Ke Aloha Aina, Volume I, Number 13, 17 August 1895 — Page 7

Page PDF (829.44 KB)

This text was transcribed by:  Lianne Hee
This work is dedicated to:  Maxine Leinaala Porter Hee

KE ALOHA AINA

POAONO, AUG. 17, 1895.

E HOOKUU I NA PAAHAO APAU

     Ua hoike ae nei ka nupepa Star eia ke k@ka ia nei he hookuu pau loa, me ke kala piha ana o ke Aupuni Repubalika o Hawaii i na poe paahao kalaiaina mamuli o ke koi ana mai nei o ke Aupuni o Beritania Nui.

     @ o keia manao, oia @ mea e nana aku i ke @.

@ auka J. Mott Kamika.

     @ kakahiaka o ka Poaono @ Aug. 10, ua kipa mai @ anela o ka make a lawe @ la ia Kauka Kamika no ka @ mau o ka poe make.  He kanaka oia i kamaaina mau i na Alii a me na kanaka maoli, no ka mea, ua noho pinepine oia ma na kulana oihana o ke Aupuni Moi o Hawaii nei, a o ka hope loa, oia kona noho Kuhi@ no ka Moiwahine Liliuokalani ma Wasinetona, a hiki i ka wa o ka hookahuli aupuni ana iloko o 1893.

     Ua hiki mua mai oia i Hawaii nei iloko o ka 1856, a lawelawe Kauka hana niho ma ke kihi o alanui Papu me Hotele, a i ke au o Kamehameha V, ua hookohuia oia i Kuhina Waiwai, Dek. 21, 1869, a haalele i Aug. 25, 1872.  I ke au o Kalakaua, ua noho oia i Kuhina Kalaiaina i Dek. 5, 1876 a ao Kuhina no Wasinetona malalo o Liliuokalani i ka 1891,  He kanaka Amerika oia i hanauia malaila he 71 mau makahiki mamua aku nei.  He eha ana mau kaikamahine a me ekolu keikikane.  Me ka ohana i ka mea i make ko makou @ kena pu ana no ke aloha i ka mea i hala aku.

@ Kalua Bipikane ua Hala.

     Ma Kapalama, Honolulu, ma ka hora 1 p.m. o ka la Sabati @ Aug. 11, ua kipa mai la @ lima menemene ole o ka @ o ka make, a lawe aku la i ka hanu ola o Mrs. Kalua, no ka hoomaha ana i na luhi a me na enaena o keia ao.  Ua hanaina oia ma Hamakua, Hawaii a ua piha iaia na makahiki he @ hala wale aku la.  Ua haalele iho oia mahope nei he kane, na keiki, he mau moopuna a me na ohana he nui wale.  He ma’i hikiwawe loa kona i loaa ai ma ke ahiahi Poaono, a ao Sabati, a ma ka auina la i haalele mai ai oia i keia ola ana.  He wahine kupaa oia i ke aloha aina hanau, a he hooikaika ma na hana e kokua pu ai me ka lahui no ka pono o na mamo o Hawaii nei.

     Ke komo pu aku nei makou @ ke kane a me ka ohana iloko o ke aloha kumakena no ka @ i hala aku.  Aloha!

     Inehinei ka la hanau o ka Emepera o @ ua haawi ae ka mokukaua Ben@ he mau kipu aloha nona.

Ka Haawina Kula Evanelio

-NO KA-

Lala Ekalesia oka Ekalesia o Iesu Karisto no na

Poe Hoano o na La Hope Nei

i Hoonohonoho Hou ia.

LA O KA HAKU, AUGATE 25, 1895.

HAAWINA KULA – KINOHI 12: 10-20:

13: 1-18.

     KUMUMANAO – Ka ke Akua makana ia Aberama,

     Haawina Heluhelu Keke:  Gal 3: 5-14

     PAUKU GULA – Galatia 3:9

     PAUKU PAANAAU. – Kinohi 13:15

NA PAUKU BAIBALA HAWAII AME KA BAIBALA I UNUHIIA

 E IOSEPA KAMIKA KE KAULA.

     Baibala Hawaii – “A ike mai la na luna a Parao iaia, hoomaikai lakou iaia imua o Parao” – Kinohi 12:15.

     Baibala i unuhiia e Iosepa Kamika:  - “Ae ike mai la nohoi na lii o Parao iaia, a kauoha ae la iaia e laweia mai imua o Parao.” – Kinohi 12:11.

     Baibala Hawaii – “A o na kanaka o Sodoma, he poe hewa lakou, he lawehala loa imua o Iehova – Kinohi 13:13.”

     Baibala i anohiia e Iosepa Kamika:  “Aka, lilo ae la na kanaka o Sodoma i poe kanaka hewa, a nui loa ko lakou ino imua o ka Haku, ua inaina mai la ka Haku ia lakou.” – Kinohi 13:11.

     Baibala i unuhiia e Iosepa Kamika; “A e hooinanau i ka berna A’u i hana ai me @ hokainea, he berita mau loa ana ia a e hoomanao oe i na la o Enoke, kuu kupuna.” – Kinohi 13:13.

     Aole loa he pauku elike me keia ma ka Baibala Hawaii.

WEHEWEHE ANO.

     Olelo Hoakaka – O na wehewehe a haakaka mahope ae nei, ina na hoaka ka no kekahi mau huaolelo a mau mamala olelo paha iloko o kekahi mau pauku i komo iloko o ka haawina kula, a ua like keia me ka Hoakaka Baibala, a he kokua waiwai nui hoi no ka poe huli Baibala mawaena o na Hawaii makaukau ole i ka olelo Beritania.  He mea pono ke malama i na nupepa i puka ai na haawina o keia ano, i loaa ai he buke wehewehe Baibala maikai.

     Pauku 10.  Ilalo o Aigupita:  He huakai hele keia iloko o na mile elua haneri a oi, e kamoe ana ma ke kukulu komohana hema.  Aigupita – Aia ma ka hikina akau o Aferika.  Ma ka akau ke Kaiwaenanon@ ma ka hikina o Palesetina, Arabia ame ke Kaiula; ma ka hema, o Nubie; a ma ke komohana ka waoakua o Sahara.  Ua maheleia keia aina iloko o Aigupita luna ame Aigupita lalo, ka mua, oia ke awawa o ka Nile; a o ka lua, ke kula o Delta.  Noho malihini malaila:  E noho ao ka manawa.  Ia wa, o Aigupita, oia ka hale hoahu ai o ko ke ao nei, mamuli o ka nui o ka momona o ke awawa o Nile.  Oiai, e wi ana na aina o Aigupita maluna mai o keia awawa o ka Nile, aole wi na aina ma keia awawa, a nui no ka ai ma Aigupita.  E ike ana kakou mahope aku nei i ka hele ana o na mamo a Aberama i kahi mau wa mahope mai, i Aigupita i ai, mamuli o ka wi.  13.  He kaikuahine oe no’u:  He alo ana keia a Aberama mai ka mea oiaio maoli mai a ke hoike mai nei ia i ka nawaliwali o ke kino kanaka, a ke ikeia nei no ia ano mawaena o kekahi poe kanaka kaulana loa o ke ao nei.  He oiaio, he nui oi no ko Aberahama manaoio, a mai oi loa aku pahu ke kelakela o kona manaoio, ina oia i paulele maluna o ke Akua i puuhonua nona.  Nui na kanaka i paulele i ke Akua ma na mea nui, poina nae lakou i ka paulele ana maluna Ona ma na mea liilii.  he kaikuahine io anei o Sarai no Aberahama?  E nana Kinohi 20:12. Ua olelo o Said, ka mea i ola he 800 makahiki mamua aku nei, o ka inoa o ka makuahine o Sarai oia Tehevita, oia ka wahine elua a Tera; a o ka inoa o ko Aberahama makuahine, oia o Iona, ka wahine mua a Tera.  Manao kekahi poe, o Sarai oia no ke kaikuahine o Lota, a o Harana kona makuakane.  Ko Iosepu (he Iudaio kaulana ma ke kakau moolelo) manao keia.  – MEA UNUHI. Ae malamaia kuu ola nou:  O ka Olelo Beritania, penei no ia:  And my soul shall live because of thee, oia hoi, a e ola auanei kuu uhane, ma ou la.  Ua akaka ma keia, ua pili ka huaolelo soul (uhane) i ke kino holookoa o Aberama – oia hoi, ke kino i huipu me ka uhane.  I hooiaio no keia manao, e nana ma Oihana 7:14; 27:37 (Baibala Hawaii).  Kinohi 2:7; Pukaana 1:5; 1 Pct. 3:20 (Baibala Beritania)  “A o ka uhane ame ke kino, oia ke kanaka holookoa – The spirit and the body is the soul of man., -( Buke Oleloao & Berita, Mahele 85, pauku 4.)   14.  A hiki aku la o Aberama i Aigupita:  Hoakaka mai o Gerkie, no na makahiki he nui, ua nee aku la na ohana like ole o ka poe Semitita i Aigupita, a na kekahi alii o Aigupita mamua loa aku o ka wa o Aberahama i kukulu i kekahi pa-pohaku pale ikaika mai kaho aoao a kahi aoao o ka puali o Sueza, i mea e kaohi ai i ke komo nui ana o na kanaka mai kahi e mai i Aigupita.  O ka manao nui i hanaia ai keia pa, i mea e hoopololeiia ai ke komo ana o na kanaka ma na ipu ka o ua pa la, a oia hoi na kapaka malihini a ke alii i makemake ai.  Ua manaoia, e lawe mua la na malihini e komo ana iloko o Aigupita imua o ke alii, a ina ae oia e noho ua malihini la ma ka aina, o ka palekana ae la no ia, a i ole ia, e hoihoi hou ia aku ua malihini la ma kahi ana i hele mai ai.  15.  Parao:  He La ke ano o keia inoa.  He moa keia i lahuiia maluna o na lii apau o Aigupita, elike paha me ka inoa Kaisara i heaia maluna o kekahi mau Emepera o Roma.  16.  No Sarai:  Ua lawe ia o Sarai i ka hale o ke @lii, a ua haawi ia aku ia hoi he mau makana ia Aberama, ke mea i manaoia he kaikunane no Sarai.  Aole i keia he lio kekahi mawaena o na makana i haawiia aku iaia.  Aole i ikeia ma na kia hoomanao mai kahiko, loa mai a i ka wa o Aberama, he kii lio; aka, mahope loa mai o ko Aberama wa, ikeia ke kii lio maluna o na kia hoomanao.  Ua hoike ia ma ka moolelo o Iosepu no ka mea e pili ana i ka lio, a i  ka ike mua ia ana hoi o ka lio ma Palesetina, ma ka wa no ia o Solomona.  17.  Hoeha mai la o Iehova ia Parao:  Aole maopopo ia kakou na hana hoeha a ke Akua i kau mai ai maluna o Parao, aka, ma ka nana aku, he nui loa no.  Hoikeia mai ke kumu o kona hoopaiia ana.

MOKUNA XIII.

     1.  Kukuluhema:  Ma ka hema o Kanaana, oia no kahi i hoikeia ma ka pauku 9 o ka mokuna 12.  Aole ia i hele ma ke kukulu hema mai Aigupita mai, me he la he hikina akau.  2  Ua waiwai nui loa o Aberama:  Ua loaa ia Aberama na waiwai he nui oiai kona noho ana ma Aigupita, a me he mea la, ua ae o Parapi, ke alii, elawe pu aku no oia i keia mau waiwai ona mai loko aku o Aigupita, 2 Holoholona Cattle ma ka olelo Enelani.  Ma ka pauku 16, o ke Kamelo kekahi i komo iloko o ka huaolelo Cattle (holoholona).  Ua manaoia e kekahi poe hoakaka Baibala, i ka ike ana i ka moa Kamelo ma keia wahi o Kin, he hooiaiao ia e maopopo ai aole na Mose i kakau i keia wahi o Kinohi, aka, na kekahi kanaka a poe kanaka mahope mai ona; aka nae, ke hoike mai nei na koena kahiko o na holoholona, i loaa aku maloko o ka honua, he holoholona ke Kamelo i ikeia ma Aigupita i na la kahiko loa.  Ua loaa na iwi o na Kamelo hali ukana ma na wahi hohonu loa iloko o ka lepo o ka muliwai Nile, ma ka wa i eliia ai.  Manao o Ebers us hoohanaia ke Kamelo mawaena o ka poe Ponikia i noho ma na kapakai o Aigupita lalo.  Aole ke Kamelo he holoholona kamaaina no ia wahi, a me he mea la, ua laweia mai ia mai Aisa mai.”  2.  Dala me ke gula:  Ua ikeia no ke dala ame ke gula ma Aigupita, mamua aku o ka wa o Aberama, a ua hooia oia keia mamuli o ka loaa; ana o kekahi Karaunu o kekahi alii Aigupita ( o ka wa mamua aku o Aberama) e malamaia nei ma Leyden Betela.  Hoi hou o Aberama i kona kahua hoomoana kahiko, he wahi ia mawaena o Betela a me Hai.  4.  Kahea i ka inoa o Iehova:  He pule ana keia hana kahea i ka inoa o Iehova.  5.  Lota, ka mea i hele pu me Aberama:  Hele pu ao o Lota me Aberama mai Kaladea mai a i Aigupita, a hoi pu no oia me Aberama mai Aigupita a i kela wahi mawaena o Betela me Hai.  6.  Aole i pono ka aina no laua:  Olelo Beritania penei:  And the land was not able to bear them:  Aole hiki i ka aina ke malama ia laua.  O ke ano o keia, aole i lawa ka nui o ka aina i loaa ia laua, no ka pono o ka laua mau holoholona i loaa ia laua, a o ka aina e nohoia ana kahi mau wahi e ka poe Kanaana ame ka poe Perezi, a nui loa ka hoopaapaa ame ka hakaka mawaena o na poe kiai holoholona a Aberama me Lota, nolaila, hooholo laua e

hookaawale ia laua iho.  8.  He mau hoahanau kaua:  He keiki hoahanau o Lota na Aberama, aole kohu, ke olelo he mau hoahanau laua; aka, ina nae e oleloia ma ke ano o ka nohona kulana haipule, alaila, ua maikai ka olelo ana, he mau hoahanau.  E pono i na hoahanau ke noho me ka maluhia.  “E hooki i na kuee ame na hakaka ana mawaena o oukou.  E kakoo (kokua) i kekahi ame kekahi iloko o ka maluhia, a e hoopomaikaiia auanei oukou me KUU Uhane, ma ka hooluolu ana a hooikaika ana ia oukou no kuu hana.”  Oleloao & Berita mahele 117:13. 

9.Ma keia pauku ikeia no ko Aberama manao oluolu a lokomaikai i kana keiki hoahanau.   10.  Na wahi papu o Ioredane:  Aia o Betela ma na aina kiekiena palahalaha o Palesetina, a o ka aina palahalaha o Palesetina, a o ka aina palahalaha o Ioredane, oia kahi i kapaia he awawa (valley).  Koho o Lota i keia wahi a noho ia ma kahi kokoke i na kulanakauhale o Sodoma a me Gomora.  O na wahi i ku io ai keia mau kulanakauhale aole i maopopo, olelo kekahi poe, aia kela mau wahi ua uhiia e ke Kaimake i keia wa, ma kona aoao hema, olelo kekahi poe, aia ma ka akau aku o ke Kaimake.  13.  A o na kanaka o Sodoma he poe hewa lakou:  Ma ka mokuna 19, ikeia ko lakou lukuia ana.  He wahi momona ka Lota i koho ai no kona home; aka, he wahi nae ia ana e hooulu ae ai i kana poe keiki mawaena o na poe pono ole a maikai ole.  He kanaka pono no nae o Lota a oia no ke kumu o kona hoopakeleia ana e ka lokomaikai o ke Akua.  Poino kona mau waiwai apau ame kekahi poe keiki ana ma ka wa i lukuia o Sodoma ame Gomora.  14.  Mai kou wahi e noho nei:  I keia wa e noho ana o Aberama ma Betela.  15.  A no kou poe mamo mahope mau loa:  Ua ae ke Akua ia Aberama e lilo ka aina o Kanaana no kana poe mamo no ka wa mau loa.  Kinohi 12:7.  E nana maluna ae nei no Kinohi 13:13, Baibala i unuhiia ia e Iosepa Kamika, ke Kaula, 18.  Mamera:  Ma ka mokuaina o Heberona.  Ua kaheaia keia wahi mahope mai o Heberona.  Aneane 20 mile mai Ierusalema mai.

     O Kamehameha a me Hoku na hui e paani i keia Poaono iho. 

     He heihei kaa hehihehi wawae kekahi e malama ia ana ilalo oWaianae, ma ka la Karikimaka.

     Ma ka hoike a na poe kilo i na mea kino lani, e pouli ana ka la i keia Poalua ae, Augate 26, aole paha e ike ia ana ma Hawaii nei.

     Ma Waipio, Hawaii, ua hanau mai kekahi wahine he ekolu kaikamahine, a o ka eha o na keiki aole oia i hemo mai a hiki i ka make ana o ka makuahine, a hoi like aku la laua no ka opu o ka honua.  Aloha no.

     Ma ka hookuku kuikui puupuu mawaena o Sharkey a me Billy Smith iloko o ehiku puni, ua lilo ka lanakila ia Sharkey.

     Omamalu mai nei hoi na ao poluluhi o ka lewa lani.  Heaha la, heaha ane a hoea mai?

     @ kakahiaka nehinei ua peku ia kekahi kanaka e kekahi hoki ma kai o ka uwapo o ka Malulani.

     Eia mai makou ke oili aku la me na kahi kelekele a ka puukolu au e haupa iho ae e ka mea heluhelu a lawa pono me ka hiaai nui.

     Ua huli ia ae o loko o kekahi hale kuai Pake ma ke Alanui Nuuanu i ke awakea nei, e na Makai o ke Aupuni, no ka manaoia, he opiuma o loko.

     Ua hoikeia mai ma kekahi nupepa o Kapalakiko, he kanaka o W.R. Kakela i hilinai ole ia ma ka oihana ma ke alo aupuni o Wasinetona.  Ua like no me ka makou i hoike aku ai mamua aku nei. 

     Ua hoi mai o Mr. Camarino mai Kapalakiko mai ma ka mokuahi Australia o ka Poalima aku nei, me ka loaa ole he palapala ae mai keia aupuni aku, a kaohiia oia, a mahope, ua hookuu hou hou ia mai, a eia oia ke lawelawe nei i kana bana kuai mea ai, ma ke kihi komohana ma ke huina o alanui Moi a me Alakea.  Oia nei kahi i hopuia ma ka mahina o Ianuari a hoopaaia maloko o Kawa, a mahope haalele ia anei nei, a holo aku nei no Kaleponi a hoi mai la.