Ke Aloha Aina, Volume I, Number 17, 14 September 1895 — Page 1

Page PDF (844.26 KB)

This text was transcribed by:  Maggie Butterfield
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

“UA  MAU  KE  EA  O  KA  AINA  I  KA  PONO.”

 

HONOLULU, POAONAO,  SEPATEMABA 14, 1895                 HELU 17

 

PAU  @@@

 

@@@ manao @@@ mai pi-@@@@  hopohopo @@@ aku i ko ke Akua @@@ e hana hoi oukou @@@ hana kokua no ke @@@  a me ka pomai- @@@ a pau loa.

   @@@ kuponom a me @@@ kupono no ko @@@ me ka hoomaopopo

@@o ka ai ana, ka inu  @@@ o ana, a me ka hoo-@@

   @@@ puna nei e na Ka- @@@ kela he ma’i lele @@@ no me ia e ike ia  @@@ a aka, he komo oia @@@ kino i nono la e na @@@ ono ole.

   @@@ ka maikai o ka @@@ ka mea a kakou e @@@ ke Kolera he home @@@ ai.  A aia no hoi @@@ ono ole, a me ka @@@ ole ana, e lilo @@@ mau kino i home @@@ e nono ai.

   @@@ kaukau i ka laau la-@@@  e hiki ai ke @@@ ma’i, one kekeahi @@@ koaa a malama @@@ au e imi a e @@@  @@@.

   @@@  LOA

   @@@   aka @@@  buka ana o ke Au- @@@ palika ma kela Poa- @@@ i mau palapala e @@@ pa hopu io ia no o @@@   m=, Mr. Mauliawa a @@@ ake no ke kuai i @@@;  a i koe hoi i na @@@ Papa @@@, oia ke-@@   hooeiahila i na @@@ Loio Kuhina @@@  i ka @@@ a i kona mau @@@ o ana e lawelawe @@ na o ke Aupuni, ke @@@ a hopu a hoopaa-@@@  ekolu no keaha?  @@@ ewa a lakou i hana @@@ a anei kekahi a ka  @@@   hooholo ai mamua @@@  o ka la @@@   Ua paiia a @@@  la la?  Ma @@@  mau nana kolole @@@  o ke Aupuni @@@ hilahila ma- @@@ ana o ke Aupuni @@@ launa ole !  Aole anei e pono i ka Loio Kuhina e a’o aku i kona poe hope, e ike lakou i na kanawai o ka aina, a me na rula o ka Papa Ola?

 

   He lalau loa keia hana ana a na luna aupuni, ina aole lakou he poe pupule a hupo loa.

 

   Mahalo makou i ka olelo wehewehe a ka Lunakanawai, no ka mana, a me ka mana ole o na rula a ka Papa Ola e kau ai.   A me kana olelo hooholo e hookuu wale ia na poe i hoopiiia me ka hana hewa ole

 

Na Hiohiona o ka Hekau ana iho o Keia anao Ma’i, e Kapaia nei he Kolera.

 

   He nui ka like ole o aa hiohiona e laha mai nei iwaena o ka poe i loaa ia i keia ano ma’i a ola no.

 

  1.  I kekahi wa, he nahu mai ka opu, a mahope hoomaka ka luai a me ka hi ana, a huki mai la na ami o na lima a me na wawae.
  2.  I kekahi wa, he nahu wala no me ka ake e loaa ka hoonaha ana, aka, aole mae he naha.
  3.  I kekahi wa he niua ke poo a hui mai la ke kino, a mahope luai wale no, aole hi.
  4.  I kekahi wa he eha mai la ma na ami o ke kuekue wawae a me na lima a mahope hui ma ka ope a me ke kino, a hoomaka e hi, aole nae he luai.

 

   He nui na ano e ae, aka, o keia paha ke ano nui, wahi a ka poe i loaa e olelo nei, nolaila, ke hoike e aku nei makou, i ka poe i ike ole, i hoomaopopo lakou i ke ano, e loaa aku ai paha i kekahi o ko kakou mau ohana a hoaloha, alaila, e noho hoi me ka makaukau.

 

   He nui na ano laau lapaau, e kuaiia nei ma na hale haawi laeu o Benson Smith & Co., a me ko Hobron, a me Hollister.  He hapaha a he hapalua ke kumu kuai o ka omole.  Aia hoi ua hoolakoia he mau laau a na Kauka Murry  me Brodie, i na poe haawe laau i hoolahaia ai ka inoa ma ka makou nupepa puka la o ka Poaha o ka pule i hala aku nei, no kela a me keia apana o loko o Honolulu nei.

  

   E pono e hele aku e ninau ia lakou a e koi aku e haawe mai i wahi laau no oukou no ka wa hiki ole ke alo ae.

 

Na  Palapala

 

   Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana n keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.

 

Ka Nane-huna a Kauikeaouli.

 

KA  NOIAU  OI  AKU  NO  KAKOU  E  HAWAII.

-           1x.-

 

   O ka nini Ekahi, o kona ae ana  mai, e nini i ka poino o ka Lahui i kailiia e ka M H 1887 Elua, ka hoopau ana i ka mana o na mea kaua, a hiki ole ke hoohana ia ka mana puni koko o ke Diabolo.  Ekolu, kona mi ana i popo laau e nini aku ai i kela manao kaili i hoolele ia mai ai na mea kaua a me na pualikoa.  Ma kana Memoriela koi ku-e, i hui pu ia me ka ka Lahui Memoriela, e koi ana e lioihoi mai i ke Aupuni Moi kumu o Hawaii nei.

 

   O ka huaolelo “Nini,” na like me ka “Eho” “Pao” “O-eo-e” “Ahu pohaku” “Paheiau,” Kiahoomanao a pela aku.  O ke kukulu ana o na Heiau, me na pohaku nui, a o ka ma’i o na Heiau o ka hakahaka ma na hookuina pohaku, nolaila, ua hookomo ia na hohaku imiii ma ia mau kowa hakahaka o na hookuina pohaku, a ku’i ia a pili, a lilo i hookahi, ke ike akku i kahi e, a kokoke, ua hiki no ke mauao iho, ua ku’i ia, a kikiia ka pohaku liilii ma ia kowa, a ua kapaia ia hana hoola i na pohaku hakahaka a pukapuka, he “nini” a kapaia ka inoa o ia “nini” ma ka inoa o ka Moi a mea nana i kukulu ia Heiau,  Eho.  Pao,  O-eo-e, “nini” Ahu, e like me ke “Ahu a Liloa.  “Ke Ahu a Umi iluna o Maunaloa,” a me “Ka auwai o Kikiaola” i waimea Kauai, a ua kapaia, “Ka Nini a ka Mene-hune.”

 

   O na ano hana kaulana i ha hana ia, he mea hookaulana no ia i ka Moi a mea nana i kukulu.  Ua ane like paha me na Kiahoomanao i keia mau la, o na hana maikai kekahi mea hoolilo ia i Kiahoomanao, a o na hana ino no hoi kahi.

 

   O ke Kiahoomanao no na hana maikai, e hauoli ana ke kino a me ka Uhane.  O ke Kiahoomanao no na hana ino, he mea hoino no ia i ke kino a me ka Uhane o ka poe e ma kaikai ana.

 

   Nolaila, o ka Palapala, Memoriela koi ku e a ka Moiwahine Liliuokalani i olelo ia ae la maluna, he Nini a Kiahoomanao ia no ko ke ao holookoa e heluhelu iho ai i ka nui o ke aloha iloko ona no kona lahui a me na lahui like ole e noho pu ana.

 

   Ua nini ia na kuni ahi me ke aloha, a oia aloha no, ua nini ia ka manao kaili o Kivini a me kona poe i hui pu me ia, ma ia hana, e ia palapala hoola.

 

   O ke hana nui i hana ia e kahi mea, he Nini ia, he Pao, a he Kiahoomanao no hoi a pela aku, e hooluolu ana i ka puuwai a me ka uhane o ka poe heluhelu.

 

   O kana hana ku i ke aloha, o ka hua ia a ka uhane Galatia 5:22.  “Aka, o ka hua na ka uhane, oia ke aloha, ka olioli, ke kuikahi ke ahonui, ka lokomaikai, ka maikai, ka manaoio, + 23 ke akahai, ka Pakiko.  Aohe kanawai papa ia mau mea.”

 

   O ke ahonui, ke akahai, ka lokomaikai, a me ke aloha ka ka lahui i papahi iho ai i na la i aui aku la, ua kanawai makani puahiohio iho la no nae ke heluhelu ia mai.

 

   “Ina aole oukou e kakau inoa, aole oukou e noho i keia aupuni, aole oukou i hookupa a pela aku.  Ke hoole mai nei hoi ke aniani nui, ia kakou Pamano iho no lioi.  Hapala ke keokeo na ka ele ka eo, oia hoi “hapala ke kea na ka ele ka ai.”

 

   O keia i’a o ka Manini, a kakala Maninini, o kekahi i’a momona a ono loa ia keia mai ke alii i ke Kalaunu a hala loa i ka lepo makaainana haalele ilalo.  O ka oi aku o kalepo o loko a ka opu o keia i’a.  He puni na na alii wahine i hala aku la, a me na keiki papa o ka aina, a me ka poe no i nui ia waiu o ke aloha makua.

 

   Nolaila, o ka lepo o ka opu ae la ka mea ono loa ia, a oia ka na aoao kalai aupuni elua e ono nei o ka lepo i waiho loihi ia iloko o ka opu, a akai no a ai ia.  Ke kiola aku nei i ka lepo iluna o kahi aoao, a pela no kahi aoao.

 

   O kela wahi leo kahiko loa o Vane Kouva, e olelo ana, he hoomakaulii aina, oia anei ka lepo i ai ia e ka aoao hoomae mae mikanele i waiho ia iloko o ka opu a hiki mai i ka M H 1887 alaila, loaa pono ka inoa o keia i’a he manini, a nini ia e ka aoao alii i ka M H 1889 a hiki hou mai no i ka 1893 manini hou mai no, a oia no ka ka aoao alii i nini hou iho nei i ka 1895, nolaila na hana o ka aoao hoomaemae mikanele, i hana ai mai ka 1887 a hiki i keia la.

(E nana ma ka aoao 2)

 

Olelo Hoolaha Papa ! !

 

   E ike auanei na kanaka o na ano a pau loa ma keia, Owau o ka mea nona kainoa malalo iho nei, no Kahaluu Kona Akau, Mokupuni Hawaii, Ko Hawaii Paeaina.  Mai a mahope aku o keia la, aole loa au e hookaa i na aie o kuu wahine mare, oia o Pahia [w] me kou apono ole mamua, oiai, ua haalele kumu ole mai oia ia’u a me ko maua noho mare ana, Maluna o ua poe a pau e hoaie aku ana iaia ko lakou mau poho, ke hoolohe ole mai lakou i keia mau olelo papa  Ua pili keia i a poe mea hale kuai, a mea waiwai paha, e noho ana ma kona (Pahia) wahi e noho nei, ma Waikapu, Wailuku, Waiehu, Waihee, a ma Makawao paha, a ma na wahi no a pau loa o Maui, a me na Mokupuni e ae o keia Peaaina.

                                    Owau iho no

                                                S. B. KAOMEA,

 

Kona Hawaii, Iulai 29, 1895                                       1m

 

Hoolaha  Hoopau.

 

   O kela Palapala Hookohu Hope no T. K. Lalakea o Haaheo, Hilo, a maua me kuu ka kunane o KEAMO i kakau iuoa ai iloko o Nov. 1894, no kona malama a hooponopono ana i ko maua mau hapa o ka waiwai o ko makou ma kuakane i make.

 

   Ma keia, ke hoike a ke hoolaha aku nei au i ke akea, no na kumu kanalua i loaa ia’u nolaila ke hoopau aku nei ku i kona mana maluna o ko’u hapa, a ke unuhi nei au a kaawale, a na’u iho no e malama a hoopoonopono ma ko’u hapa o ka waiwai, oiai, ua oo no au ma ke kanawai i keia wa.  Owau no @@

            MISS KEALAIKI MO @@   K.

   Puueo, Hilo Hawaii, Aug. 10, 1895

 

HOOLAHA

 

Aia no he 17 Apana Aina ma Kalihi, ko kokoke ana i kahi o George Makamu e kuai ia aku no me ke emi loa, e loaa ana he apana aina ma ka uku ana i $25 i kinohi a e uku liilii hoi i kela a me keia manawa me ka ukuk panee ole no hookahi makahiki mai ka ia aku o ke kuai ana; aohe wa e ae e loaa ai na home e lika me keia e haawiia nei i keia ma nawa.  E hele mai ekkuka no na mea a pau.

 

   AIA no hoi he 22 Apana Aina ma Waiko ae.  Kalihi mauka ino o ko Aberahama Peroao dez Esq. he alanui maikai a hiki i ka aina e kuaiia aku no me ke emi loa; a e loaa no na Apana Aina ma ka uku ana he $25.00 i ki nohi, a e uku liilii hoi mahope aku, aohe aku panee no hookahi makahiki mai ka ia aku o ke kuai ana.

 

   AIA no hoi ma Kalihi, ma kai koke iho o ka halepule o Kaliho kekahi pa aina maikai loa, ua hoopouni ia me ka pa maikai loa, a oia ka pa nani loa ma Kalihi i keia wa.  He emi loa ke kumukuai.

 

    AIA hou no he lehuleu wale o na p  aina me Kalihi.  No mea i koe e ninau ia.

                                    WM. C. AOHI

                        Boroka o na Waiwai Paa

Honolulu, Augate 29 1895

 

Ua  Makemake  ia.

 

   Ua makemakeia e kuai mai a pau loa i na ano peahi Hawaii aulii. na moena pawehe nani a me na hi@ai paa lima onionio ma ka Halekuai o ka HUI  HAWAII  o na MEA HOONANI,  ma kela aoao amai o ka Hale Repubalika ma Alanui Moi.

 

                                    HARRY  SAYLOR,

                                                Lunahoohana

 

Honolulu, Augate 5, 1895