Ke Aloha Aina, Volume I, Number 16, 7 September 1895 — KA HALAWAI KUIKAWA. [ARTICLE]

KA HALAWAI KUIKAWA.

t "" ' | Ma ka. horoL II a. ni. o SepaL'inī.iha 2 pei. ua m-ilama iā a<-: hnlawai k-iikawa n ka ! Pap«i Ola. me ka ae ia na poe 11 kondia nona na inoa niaīalo ! iho neī ; inau hoa kuka pu no ika noonoo ana v na mea e hiki ! ai ke kaohi a hoopau i keia | ma'i e laha uei. I 1-ia tia inoa o na i kk- hoa i jkonoia mai: John K. Bush, L". Kawainui, Jann\s K. IKaulia, Henr\ nefries, Chas. |L. Hoj:kins, Hnoeh Johnson, i Henry Smith t \\ T . IWilcox. I). L. Naone, Joseph M. PoeJohn L. Kauiukou, Ant*»ne Kosa, S. K. Kane, 11»sf*ph Nawahi. \\ . C. Aohi, ■ K i. i esta, i\ Snuthir . L. Dwighi, Mr. i 1 lt;-u. J. K. I iookano, M. Kc~ ohokalok*. Mi*. Hanuna, \V. i lit:nrv . I\±resUUMM \\. O. | Smith, ■■ KakauoU'lo t.'has Wil-i atx, 'na La!a o ka Pa[*a Lnuu*-] son, VVatt*rhouse, Keiiipio, na! Kāuka,'Hethert, Myers. Ky<ler' ■ * . J »

.... , • ī \Vood, Russel!, Smith a me f)ay a me Sir Robert Herron. 4Ja hoike mai ka Peresideria 0 ka Papa 01a i ke kumu "ano nui o ka halawai i kaheaia ai, oia keia: Ua loaa i na poe Kauka ka manao. eia na niākamaka o na poe i loaa ia4 ka ma'i, ke ula--lohi nei i ka hoike koke ana mai. Uao lelo ae hoi o Kauka Herbert, o ka mea ano nui *loa ē" hana ai, o ta no ka hoike koke mai i ka wa e loaa koke ai i ka Ua olelo ae o Kauka Rusela aole no he ano kuanui wale o na hana e paleia aku ai keia poino. O ka haawi ana aku i na kuhikuhi ana no na laau lapaau i na mea a pau, ua like a like ka poino a me ka pomaikal Ua oleto,ae oia, he rnea Icuj pono loa no e malama na mea ja pau i aila naha, a ina he mea pono e lawe ae ; elua puna nui piha aila naha a inu, he mea ial je hoomaikai āi i ka opu, no na! ianoma'i he nui wale, 'maiial ! paha o keia kekahi. — j j Ua hoike ma,i o Kauka Her-| ; bert i ke kue ō kona i me ka Kauka Rusela no ka' l-pono o ka iiaawi ana i ka aila, • naha* i na poe ma'i. ' j i Ua hoike mai o Mr. Kaulu-' j kou i kona mana'o, in-i paha' hejmea hiki no hoi i ka Papa Ola! ike hoike mai i kekahi ano !aauj iiapaau e ola ai keia ano mai, aj j i ole, na niea paha hiki āi ke j j hana koke i ka wa e ioaa koke! |ai, i pau ka pilikia. Hoike ae ! |ia oia he kuhikuhi mai kekahi jmea mai no ka laau kupono e |oiaai keia mai, ect. (aohe pane ie mohala ai ke noi). I Ua hoike ae o Peresidena Smith, ina e hoomoa pono ia na ai me ka ia, a e hoomaemaē 1 na lima me ka a e baila ia ka wai e inu ai e na poe Hawaii a pau loa, aole loa e loaa i ke Kolera ? j Olelo ae la hoi o .Kauka j \Vood, ina e lokahi ka aelike iana o na poe Hawaii, e inu i ika wai a me ka ai i haila ia, a e. | holoi me ka wai mahana, alaila, uolo loa e loaa ia ke JColera iioko o hookahi a elya paha la ma keia mua aku. Ua hoakaka ae o Mr. Bush, he mea kupono keia e noonooia me ka nana ole ae i naanao kalaiaina. He nui no na poe Hawaii i manao e like me ko ke Aupuni. He mea ole na rula a ka Papa Ola i hoolahaia ai ma ke Kuokoa 1 na poe Ilawaii Iru\ he mea hiki ke ae ia, e hlona mea a j>au i hiki mai nei i mau ku Papa Ola mo ka lawe ole i .ka hoohiki, he oi aku ia o ka pono. Hoike mai o Mr. Kaulia; oia e uku dala ana "no i\a wahine a ka [>oe pio ma kela Poaono aku nei, ua

lohe oia i ka lakou olelo mai, no na mea e pili ana ika hale ma'i o Kakaāk?! """Olelo na wahine, ua maka'u loa lakou, oiai, o na poe i loaaia i ka ma'i, i ka wa no e haawiiā aku ai ke kiaha laau ano keokeo me he waiu la, aole e hala he umi minute oka mako no ia, a-pefa mau. Ua kamailio ae o Mr. Kale Aki, ua lohe nui oia no na poe kanaka e olelo fana nō keia ma'i, 1P ua llapaauia no e na Kāuka Pake a • lapana, aua ola no'hoi, a ua | hilinai lakou 'la ano kauk4. Nolāila, ina he mea pono i ka Papa Ola ke ae mai, i mau ĪCaaka Pake a lapana kekafii % j lawelawe pu ma ka Haukipila, j (malalo o na lilo o ka Papa Ola wahi a Co!burn.) Ina makemake na kanaka i Kauka Pake> - lapana a haole paha, alaila, he mea ia e hiki ai i na poe ma'i ke paulele mai no ka hele ika Haukipiia ma Kakaako. i Pane o \V. O. Kamika: Ua ! hiki no i na poe ma'i ke koho i |ke KaiH<a a lakou i makemake | ai -. _ ! Ku o Mr. Nawahi t a olelo: ! Aole au i he'e mai rrei e ho6lo<he no ke kamailio aj>a no kela a nie keia mea. ka'u mea j i hele mai neī, ua makemake aū |e lohe niai ka iPapa ~ iheaha la 'ka laau e ola ai keia ■ ano ma'i ? Ina ka Papa Ola e ; hai mai ana, alaila, e ku koke lau a hoi e h'ooīaha ma ka'u nu- | pepa : ka laau e ofa ai; (aole hē ! pane i loaa mai). ! Ua manao au e lawē i ka - īolelo a Dr. Russel, elua puna [aila inu ai a pau ae kā pilikia, aka, no ko Df. Herbert kue ana mai, nolaila, aole o'u manao ia mea. - - Ninau hou o Mr. Nawahi: Ehia !a poe Kauka i loaa ka laikini maloko nei o keia kulanakauhale ? Pane ka Peresidena Kamika. He nu *• Ninau hou: Ehia <sKeia poe Kauka i hoike ma ke kakaw inoa ana he Kolera keia ? Pane ia mai: He hui loa a koe paha eha, Ua hoike mai lakou i ka manao he Kolera keia. v Olēlo o Mr. Nawahi. O keia kehahi kumu hoololohie 'o na kanaka, no ka mea, ua fke *au ma ka ha{awai ana o ka Papa Ola, he 4 wale no Kauka ? hooia ae he Kolera keia, a o kela poe eae i koe, ke olelo aku Hei i kekahi poe, aole keia he ma i Kokni, oia ke kumu kuemi hope o kanaka, a o ka lohe hoi i na poe KauVa Pake a me ka lapana kekahi, ka noe mai ka aina »nai o ke Ko!era, e hoole ana, aole keia he Kolera, He mea pono no i ka Papa Oia e kono aku i na poe Kauka lapana a Pake e kuka pu ma keia mea, ōiai» he lakou 'mai ka aina mai o ka n\a* Kt>Hera. Ma ka hora 13:40 p m. ua hookuuia ka halawai.

Ma ka hora 4 p. m. o ka la k o Sipatemaba'nei, ua ae na hoa o ka Papa Oia me na Kāuka, a-mena poeHawaii|i kono ia, no ka noonoo ina mea e pale ia aku ai ka aiia o keia nnaM Kolera. Ua hoike mai* ka Peres(dena 0 ka Papa Ola Smith; i ka Pamāfiēl*r^^~^ kulanakauhale o Honolulu ? na apana he 10. Ua ae ia na mal p lfnV>o \ ka lakou poe kaulga_ (i laikiniia) e makemake ai. - Ua ninau o Mr. Co!burn, inat paha ua ae ka Papa Ola e uku ia na kauka.e lawekw|aha ina ma i (aole pane). ; Ua hoike ae o Mr. Ka-ne } [ kona.manaō no ka hapai ana i kekahi hana e hoopio ia ai laha ana o keia ma'i, oia hoi £ kokua na mea a pau ma ka ho 1 : omalu oolea loa ana i na apanA 1 laha nui ai keia ma'i. Ua hoike mai o.Mr. ua manao oia, o ka.mea kiipono loa e hana ai. e lilo na mea aj pau i ir.au lala kokua i ka ho-j ike mai i na poe i loaa ma apana, ma na wahi i !oaa ole i, k,a« poe kiai a. hoomalu o ka Papa Ola. j Ua hoakaiia mai hoi o Mr,| Poepoe, he mea kupono loa oj kekahi poe kupono i hiliaai ia, e hoonāauao aku i na poē Ha- - - w&ii. ma-kti lawe ana i na laau lapaau kupono e pili ana i kciaj ma'i Kolera. Ilokooka 188l, ( j oia kekahi i noho ma ia ano, hej haawi laau nq na poe ina'i puupuu liilii mawaena o : na poe llawaii. Aole o lakeu ae e lawe i ka laau e inu; aka, i jnu ana, alaila, haawi aku, ua, inu no lakou, no ka ua, maopopo, aole ia he laau e po-| ino ai lakoii. Pela au e manao, nei, he mea kupono no i na poej e haawi aku ana i na laau e ho-| ola ai no keia ma'i ke inu. mamua o ka haawi ana aku, a! e inu ana lakou. j Mahopē iho o na kuka ana» ua hooholo loa ia,, a ua kohoia o Messers A. W. Carter, J. F. Colburn . a John E. Buj>h i . Konnte-ku- Waena, no ka hoonohonoho ana i na K#miic no na Aapana, a e hoike mai nia ka hora 8 a. m. o ka la apopo, Poakolu Sept. 4, 1895. Hoopaneeia ka halewai.