pela aku, a pela aku.  He Repubalika oia, ma ka aoao kalaiaina iloko o Amerika, a ua hele mai oia e ike pono i ke ano o na mea a pau loa ma Hawaii nei, e like hoi me ko Mr. Blount hele ana mai e nana.  Eia kana mau olelo i hoike aku nei, @@ i hiki aku nei i Kaleponi.

            Ua haohao loa ia wau, (wahi ana i ka mea kakau o ka nupepa Call) i ko'u wa i ike ai i kekahi nupepa o Kapalakiko nei, i hoolaha ae ai i ke ano o ka'u hoike oiai au ma kekahi aina i haawiia ai ma Honolulu.  Mawaena o na mea i kamailio ia, ua oleloia, ua hoike @@ au ia'u iho ma ke kokua i ka hoohuiaina, a o ko'u manao @@ kokua ai iloko o ka Ahaolelo o Dekemaba, e lawe aku ana no ka hoohui ana aku ia Hawaii me Amerika Huipuia.  A ua hoike hou ia ae no hoi, ua ake nui ka wau e lilo i Kiaaina no keia Mokuaina hou, o Hawaii.  He mea hiki anei ia Grover Kalivalana ke hoolilo @@ kekahi Repubalika, i Kiaaina ao ia wahi?

            A ina pela, e lawe anei au i @@ kaumaha o ka hookaawaleia ana no na makahiki e noho ai @a ka oihana ?

            No ka mea e pili ana i ka hoohui aina, aole loa au i hoike kekahi mea pili ia mea, aole @@ hoi o'u manao i ka hoohui @@a i keia wa.  O ke kulana o @@ aina i keia wa, oia kekahi o @@ hiona poino, a o ka lahui, @e loa ma kekahi ano, aole @@ ke kulana maopopo e lilo i Mokuaina.

            Aia na poe Hawaii, na Pake @@ Iapana a me kekahi poe hiki ke hoomalu o na lahui Anglo Saxon.  Ma ia ano, aole loa au e hoihoi iki i ka lawe ana mai i ka hoohui aina, a ua manao au, he mea kuhihewa poino loa ka lawe ana mai ia mea.  Ua kamailio au me na ano lahui like ole a pau loa, ka poe aloha alii, ka poe hoi mahope o ke aupuni, a me ka poe hoi i ka okoa loa ko lakou mau manao.  Ua ike au, o keia aupuni e ku nei, ua kukuluia oia maluna o kekahi wahi kahua uuku loa.

            Aia ma ia mau paemoku, he 100,000 ka nui o na kanaka, a mailoko ae o ia huina, he emi mai malalo o ka 10,000 poe kokua ia aupuni.

            Ua hooholo iho au, he mea laki loa ko'u hiki ana i Hawaii, oiai, o ka mea e heluhelu ana i na hua, aole no ia e hoomaopopo lea i ke ano io maoli ma ka nupepa.  He mea kakaikahi loa ka ike ana i na mea e hana ia nei ma Hawaii e like me ka'u i ike ai.  I kekahi wa, ua loaa ka ike nui ana no ka lahui ilikeokeo, a ua kanalua au ina paha e hoea mai ana na kumu like ole maluna o ka hoohui aina.

            Ae ua lohe nui kakou no ka makemake ia o kela paemoku e komo iloko o ka lima o Amerika Huipuia, no ka makau ia Enelani, o lawe oia ia lakou nona.  Aole o'u manao e hana ana oia i kekahi mea e hoouluhua aku ai ia Amerika, a aole au i manao e hana ana o Enelani i kekahi mea o ia ano * *.

            O ke kulana hana o keia wa, a ina oia wale iho la no, aohe he mea e ae, na ka hoohana ana aku o ke aupuni ma ke kahua o ka puali koa, he mea ia e hoomahuahua ae ai i na kumu o kona poino e hoopauia ai.  Ke ike maka nei kela a me keia mahina i ke komo kuhohonu ana aku iloko o ka aie, a ma ia ano, aole loa e hiki ke hoomau ia aku a loihi.

            I mea e hoike aku ai ia oukou, i ke ano o ka hiki e hoohanaia ma ia kahua hana, e hoea mai ana he hoike mai kekahi wahi ma ka aina mai, aia he poe powa e hoomaka ana mai Vanekoua a i Kapalakiko, a ma kekahi wahi e ae paha ma na kapakai, a oia ka mea nana e hoomahuahua ae i ka pualikoa nana e hoakole iho i ka Waihona Waiwai o ke Aupuni.

            E nana i na lilo o Ianuari, ua pau aku he $100,000 no ia mea!  He hiki i na mea a pau ke ike, he mea keia e hoopoino ai i ke aupuni.

            Aohe poe e ae i hoomaopopo i ka nawaliwali o ke Aupuni Kumukanawai i oi aku mamua o ko ka poe Aloha Alii ike, a ua hoomaopopo no lakou, (na Aloha Alii) o kela mana pualikoa, he mea wale no ia ehooloihi aku ai i ka manawa, a hiki i ka wa a keia aupuni e iho iho ai ilalo, a puka aku iwaho, ka mea i hooiaio maoliia, aole loa malaila e hiki ai ke kukulu i aupuni onipaa loa.

            I ka wa e hui ai ka Ahaolelo Lahui iloko o Dekemaba ae nei, aole loa au e lawe mai i kekahi mea pili i ka hoohui aina, aole no hoi au e lawe mai i kekahi keehina ma ka mea e pili ana i ka hana Ahaolelo, aia wale no a hiki mai i ka wa o ka hana maa mau.  Ma ia ano, e hoomakaukau ana au me na hoike kupono a pau loa, e hana me ka pololei a me ke paewaewa ole.  Aole loa e koe ana kekahi pohaku me ka hoohuli ole ia e a'u, e hoomaopopo i na aoao a pau o na ninau; a i keia manawa, ke manao oiaio loa nei au, aole e loihi na la, e hoihoi hou ia ka Moiwahine (Liliuokalani) ma ka nohoalii, (o Hawaii).

            --San Francisco Call.

 

LOAA KA AI A NA NUPEPA.

            Ua pau loa na nupepa olelo Enelani o Honolulu nei i ka hauwalaau no na olelo hoike a Mr. Hilborn i huai pau aku nei ma Amerika e pili ana no Hawaii nei.  Ua manao lakou nei he kanaka puni wale oia i ka lakou nei mau olelo hoopunipuni a me na haawi paina hoomalimali, me ka holo kaa ana i o a ianei, e hoikeike ana i ka nani o ke ao nei e like me Satana, aka, ua pekuia mai la nae ia mau hana me ke kaokoa loa aku o kana mau olelo hoike, e like me ka Hon. J. H. Blount hoike.  Ke hoinoia nei oia e like no hoi me Blount.  No keaha la?  No ka mea, ua hoike aku la o Hilborn i ka mea oiaio maoli, aka, aole o lakou nei makemake ia mea, aia a hoopunipuni kela haole, alaila, hauoli loa lakou nei.  O ka hoopunipuni oia ke kahua e paa ai ka lakou mau hana, e like no me ka hoomaka ana mai kinohi mai.

            Aka, ua lilo keia hana a kela kanaka o ka Ahaolelo o Amerika, i mea kokua nui mai i ka makemake o ka lahui Hawaii i noho me ka hoomanawanui, a he wai huihui hoi i ninini ia iho maluna o kakou, i koii ae na manao aloha no ka aina hanau.

 

Ua Hooholoia me ka Pupuahulu.

            Ua hoike ia ae nei, ua hooholo loa ia kela aelike mawaena o ke Aupuni Repubalika o Hawaii a me Z. S. Spaulding, no ka hoomoe ana i ka uwea telegarapa moana, mawaena o Honolulu nei a me Amerika Huipuia, me ka hoomoe pu ana hoi i na uwea e hoohui ai ia Honolulu me Hawaii, Maui, Molokai a me Kauai.

            O ka bila kanawai i laweia mai e pili ana no keia hana, ua lohi loa ia, a i ka manawa hope loa, a me ka pupuahulu loa me ke kali ole i manawa e nana pono ai, a e kukai olelo ai, i maopopo na mea a pau loa e loaa ole ai he mau kuia, ua hooholo loa ia aku la, a ua paa koke hoi ka aelike no keia hana.  Aka, ke hoike e aku nei nae makou, e like me ka pupuahulu o na hana, pela ka paakiki o ka hiki pono o keia hana, ke hookui mai me na ulia keakea ia.

Ke Ala Moana no ka Uwea.

            [No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, ke unuhi ae nei makou i na hoike pili i ka hoomoe ana i ka uwea moana.]

            O ka loihi mai Honolulu a ke kaikuono Montery ma Kaleponi Amerika Huipuia, he 2,100 mile, mai Honolulu a Yokohama ma Iapana, he 3,450 mile, mai Honolulu a Hongkong ma Kina, 5,000 mile, mai Honolulu a Nicaragua ma Amerika Waena, 4,200 mile, mai Honolulu a Samoa 2,259 mile, mai Honolulu a Auckland 3,900 mile.

NA LILO KUKULU ANA.

Lilo no 2100 mile        $ 2,250,000

Lilo hoohana na Keena Poo Oihana ect.         225,000

Uku hana hou, a hooponopono hou etc..        400,000

            Huina Lilo       $ 2,875,000

Ina no he $3,000,000, alaila, o ka paa o ka uwea, aole ia e oi aku mamua o 20 makahiki, alaila, hana hou, a no keia ua ulu na haawina lilo hou           $150,000

Ukupanee no $3,000,000 maka 4 pa keneta   120,000

Na lilo hoohana no na Keena Oihana, me na lilo mokuahi e lawe ai ect.       105,000

            Huina Lilo       $375,000

            Ma ka aelike a ke Aupuni Hawaii i haawi aku ai ia Spaulding no 20 mau makahiki, aole loa ka aoao o ke Aupuni i hoakaka ae, e kaohi mai oia i kona uku ana aku i ka uku hoomau o $40,000 no kela a me keia makahiki, mahope aku o ka loaa ana i ka hui hoomoe uwea kona puka ana.

            He mea nui no ia e nana ia ai, a he mea kupono hoi ma ko ka lahui aoao, no ka mea, o ka lahui kai uku aku no ia mau dala e uku ia la i ka hui.

            Ina i loaa iaia ka holopono o ka hana, a puka paha oia maloko o 15 mau makahiki, a koe aku 5 mau makahiki i koe, pehea ia ?  E haawi no anei ke aupuni i ka $200,000 uku makana no elima makahiki o lakou i puka ai ?

            Aole loa he olelo kaohi ma ko ke Aupuni aoao no ia mea e like me na olelo o ka aelike a makou i heluhelu ai, a i kakauinoa ia, e Dole a me Spaulding.  Malia paha aia o diabolo iloko o laila kahi i pee ai, a ua hoonanea ia keia kumuhana e ka wale pahee o ka moo nahesa !