Ke Aloha Aina, Volume I, Number 15, 31 August 1895 — Page 6

Page PDF (775.20 KB)

This text was transcribed by:  Beatrice Lawelawe Santiago
This work is dedicated to:  PuakeaN

KE ALOHA AINA

 

        6                                                                                POAONO,   AUG. 31, 1895.

________________________

 

ka hoomanao ana o kekahi poe i keia hana weliweli o na la pouli wale o ka noho'na naaupo o ia au.

          O ka loaa ana o keia moolelo ehaeha mai a kapena Jones ponoi aku no, ma kana moolelo ponoi aku no, ma kana moolelo i kakau ai a me kana mau olelo ike i hoike ponoi ai i ke keena kaua, a mai ke keena kaua aku a i ka Ahaolelo Nui o Amerika, Huipuia.  Pela i loaa ai he malamalama e ikeia ai e ke ao holookoa kela mau hana lokoino a kapena Jones i ka lahui me na Lii o Hawaii nei.

          Ke koi mai nei ke Aupuni Amerika i ke Aupuni o Doloma e uku aku i na dala he 25,000 no ka hewa i hanaia aku i kekahi kupa Amerika, a pela mai ana hoi auanei kekahi mau Aupuni e ae.  Ua kupono maoli paha ia mau koi ana no ka mea, ua hanaia ke kumu i ulu mai ai ia mau koi ana.  Aka o ka Lahui Hawaii me na Lii o ke au pouli loa la, heaha ka lakou hewa nui kiekie i hana aku ai ia Amerika, a la kapena Jones me Binamu ma hoi i kona mai ai kela $500,000 a oi?  Ua oleloia, no ka aie ka o na Lii i na haole hoopukapuka o Amerika o ia ka ke kumu o ia koi ana.

          Ke manaoio nei au,  ina o ke kumu ia a maluna hoi @ o ka hoopono a me ke kaulike ka hooponopono ana, aole loa e koiia kela ahua dala nui hewahewa, aka o ka manao alanui kuko waiwai makee, puni dala a me ka nele maoli i ke aloha hoakanaka, ke kumu oiaio mao kela koopilikia ana i na Lii a me ka lahui.

          Nolaila, e hoomanao a e hoonaauao mai e kuu mau hoa makaainana aloha, o ke Aupuni Amerika ke Aupuni kuwaho nana i hoopilikia mua i ko kahou lahui i ka wa naaupo, me kela koi nui hewahewa launa ole, a i pakuiia mai hoi e na  hookikina e uku aku, a wahi hoi a Binamu, "I onou maoli ia kau no," a pela aku.

          Ua nui ae la keia mau hoakaka ana no kela mau hana lokoino o na wa i hala maluna o ko kakou lahui, a e waiho aku au'i ke koena na kela a me keia mea i makemake e ike a e heluhelu pono i kela palapala a ke Kuhina o ko na Aina E imua o ka Ahaolelo o ke Aupuni Moi o Hawaii nei i ka 1886, aoao 17 aku ka hoomaka ana, o ka palapala pakui @ a ma keia kakau hou ana aku, e hoike aku ana no au, no na hana hoopilikia a na moku Amerika i keia wahi Aupuni uuku, a hiki wale mai i ka hewa hope a Amerika i hana iho ai maluna o kakou i ka 1893 poina ole a kakou e ike pono nei.  Mahope aku, hoike aku au i ka hana hoopilikia a kahi mau aupuni kuwaho.  O Amerika ka'u e noke mua aku ai a pau pono.   (No kahi wa aku.)

______________

 

He  Mooleleo

--no--

ANADAREA,

--a me--

TIDORA,

A I  Oleia No

HIRALIA.

Ka Ui Nohea.

______________

 

NA IPO ELUA IKE ALOHA HOOKAHI.

 

__________

 

MOKUNA  VI.

__________

 

          I ka wa puka aku ai ka inoa o Robine oia ke alakai o na hana @ kipi i ke Aupuni.

          Ua hoopuiwa loa oia o Belisaria no keia lono hoohikilele a pane mai la oia me keia mau olelo.

          Ua lohe au iaia e hoopuka ana i na olelo hailii@ no olua, a aole nae i maopopo ia'u no keaha la kela poohaahaa ana i ke elua kulana kiekie a hanohano e like me keia.

          Pane aku ia ka moiwahine.  Heaha kou me@ i lawe ole ma@ a @ imua o ko maue aio?

          Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia olua ia mau mea no ka mea aole ae he ki@na elua.

          No keia mau olelo a Belisaria, ua pii ae la ka inaina o ka moiwahine Tidora i ka lohe ana i keia mau olelo welawela o ke kai o ka moa a puka manene i na pepeiao.

          @oko no hoi o keia wa, ua hoike mau ia na helehelena o ua wahine ia i ka eneana o ke ahi o ka lua i ka ua mea o ka piha huhu, a aneane no oia e haawi aku i kekahi kauoha la.  E@ala e kau ake i ka hoopai o ka make maluna o Belisaria, aka, no kona ike ana aohe o laua mea e pakele ai o Belisaria wale no, a na ia mea i hoemi mai i na paona mahu o ka inaina e paila ana i kona puuwai omokoku o na hana eleele o ka pepehi kanaka.

          I ke akakuuana iho o ka inaina o ua moiwahine la, ua pane aku ia oia me ka leo nahenahe imua o Belisaria me keia mau olelo.

          E kuu Belisaria maikai, eia ka'u mea i makemake ai ia oe e hana, wahi a Tidora, a lawe mai i ka hapa o kou mau koa iloko nei o ka halealii me ka malu loa e lohe ole ia, ai e kela a me keia o ko ke kulanakauhale nei.

          Ua haawi aku la o Belisaria ae ma ka pane ana mai i ka moiwahine Tidora.

          E hookomo liilii mai no au ia lakou a hiki i ko lakou pau pono ana iloko nei, me ka huna ana i ka lakou ma mea kaua maloko o kou lakou mau ko loka loloa helepo, a mai hopohopo no lakou, no ka mea, he nui na kanaka e hele la ma na huina alanui no ko lakou wahi e halawai ai me ka hoomaopopo ole i na mea hoowalewale, wahi a Belisaria.

          Pehea ka loihi au e hookomo ia lakou a pau iloko nei o ka pa keia ahiahi.

          Iloko o Kapalua hora e pau no lakou iloko nei.

          E hele ano, e wiki a mai lohi no ka o hana.

          A pehea kekahi mau puali e ae?

          E hoomakaukau no ia lakou, a i ka wa e haawi ia aku ia kekahi hoailona, e hoea ae lakou ma ke kuea ma ka puka komohana mawaho e ka @alii.

          Owai ka'u mea e hookohu aku ai i alo@ no lakou?

          O oe no ke alakai i na pualikoa mawaho, a o kau aliikoa i hilinai ai eia ka mea e alakai i na koa maloko nei o ke wa@.

          Ua pono owaa mawaho o ka pa'lii, aole eo e loaa he wa i kekahi mea e hoopihapiha olelo ai i ho'u mau koa i na owau mawaho.

          E hale aku no kahi o kau hana me ka awiwi.

          I ka wa@ hala ake ai o Belisaria, huli mai la o Kuritino me na helehelena pihoihoi a pane mai la i ka moiwahine Tidora.

          E hele ae a'u e hoomakaukau i mau waapa no kakou, ma ka puka pa hikina no ka wa o kakou e haule pio ai e kau no lakou maluna                                                  o na waapa a imi aku no ko kakou mau ola ma ka muliwai.

          Haule pio I pane aku ai o Tidora me ka puuwai wiwo ole.

          Aole o'u hopohopo e kupaa no au me ka lua ole a hiki i ko kaua lanakila ana maluna o ko kaua mau enemi e manao nei e kulai ia kaua mai ka nonoalii aku.

          Heaha ko kaua waiwai ma kaua e holo ana me ka haalele ana iho i ko kaua mao waiwai nui na ka poe pakaha e ai hookano.

          Aole! aole loa an@  aku mailoko aku o keia halealii a hiki i kolu lanakila a make ana paha.

          E Kes@ ua hiki a nei ia oe ke ola ma ke ano he moi i kipakuia mailuna aku o ka nohoalii o Tureke nei?

          No'o iho, aole loa e hiki ia'u ke ola a e nana aku hoi i kekahi mea okoa e hehiku ana i @ kaua mau kapu.  Owau no ka moiwahine e Tureke nei, a aole e make no au.

 

KA LIULIU NO KE KAUA.

 

          Na keia mau huaolelo i hookukule iho ia Kus@ino, a noho kukule iho la oia me ka pane leo hou ole mai.

          Me ke kali ana o ka nakeke mai o waho a i ole o ke komo mai paha o na koa.

          A ke naholo mau ia ke poanuanu i kona mau aa koko, i kona manawa e hoomanao ae ai ua kokoke mai kona manawa e hakoko ai no kona ola a me kona nohoalii.

          O Tidora hoi eia oia ke holoholo nei maloko o ua rumi la, me ke kulou ana o kona poo, me he mea aia he hana nui ke hana mao ole la i kona nui.

          Ae hiolo mau ana kona waimaka i kela a me keia kaina wawae ana e hapai, no kona hoomanao ae paha kekahi no Anakarea kana eha koni.

          He mau minute pokole keia kali ana, ua loaa mai la he lono aia ke hookokoke ae la na koa i ka puka pa akau o ka pa alii.

          Nalo aku ia na helehelena kaumaha, a hoalii hou iho ia ka manao koa iloko o ua Tidora nei.

 

          @ [bad copy; right edge runs off and down; typed line for line with @ 's at end of each line.]

 

          Kahea aku la oia ia Zoe, e @

Ebala, a e hoihoi i na  halawahine @

pau iloko o ko lakou mau rumi @

ki ana aku i ko lakou mau puka.

          I ke komo ana mai o Ebala, ua @

nau aku la oia:  He poe koa anei @

i hiki aku ma ka puka akau?

          Ae.

          E hookomo mai ia lakou @

ko o ka pa alii nei, a e alakai ae @

iioko o kuu rumi ano me ka @

          Ae, e kuu baku.

          Mai ae ia lakou e walaau @

lakou wa e komo mai ai.

          E hookomo no au e like me @

oha, wahi a Ebala.

          Emoole ua komo liilii mai la @

koa nei me ka hele nihi ana me ka @

kamumu ole.

          Hoomau mai la lakou i ke komo @

lii ana a hiki i ko lakou pau ana iloko @

ka rumi o Tidora.

          Haawi mai la na koa i ko lakou @

Tidora, hoomaopopo koke aku la @

oia i ko lakou alakai, oia hoi, @

nona, he koa kahiko oia i ko@

nana i ka wa e pohoalii ana ka makua@

kane o Kusitino.

          E Amerona, i pane aku ai o  @

ua hai aku anei o Belisario i kou kumu@

i makemake ia ai e hiki i keia @

halealii nei?

          Aole, o kana kauoha wale @

malu mai au i kekahi hapa @

alikoa noho o ka halealii nei, @

lohe hoi i kau mau kauoha @.

          A ua hai mai nei oia o ka @

ana e haawi mai ana no ko lakou @

kaukau iloko o ke kuea komohana @

ekolu manawa e kani ke @

hele, ma ka puka aoiani kokoke  @

alii o kekahi hale e ku kokoke   @

paka pa komohana.

          Ua pono i keia manawa e ha@

au ia oe i kau hana o kanoha @

nei.

          O ka puali kiai kino o ka @

ko lakou alakai Rebino, e lele @

mai ana lakou i ka hale alii nei.

          Ua makemakeia oe e hoonoho@

mau koa ma na ala kikeekee @

kahi mau wahi e ae o ka pa@

hopu ia lakou a pau a mai @

kekahi o lakou.

          E hopu ia Rebino a lawe @

nei, a na'u e kau aku i ka hoopa @

make maluna ona.

          He kipi s@ei o Rebino?

          Na'u e kuu moiwahine @

mai i na ua pololei a i ole po@

paha.

          Ua ike no anei oe i ua wahi @

ka halealii nei.

          He ekolu paha a'u hoonoho @

i na koa, nolaila, ke manao nei @

holopono ana ka'u papa hoonoho @

kaua.

          E hana i kau apana hana  @

lu loa i ole ai e loaa na manao @

ia Rebino.

          Kunou haahaa mai la o Amerona @

haalele mai la iaia.

          Nana aku ia o Tidora iaia me @

ana ae, e ako ana anei oe i ka  @

kamae o ka'u mea i aloha ai @

pahi oilua e na lani hoopakele @

kuu Anadarea.

          Aole i pau.

                   __________

 

          E ho@luli oe i kau wahi dala @

na mea makepono ke kuai ma  @

M. G. Silva.  Oia ka Heiau o na  @

kini, ma alanui Papu, Helu 519.

 

 

______________