Ke Aloha Aina, Volume I, Number 18, 21 September 1895 — Page 2

Page PDF (850.89 KB)

This text was transcribed by:  Lynne Minamishin
This work is dedicated to:  Minamishin 'Ohana

KE ALOHA AINA, POAONO SEPT. 21,1895.

 

AOLE MALUNA O MAKOU.

 

            Aole maluna o makou na hooneleia, o ka loaa ana aku o na nupepa KE ALOHA AINA ma keia mua aku.

            Ua hoao makou e lawe i na hoomanawanui ana no eha mahina, i ka hoolako ana aku i na nupepa, na lilo no ka papa pai, na uku hana a pela aku. A oiai, he like ole ke au o ka manao, o kahi nona ke kahua hana a makou e hana nei.

            Nolaila, ke hoike e ia aku nei ka lohe i na mea a pau loa, i KE ALOHA AINA Puka La a Puka Pule no hoi, mai haohao oukou ko hoouna ole ia aku na nupepa ma keia mua aku. Koe wale no na poe i hookaa mai i ka lakou mau nupepa, e like me na mea i loaa ma ia makou.

            E hoomaopopo i keia a mai haohao iho, oiai ke pale nei makou i na luuluu, a me na kaumaha o keia hana me ko oukou huipu ole mai.

            Owau no me ka haahaa.

JOSEPH NAWAHI,

Lunahoopuka o KE ALOHA AINA.

Honolulu, Sept. 19, 1895.

 

KE ALOHA AINA

 

Hoopukaia no ka

 

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Oiwi.

 

@. NAWAHI, Lunahooponopono i me Puuku.

E. L. LIKE, Hope Puuku.

 

HONOLULU, SEPT. 21, 1895.

 

He Mea Pono e imi ia na Kolohe.

           

            He hookahi mea pono a keia aupuni e hana ai, o ka huli koke aku i na poe haole nana i hana hoomainoino ia Frank Godfrey, a e lawe ae ia lakou imua o ke kanawai e hoike ai i ke kumu a me ka poe nana i kauoha ia lakou e hana ia mea.

            He mea ole ke kulana kiekie a haahaa paha, Luna Aupuni a kanaka e ae paha, aka, e malama ia ka olelo kanawai i hana ia, no ke pale ana i ka pono, ka waiwai, a me ke ola o ke kanaka, a me ka lahui.

            Ina aole ke aupuni e hana, a e imi aku me ka ikaika, a loaa pono keia poe haole kolohe; alaila, he hoike ana mai ia, aole he hiki i keia aupuni ke malama i ka pono, ka waiwai, a me ke ola o kela a me keia kanaka; o kela a me keia ano lahui e noho ana malalo o kona hoomalu ana, a he mea ia na na Luna Aupuni o na Aina E, e hoike aku ai i ko lakou mau Aupuni, he mea waiwai ole ke kukulu ana i kekahi aupuni o keia ano, i hiki ole ke hoomalu, a ke malama i ka pono a me ke ola o na poe o na lahui e, e noho ana ma Hawaii nei.

            Ina e lilo keia mau hana a keia poe haole, i kumu ao mai, a i mea na kekahi poe e hoolana ai, e hana aku ma keia mua aku, alaila, mahea ka pakele a me ka palekana o na mea a pau?

            Ina e huhu, a e inaina kekahi poe i kekahi mea, kanaka, haole, Iapana, a Pake paha, alaila, e ohumu lakou, a mahope e hele a hopu, a hapala i kela kanaka i ke ta me ka hulumanu a pepehi hoomainoino, a li ia ia iluna o ka laau, a pela aku, alaila, auhea ka mauluhia o ka lehulehu e noho ana malalo o keia aupuni?

            Hookahi hopena, e lilo keia aina maikai, i wahi e noho ai o na poe powa lawe ola o na @no ino a pau loa! aole an@ oia maoli ka hopena?

            He lohe wale no @@ kakou ma na moolelo o na aina haole i ka hapalaia o ke kanaka i ke ta a hoouhiia iho i ka hulumanu alaila, hookuu aku, i mea e hoohenehene ia ai, a e hoino ia ai, a e hoomainoino ia ai, aka ano i keia wa, a ma kela po Poalua iho nei, ua ike maka iho la kakou, ua pau ke kuhihewa a me ka lohe pepeiao ana, i na hana ino powa @ ka haole, oiai, eia i Hawaii nei ia mea i keia au ano e @@@ ole, o ke Aupuni Hapala Ta.

            Ke manzo nei kekahi poe, ua komo pu no kekahi mau Luna Aupuni ma keia hana, a me kekahi poe e ae e ike ia nei o ia auna hookahi, no ka mea, ua loaa ke kumu e hiki ai ke kohoia, mamuli o na olelo ana a Mr. Godfrey.

            Ua loheia na olelo hoonaikola a kekahi poe luna aupuni, no ka poino i hanaia maluna o kela haole; a pehea la in a lakou e powaia ana e like me ka hanaia ana o kela haole, e wehe ia ke kapa a olohelohe; alaila, hamo i ke kino a puni i ke ta, a mahope lu aku i ka hulumanu, a hookuu iaia e hoi oia i kona home; a ike mai kana wahine a me kana mau keiki?

            Aole anei he mea hoomainoino keia i ka manao o kona ohana?

            Pehea kona ola kino ma ia hana ana? Aole anei e loaa oia i ka poino loa, a i ole e make ana oia? Heaha la ka mea e hoopuka ia ai o na olelo hoonaaikola no ka poino o keia haole?

            Ua lohe mai makou, eia o Mr. F. Codfrey ma ke kulana popilikia loa e waiho nei, no keia mau eha i loaa iaia mai na poe powa  mai.

            Ua hiki kino aku ke Knhina Amerika e launa pu me Godfrey no ka ninaninau ana i na kumu o ka loaa ana o na poino iaia. O ka hopena aole makou i ike aku, aka, ua olelo nae makou in a aole hiki i keia Aupuni Repubalika ke huli i keia poe powa, alaila. e kaomi auanei ke Aupuni o Amerika no ka pono a me ke ola o kona kupa i hoopoino ia.

 

O keia ano Hana no.

 

            O ke ano hana hea? O ke ano hana hapala ta me ka hulu manu oia no ka mea i manaoia ai, e hana aku maluna o Mr. Bush a me Mr. Nawahi, maloko o kela makahiki mamua aku nei.

            Hookahi mea o ko laua pakele ana i na hana ino a keia poe haole powa, oia ka loaa mua ana o na olelo hoonaauao, mai ko laua mau hoaloha mai. Nolaila, ua noho laua me ka makaala loa, i ka wa i manaoia ai e hana mai maluna o laua.

            Ua hoolahaia keia manao ia ana e hana, maloko o ka nupepa Bulletin o ia mau la.

            O na poe haole e hoomakakiu ana no ka loaa o ka wa e hana ai, ua huhu pilikino iho la lakou kekahi i kekahi, a no ia mea, i loaa ai na lono e ao mai ana, a e hoonaauao mai ana ia Bush a me Nawahi, no na mea i manao ia e hana mai maluna o laua ia wa.

            Na ke Akua i hoohoka i na manao ino. o ka poe haole powa lapuwale loa, a Nana i hoopakele mai ia makou i ka ino.

 

E HOOMAU I KA NOHO MALUHIA

 

            Ua ike no makou, he lahui malama maluhia ko Hawaii, nolaila makou e paipai aku nei, e hoomau na mea a pau i ka malama ana i ka maluhia o ka aina.

            O ka malama ana i na kanawai o ka aina, me ka waiho ana aku, na ka mana o ke Aupuni e lawelawe ma ia mea, oia hookahi ke alanui o ka maluhia.

            He mea haunaele wale ka manao ana o kela a me keia mea e hana aku e like me ke alakai ana a kona luna manao. O keia ke kahua o na ohana, na ahahui, na hui, na ohana lahui, a me ke aupuni hoi.

            O ka hui like ana o na mea a pau, a koho ia i mau Luna, nana e hana, e lawelawe, e hopu, a e hookolokolo i na poe hana hewa, he alanui ia e palekana ai ka lehulehu, a e ulu ole mai ai na hana manao kolohe.

            Aka, in a i ae ia kela a me keia mea e lawe i ke kanawai ma kona lima iho, alaila, ua pau ka maluhia, a ua noho mai ka haunaele a me na hana powa he lehulehu wale.

            E aoia na keiki i ka malama i ka maluhia, a me ka hoolohe i na kanawai o ko lakou aina, a me ka noho pono; alaila, aole mea e hopohopo ai kakou, no ka ulu mai o na hana hoopoino ma ko kakou aina.

            E nana aku i na hana pono, a e hana aku hoi elike me ia, a e ike hoi i na hana poino, a e haalele ia mau mea. Alaila, ua loaa ia kakou ka palekana,

 

KEKAHI KUMU O KA POINO.

 

            O kekahi kumu o ko kakou poino e ka Lahui Hawaii, oia no ka hoomaauea maoli. He mea nana ole ia mai na olelo a'o no ke ola, ka noho ana, ka aahu, ka ai ana, a me ka hoolako laau lapaau ana.

            Aole makou e kamailio ana i keia mea, me he mea lealea wale la, aka, me ka manao aloha io, e pale ae i ka holo make nui ana o ko kakou lahui.

            He mea kupanaha ka haalele wale ana aku o ke kanaka i kona ola, ma ka lima o ke kolera nana e luku nei ia kakou.

            O kekahi, ua loaa no ia lakou ka laau lapaau e hiki @i ke hoola koke i keia ma'i, aka, ua waiho wale ia aku oia ma ka paia o a hale. Aole i inuia, aole no i hoao iki ia,  a hiki i ka haule ana o ke ola iloko o ka poino. Kupanaha keia hana!

            O kekahi põe hoi, ua noho pu me ka poe i loaa na laau lapaau hoola; aka, aole makemake e inu i ka laau. Lilo i na hana hoolauwili hooapaapa o na la naaupo, a hala ka manawa, ua loaa iho la, a make koke.

            O kekahi põe hoi, me he aha la ke ano, a hoopuka mai la i na olelo kupono ole, a nui ke kanalua no ka laau. A i ka wa i ike ole ia, ua loaa iho i ke nahu ma ka opu, aole i emo, kauoha e holo e imi i ka laau; aka, aole i loaa ka laau, a ua make e iho la.

            No keaha keia mau ano o ka poe Hawaii e hoomau nei, a e hoopaapa nei? He makehewa ke kali, aia a loaa i ka ma'i kii ka laau. Kii i hea e apa ai? Hala kekahi e kii i ka laau. Kii i hea e apa ai? Hala kekahi e kii i ka laau, hoi mai, ua hala aku la oe no ka make.

            He mea mau no ka houlolohi o na kanaka ma na mea e pili ana i ke ola, ka pono, a me ka oiaio. A he hikiwawae na kanaka i ka hana i na mea e make koke ai ke kanaka, a e poino ai kona ola, a me kona noho ana.

            O keia mau ano a pau loa. Aole anei kakou e ka Lahui Hawaii e hoonaauao mai? Pehea na poe kaikamahine a me na keikikane, i hoonaauaoia ma na kula. Aole anei e pono e a'o aku i k@ oukou mau ohana, e hana koke i na mea e pili ana i ke ola o ko kakou Lahui?

            Heaha ka waiwai o ka hele ana i na kula hoonaauao, a he kokua i ka noho naaupo ana o ka ohana, me ke a'o ole aku ia lakou i na rula o ka pomaikai a me ke ola ana?

            He hilahila loa makou i ka ike aku i kekahi poe opiopio i hoonaauaoia, e noho pelapela maoli ana; a me he mea la, ua hoi hope loa aku ko lakou noho ana i ke au paha ia Umi ma?

A oiai, ke holo @-unreadable

naauao; aka @-unreadable

nae ke au o ka @-unreadable

            Nolaila, @-unreadable

aku nei Ke @-unreadable

ka pono a @-unreadable

Lahui, e maka@-unreadable

kakou mau ola @-unreadable

aku e lilo i mea @-unreadable

ma'i kolera @-unreadable

lapaauia.

 

KA LA @-unreadable

 

            O ka la hoo@-unreadable

ia ai, he la @-unreadable

Kulanakauhalaia @-unreadable

Hawaii Pae Aina @-unreadable

loa hoi iloko o @-unreadable

hui o Hawaii nei @-unreadable

            Mamua, he @-unreadable

kukala @-unreadable

a hookea@-unreadable

Akua, i mea e @-unreadable

Oia, i kekahi @-unreadable

paha i kekahi @-unreadable

ma'i luku @-unreadable

            He hoomae@-unreadable

uhane o ka @-unreadable

au hoi, he @-unreadable

kino a me @-unreadable

 

 

E NANA MAI I @-unreadable

 

            O na põe @-unreadable

e chi nei i ka @-unreadable

na ai ma ke @-unreadable

na ma Alanui @-unreadable

iho o kahi @-unreadable

ke ma, ke @-unreadable

kou, e @-unreadable

haawina kokua @-unreadable

mawaena kokua @-unreadable

a me ka hora @-unreadable

me keia la @-unreadable

ua emi mai na @-unreadable

ka mahele @-unreadable

ma na apana @-unreadable

hoolohe i @-unreadable

@-unreadable

Honolulu, @-unreadable

 

            Ua hoala ao @-unreadable

Hookena, @-unreadable

waii, he Ahahui @-unreadable

Imipono @-unreadable

ko@oia ku @-unreadable

na inoa @-unreadable

Keawehak@-unreadable

Poonui. @-unreadable

nui. @-unreadable

kua mua @-unreadable

kokua elua @-unreadable

Eo ka @-unreadable

wehawaii @-unreadable

nohano. @-unreadable

kou ke @-unreadable

me ke K@unreadable

alakai ana @-unreadable

nui ka @-unreadable

Baibala a @-unreadable

ana Imua @-unreadable

Hookena a @-unreadable

la oukou. @-unreadable

            Ua kapa@-unreadable

@epone i o ma@-unreadable

pahu uwea @-unreadable

Makai Nu @-unreadable

hoi i ko @-unreadable

hui olelo @-unreadable

Hamakua @-unreadable

ia wale no koe @-unreadable

o ka mokupuni @-unreadable

Akau e @-unreadable

 

 

            Mawaena @-unreadable

ai no ka pili @-unreadable

Hotele i ka @-unreadable

ia mai 9, @-unreadable

hookolokoloia @-unreadable