Ke Aloha Aina, Volume I, Number 20, 5 October 1895 — Page 1

Page PDF (818.66 KB)

This text was transcribed by:  Laila Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

'UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO."

BUKE @   HONOLULU, POAONO, OKATOBA 5, 1895.     HELU 20.

 

[Column 1 left side unreadable.]

 

@ MOOLELO KAAO

@ NA

@ U ELUA.

@ LE KE---

@ Pohihihi.

@ NA---
@na Elua.
@  i au wale aku i o

@ wahi pupupu hale

@ a kuaaina o Helene,

@ makua a me kana

@ iloko ka hune a

@ awe aku la ka ma-

@ ki muli ho k ahoo-

@ a o kona hanau mua

@   oia no ke kulana-

@ mau wahi mea ai na

@ kahiki, he 18 o ka

@ mu@

@ pakaiaki a me ka

@ mai i ka wa ana e

 

@ aiia i loaa iaia, na

@ kauna@ha a me ka

@ mau wahi makua

@ mai la i ko lakou

@ la kona maju waimaka

@ oa a ke kehau e hoo-

@ mau papalina opio-

 

@ ua hele aku la oia e

@ maanei, a i ka hale

@ pa aku ai, ua loaa aku

@   mana, a hoi aku la oia

@ ia mai la no.

 

@ ua hoounaia aku la

@ hiko i lae oo ma ia

@   mea apaki a ku i ke

@ ko lakou ike ana aku

@ oi aku kona akamai

@ ka oihana kamana ma

 

@ na kupanaha a Ha-

@ mea kamailio nui ia e

@ i ka lohe ana hoi o

@ o keia akena i ke

 

@ aku la oia no ka hale

@ ea hiki ana aku, ua oi

@ me ka maikai mamua

@ anao wale ai, a akahi

@ i kekahi hale i kukulu

@ a.

 

@ i loa iho la kona ma-

@ hora, a koi aku ia oia e

@ me, aka, ua hoole aku

@ o kona aloha i kona

@ na wahi pokii, a o kana wale no i noi aku ai i mau wahi mea ai na lakou a pela no hoi kona haku i hooko mai ai.

Iloko wale no o eono mahina o kona wahi pokii o ka hele ana i ke kula, ua kau ae la oia ma ka papa kiekie o ua halekula la, a na ia mea i hookomo aku i na manao liiikukoino iloko o k ekeiki a ka kiaaina a me kona mau hoa no ko lakou hoohaahaaia e keia wahi keiki haahaa loa.

Nolaila, ua hoowale wale iho la lakou iaia me ka manao e hoopoino aku i ko lakou hoa kamaili; aka, aole he ae iki o ua wahi keiki la.

No ka ae ole o ua wahi keiki la, ua hopuia iho la oia e ke keiki a ke kiaaina a lawe ia aku la no kekahi muliwai, a aia hoi malaila kekahi wahi pahu uuku i hoomakaukauia, a hookomoia iho la oia iloko o kekahi pahu e ke keiki a ke kiaaina a me kona mau hoa.

Mamuli o ko lakou lili makawela loa no ka nui o ka manao a me ko lakou lili, mamuli o ka hoopilipili mau o ke kaikamahine alii me Halinosa, oia hoi ka inoa o kela keiki i hooleia aku la ma ka muliwai.

I ke ko ana o ka lakou manao ma keia mea, ua hoi aku la lakou me na manao hauoli palena ole, me ko lakou manao ole e ikeia ana @a lakou mea i hana ai.

Ma ke ahiahi iho o ua la, ia komo iho la ka manao haohao iloko o ke kaikuaana no Halinosa, a ua manao iho la no ke kaikuaana, o ke ano mau o na kamaili o ka hele wale aku no e paani ma o a maanei me ka noonoo ole ae no kekahi mea.

Oia kali o Hanora a hiki i ka pahola ana mai o na eheu o ka po, aole no he hoi mai o kona wahi pokii.

Me ka manao luuluu o ke aloha pokii, ua hoi aku la oia no ko lakou home me ka manao pono ole no Halinosa, a noho iho la a noonoo me ke kula ana o kona mau waimaka no ke aloha i kona pokii, a hiki wale i ka pili ana iho o kona mau lihilihi maka no ka maluhiluhi.

Aole i liuliu ka pili ana iho o kona mau lihilihi maka, ua halawai aku la oia ma ka moeuhane me kona pokii e noho ana iloko o kekahi pahu i hoopaa ia na lima i ke kaulahao, a e kulou ana hoi kona poo ilalo me ke kula ana o na waimaka.

Puoho ino ae la oia a hele aku la no ka muliwai e like me kana mea i ike ai ma ka moeuhane ia po.

I kona hiki ana aku malaila, aole he hookahi wahi mea i halawai mai me kona mau kiionohi, a hiki wale i kona huli hoi ana.

No ka nele ana ona ma keia huakai, ua manao iho la oia he hoopunipuni wale no ka ka moe o ka po, a hoi aku la oia me na helehelena kaumaha a luuluu aloha no kona wahi muli pokii i nalowale me ka ike ole ia e kekahi mea.

I ka lua no o kana po i haule aku ai e hooipo me Niolopua i ka aina moeuhane, ua loaa hou aku la no iaia kona kaikaina e noho ana iloko o ka pahu, a pane mai la kona uhane me ka leo paupauaho o ke ano ailiili loa aku:

"E kuu kaikuaana Hanora, e aha ana ka hoi oe e nana mei nei, ei no o ke kii mai i kou pokii e hoopakele ae mai keia pilikia ae," a pau ae la kana kamailio ana.

Puoho ae la ia a hoolala iho i na mea e pono ai no ka huli ana aku i kona pokii Halinosa, e paialewa ia la i ka moana.

Hooholo iho la oia ina he mea hiki iaia ke hana i waapa nona e huli ai i kona pokii.

Hele aku la oia ma na kahakai a ike aku la oia i kekahi mea e waiho ana ma kahaone a auau loa aku @ keia, a i kona kokoke ana aku, ike iho la keia he waapa.

Nana iho la keia me ka namunamu ana, e lawe paha au ia oe, aole paha, a noho iho la keia ilalo, e kali ana hoi i ka mea nona keia waapa, a he hookahi hoi ka holo like ana.

no ka @i loa no o ke aloha o hanora no kona pokii, ua ii okoa aku la oia i ua wahi waapa la, a kaikai aku no loko o ke kai, a kau aku la oia maluna a lalau iho la i na hoe a kaomi malie iho la, a pakika aku la ua wahi waapa la ilun@ o na ohuku ale.

Oiai no oia e paialewa ia ana i o a ianei, ke ano mamao loa aku la oia mai ka aina aku huli ae la oia no ka aina a ike koliuliu loa aku la la oia i ka aina i ka lele pua iki mai o ke ao aina, a manao ae la keia e hoohuli i kona wahi halel@ no ka aina.

Aka, aole e hiki iaia ke hoohuli ae mamuli o ka nui o ka mauluulu o kona mau lima a me ka pololi pu, aole e hiki iaia ke hana ae.

Iaia e paialewa ia ana iluna o na ohuku ale  kawahawaha o ka moana nui akea, he hookahi no ana mea e noonoo ana, oia ka alapoho ia aku e ka i'a nui o ka moana.

Iloko o kekahi mau la loihi keia paialewa ia ana ma o a maanei, ua lohe iho la oia i ka nakeke o na iwi kaele o kona wahi halelana, a manao iho la keia heaha la, a hoao ae la keia e ala, a ua hiki io.

Ala loa ae la oia a hana aku la, ike aku la oia i kekahi aina nani e waiho mai ana mamua pono ona, lele aku la oia i kahaone a kaikai pu aku la i kahi waapa a waiho ma kahi kupono e ike ole ia ai.

O keia aina ana i pae aku ai he aina ia no kekahi poe keiki kupua ekolu, o ia ho@ o Ha, Mamonia, a me Lopaina, na kaeaea aihue i na kaikamahine o kela a me keia aupuni, a o ka lakou haua, oia ke kaapuni ana ma o a maanei o ko lakou aupuni, a me ka hele ana e nana i na kaikamahine ui o kela a me keia aupuni.

Ma kekahi kakahiaka ae, ua hele holoholo ae la lakou ma na kahakai, aka, aole he mea i loaa ia lakou, a nolaila, ua hoi loa aku la na kaikuaana a koe iho la kahi muli, oia o Lopaina, mamuli o kona ike ana i kekahi mea kupanaha i ko lakou aina.

I ka hoi ana aku o kona mau hanau mua, ua hele pololei aku la oia ma ka aoao hikina, a iaia no hoi e nanea ana i ka hele ike aku la oia i keia mea loihi e waiho mai ana ua hiamoe, i kona hiki ana aku malaila, ua nana iho la oia a hoala iho la, a ala ae la kela, me ke ano kunewanewa, a haule hou aku la no hiamoe, a o kai nei hana no ka hoala, a hiki i ke ala loa ana.

I kona ala ana ae, akahi no oia a ike pono ae he kanaka, a pane aku la oia, heaha kau i hoala iho nei, ia'u, pane aku la o Lopaina, kahaha, aole anei oe i manao ua komohewa oe i ko'u aupuni, aole o wau ke komohewa, aka, o keia wahi mea e waiho, nei ma ko'u aoao ke komehewa.

Oiai, mamuli o kana lawe ana mai i pae ai au ma keia wahi, a nolaila, e kuu hoa'loha maikai, ke noi aku nei au i kou oluolu e hookipa aku ia'u ma kou home ina he mea hiki.

Hoaikane iho la laua, a lilo ae la laua i mau hoa'loha, a hoi aku la laua no ka home o Lopaina.

Ia laua e hoi nei, aia hoi ke luhe la ma kela a me keia aoao o laua kela a me keia ano hua mea -ai e popohe mai ana, a kupu ae la ko Hanora manao e kii aku e ako i kekahi o ia mau hua a hele hoolohilohi iho la me ka manao aole e ikeia ana e kana aikane kana mea i manao ai.

Neenee loa aku la oia a ma kahi e kau ana o kekahi mau hua memele e popohe mai ana, a anehe aku la oia e lalau, aka, huli e mai la kana aikane a pane mai la

Mai hoao oe e lalau i kena mau hua o loaa auanei ia oe kekahi mau haawina popilikia mai ko makou makuakane hanei mai oia hoi o Diaboloo.

I ka lohe ana o Hanora i keia mau mea, ua haohao iho la oia i ke ano o ia mea, a hahai aku la oia oia mahope o Lopaina, a i kona huli hou ana aku e nana, me he la e peahi okoa mai ana no ua mau hua nei iaia, a ike aku la oia i ke kahe ana iho o kekahi wai mai ua mau hua la, me he wainaka la ke ano.

I ko laua hookokoke loa ana i ka hale o Lopaina, a aia no hoi kona mau manao i kela mau hua e kau ana, a huli hou aku la oia i hope, a aole nae ana mea i ike aku i ke ku mai ma kahi ana i iek ai mamua.

Pane mai la kana aikane, e kuu hoa'loha maikai, e noho oe maanei a mai lalau oe ma o a maanei, o luhi auanei au i ka huli aku ia oe, a mai hookuli oe i ka'u mea e olelo aku nei, ke hookuli ka hoi oe, alaila, he uku ka hoi kou loa hou aku ia'u, a ina oe e loaa i kuu mau kaikuaana, e make ana ka hoi oe.

Nolaila, e noho oe me ka hoolohe pono i ka'u mau kauoha, a ae aku la oia, hele aku la oia e nana i kona mau kaikuaana ma ko laua rumi aole i loaa iaia ua hala laua no ka hele makaikai ana ma kela a me keia wahi e nana hele ai i na wahine ui.

I ka hoea ana aku o Lopaina ma kahi ana i hoonoho ai ia Hanora, e noho mai ana no kela me ka hele a haalulu me he la ua loaa i ke anu, aka, o keia mau hana mai a Lopaina mai no ia.

Mamuli no hoi o k aike ana o Lopaina he kanaka hookuli a me ka hoolohe ole, no laila oia i haawi ai ia mau haawina malui a o Hanora kona hoa'loha.

I ka hoea ana aku o Lopaina imua o Hanora, ua pane aku la o Lopaina ma ke ano hoona lonalo, "heaha hoi keia ou e haalulu mai nei, heaha mai ka hoi kau, o kou hoonoho ana iho nei ia'u ma keia wahi lapuwale nui wale e ke aikane mai make maoli no au ina aole oe i hoea mai la."

Ia wa hoi aku la laua no loko o ua hale nei, a no Hanora hoi, ia laua i komo aku ai, ua alaalawa ae la oia ma o a maanei a puni o loko o ua hale la me ke ano makahehi i ka nani o ua kakela nei.

I ko laua hiki ana aku ma ka rumi o Lopaina, he mea e ke kahaha o ka manao o Hanora i ka anaanapa mai o ke daimana a me ke gula maluna o ke pakaukau, a komo iho la ka manao kukoino iloko o Hanora e pepehi oia ia Lopaina, aka, komo hou iho ia ka manao iloko ona, o Lopaina no ka mea nana i hoopakele iaia, a oia no hoi ka mea nana e hookipa nei ia'u e like e ka'u noi.

Ina kaikuaana hoi o Lopaina e hoolai ana maluna o ko laua mau lio ma ka lewa, ua ike iho la laua i kekahi mau kaikamahine e holoholo ana maluna o kekahi wahi waapa uuku ma ka muliwai o Helevetia.

A oia ka wa o ua mau keiki nei i hoemi iho ai i ko laua mau lio no ka honua ma kahi mamao aku i na kaikamahine e holoholo ana.

Ia laua i hoea aku ai ma kahi o ua

Aole i pau.