Ke Aloha Aina, Volume I, Number 22, 19 October 1895 — Page 5

KE ALOHA AINA

@mea la; aole no ia @ ana nui ia aku.

@o ka Lahui, a i @ me ia i hoakakaia @i kumu o ka aina, @ ia mai ka maka @hui. Aohe mea a @ hooia ae ai, ua pau @a i hoopaaia ai, no @e keia kanaka ku@auia ai maluna ona.  @aiwai no ka pono @aia ana o ke ola, a @.

@mau nei keia ano @ole, a me ka hopo@a mea i ikemaka @ke Aupuni i lawe@ e pili ana i kela @ Frank Godfrey.

@iana ole o na Luna @anawai o ke Aupuni @, he hoailona maikai @ Aupuni i hana ole @i, ka mana hooko e @a poe kolohe haihai @ pau loa.

@? Ina e hoea hou ae @a ano like me keia, @ia @ e lilo ana no @ oin@ loa no ka mea, @o paha ke aupuni e @ku ana ma ka hopu @o hihia ano like loa. @ No ka mea e olelo @ kanaka. O @ He @ ewa, ka hopu ana i @ oia@ ole he hopuia @a @

@ hopuia keia hewa @ ana no la@wa loa ka @ oia @ hopu ia ka @. @ mea kela a @ no ka ma@oko i ke ka@ ka poe hana @

@kulike na mea a pau @o ke kanawai o ka @e e pakele kekahi, @o a hookuuia ma ka @lo pololei ia ana.

 @Oiaio Anei ?

@ka ninau a ka poe @ ke Kuokoa. E like @ hana a na poe Iu@ ala ia Iesu Karisto, @ hana imihala a Ka@ e noke nei, i loaa @ hoino kumu ole ia ai @. Aka, e like me ka @au loa, e hoi aku no @o ia mau hana iluna @ ka mea imihala, oia @ui.

 

Nawahi e pane aku @ punipuni na olelo a ke @.

 

@akou e olelo aku nei, @ ae ka inoa o ka mea @elo hai aku i ke Ku@la, ua a a makou e @ hana no ia ninau, a @mua.

@ae, aole hoi e hoo@ waiho akea ana mai @ana oukou i olelo aku @ wahi.

 

Na Dala He $60,000!!

Na Hoolilo no keia Ma’i Kolera ana iho nei.

     Ua ike iho makou, ua hooholo hou ka Aha Kuka i $25000 pakui hou iho maluna o na haawina dala mua i hooholo ia ai he $35,000. Nolaila, ua pehu loa ae nei ka ma’i kolera, a i ke $60,000 na hoolilo ana. Kokoke he $1,000 no ke poo hookahi maluna o na poe Hawaii i make aku ia ma’i.

     O keia mau hoolilo nui wale ana, aia no ia maluna o na kauhale i puhiia i ke ahi, na poe loi ai i pau i ka huhuki ia a hoomaloo ia, a me na lilo no na poe kiai, na poe paahana, a pela aku.

     Aohe wa i ike ia ai na poino no ka make, a me ka lilo no na uku poino a pela aku.

     O ka poe nana i hookomo mai i keia kupuino i Honolulu nei; ke noho malie wale mai la no lakou la, aohe wahi mea a hana ia aku! O ka make a me na pilikia ka lakou la e lawe mai a waiho iko. O ka nana wale aku la no ka kakou e imo ai na maka! Aloha no kakou.

 

Na Rula a ka Papa Ola.

     Ma ko makou hoomaopopo ana i na mea ano nui e pili ana i ka i’a, me he mea la, o ka i’a oia paha ka mea oi loa o ka makau ia e ka Papa Ola! A me he mea la, ua manaoio loa lakou, na ka i’a keia nui launa ole i pau ai he 62 poe i ka make i ka ma’i kolera!

     Nui ka hppponopono ana o lakou nei, no ke kaupale ana mai i na palena, e hiki ke ae ia na i’a e ai ia, a ke hookapu hoi i na i’a aole e ai ia..

     Ua oleloia ae, o na wahi o ke kai he elua mile ka mamao mai ke kahakai mai, mawaena o na Lae o Laeahi a me Lae Ahua, oia kani e kii ia aku ai ka i’a, mawaho ponoi aku o Honoluulu i ae ia.

     O ka ninau, ua lawe anei ke aupuni i mau mouo, a hekau aku ma na kihi o ia mau palena, he elua mile ka mamao mai na kahakai aku o Honolulu nei i maopopo ai i na poe lawaia ka palena o ke kai kapu a ka Papa Ola?

     Kuanui ka noonoo ana a ka poe o ka Papa Ola ma keia mea, ke kuhilani ana aku, aia a he elua mile ka mamao i ka moana, mawaho aku o laila e lawaia ai.

     O ka makou olelo mau, e hoao ae ka Papa Ola, a e hele na Kauka koho hewa e ike pono i ka ai ia o ka i’a i loaa ma ke awa o Honolulu nei a me na wahi e pili ana! I na make ke kanaka ke ai i ka i’a, alaila, ua pono ka hookapu ana a ina aohe make, heaha keia mau hana hoopilikia wale i na kanaka?

     E hoopau ana ka Hui Kokua o na Wahine i ka haawi ana i ka ai me na mea e ae i na poe ilihune ma ka la apopo (Poaono) A mahea aku e huli ai keia poe i ola no lakou?

 

Ka Holo Moana Ana.

     Mamua loa, a i ka wa no hoi o ko kakou mau kupuna e holoholo ana mawaena o keia moana Pakipika akea, mai kekahi paemoku, a i kekahi paemoku, ua hahai nui ko lakou hookele ana mamuli o na ao ana a ko lakou mau makua, a mau kupuna hoi, i maa mau i ka holo ana i neia mau moana akea. Mamuli o ko lakou maa, ma na alakai o na hoku o ka lani, ka La, ka Mahina, ka makani, ka ua, ke au a me na kau o ka makahiki.

     Iloko o keia wa naaupo o ko kakou mau kupuna, ua nui no ka maopopo o ko lakou alanui moana e holo aku ai i na aina mawaho a me ka hoi ana mai i Hawaii nei.

     O kela mau ike kaahele moana, maluna o na auwaa liilii maoli, i hookeleia me ka makaala loa, ua like a like ka palekana me kona moku nunui o keia wa i pa haneri tausani ko lakou nui i ka waa liilii o Hawaii nei.

     O ke kulana holomoana o keia wa maluna o na moku, me na lako paahana o ke au naauao loa, ua like a like ka hookele ia ana, maluna o ka moana me ko ka waa liilii he hookahi, a elua paha wahi kanaka e hookele ana.

 

     He mea maalahi wale no ka hookele ana aku i na moku, ina wahi i manaoia e pae aku ai, aole loa ia he mea paakiki.

     O ka hana iho i pili maoli i ke kino o ka moku, oia no na hana ano uui, oia hoi na hana pili i na ukana, na hoolako ana no na ohua, i mea e oluolu mau ai lakou i ka wa e holo ana ka moku, a me na mea e ae he nui wale.

     I ka wa e poino ai kekahi moku, a kau na kanaka ma kekahi paha o na waapa o ka moku, a loaa he wahi ai me ka wai, he ekolu mea i manao nui ia ia wa. 1. Ka Ohenana Latitu 2. Ka Buke Huihuihelu a Palapala Honua paha, (3) a me kekahi Wati manawa maikai loa, mawaho ae o keia he Panana, ua hiki no.

         Mamuli o ka ohenana, e loaa ai ka latitu kahi e waiho ai na aina a pau loa ma ka holo ana ma ka moana, me ka maalahi loa. Oia ka mea nana e hoihoi pono ae i ka ihu  o ka moku e holo lalau ana, iluna ia ka Akau paha, a i ole ilalo i ka Hema paha.

     E like me ka mahuahua ana o na degere ma ka ohenana, o ke kulana o ka hio ana o ka La i ka Akau, a i ka Hema paha, pela kou hala loa ana iluna ae o ka Poawaena a i ole ia, o kou hala loa paha malao o ka Poaiwaena.

     Ina i ka aoao Akau o ka Poaiwaena kahi o kou moku e holo ana, alaila, e nana mai ana oe i ka La e waiho mai ana i ka Hema; a ina hoi, aia kou moku ma aoao Hema o ka Poaiwaena alaila, e nana mai ana oe i ka La ma ka ohenana, e waiho mai ana i ka Akau.

     I ka wa aneane mamua iho o ka hora 12 o ke awakea, e liuliu e iho oe i kau Ohenana, a o kou kokoolua hoi, e kakau iho oia i na helu degere ma kona pepa i ka wa e time ia mai ai, Time! Alaila, ia wa koke no e hoonee mai ai oe i ka helu mea ana o lalo o na degere kuhikuhi, a hiki i kou ike ana i ka La ua pili iluna o ka ilikai, alaila, e hai ae oe ia mau huahelu (he 50 degere me 20 minute paha, a pela hou oe e hoao hou aku ai a loaa ka helu kiekie loa o na degere, a ina ma kou hoao hou ana aku, ua emi hou mai la ilalo na degere, alaila, ua hala ae la ke kupono ana o ka la i ka meridiana au e nana nei.    

     O ka Lonitu hoi, he ulolohi kona loaa ana ma ka ohenana, aka, ua hikiwawe no nae ina mamuli o na Wati Manawa maikai loa. Penei, he hookahi Wati manawa e hooheleia ma ka manawa o Greenwich; a he hookahi e hooheleia mamuli o ko ka puka ana o ka La, a ma ka meridiana paha o kahi a ka moku e lana ana.

     O ka loihi o ke kowa o ka manana mawaena o kou wahi e lana ana, a me ko Ladana, oia kou mamao mai Ladana, mai ma ka Hikina a ma ke Komohana paha. Me ka hoalo ia he hookahi la e hookaawale ai.

     Aia a hoomaopopo iho oe i kou kaawale ma ka Akau, a ma ka Hema paha o ka Poaiwaena a me kou mamao i ka Hikina a i ke Komohana paha o Ladana alaila, ua kapaia oe, he mea ike i ka hookele moku maluna o ka poepoe Honua holookoa.

     He mea hiki wale no keia i na poe keiki Hawaii ke ao ia lakou. O ka moku ole no ka hemahema, a me ka luai wale o kekahi poe, a me ka hemahema i ka lawelawe ana i na mea pili moku.

     Ahea na keiki Hawaii lilo i poe hookele i na moku i na aine e? O kekahi poe, ua hiki no ke holo moana.

 

     E lawe nui i KE ALOHA AINA ka pukuniahi o ka Pakipika, ka mea nana e hu-e mau nei i na piha a e hanaia nei i keia au.

 

     Ua ku mai ma ke kakahiaka Poalua mai Hilo mai, ka mokukaua Benington. Alua lauala e noho mai la iwaho o Mamala, he mau Aeto no a elua.

 

NA OLELO PAIPAI.

     E hoomanao oe i kou Mea Nana i hana ina la o kou noho opiopio ana, oi hiki ole mai na la ino, oi kokoke ole mai na makahiki au e olelo iho ai, aole o’u oluolu iki i keia mau mea.

     Nolaila, e ka lahui, eia kakou ke noho nei i keia mau la, auhea kou pono e like me mamua aole, a pehea kakou, aole anei e hoomanao e noho me ka mihi oiaio, me ka naau haahaa a me ka pule hooki ole, a me ka hookeai i pono nou e Hawaii oiaio.

     Oiai, ke kali malie mai la no na maka o kou Makua Lani me ke aloha nou e Hawaii, ka puuhonua hookahi, he kokua kokoke hoi i na wa a pau, mai ka mea kiekie a i ka mea haahaa. He mea ole no ike kilokilo o ka honua nei, i na e lokahi like kakou i hookahi puuwai ma ka hana, e like me ke poo manao e kau ae la, alaila, he mea maopopo o kou pono e ka Lahui Hawaii, aia no ia ma ka poho o kou lima, e like me ka Lahui Iseraela. * * * *

 

Ka Mokukaua Olympia.

     Ua hoi mai nei ka mokukaua Olympia mai kona noho loihi ana ma Lahaina a ma Maui no hoi.

     Ua olelo no hoi na nupepa olelo Enelani o Honolulu mamua aku nei, e haalele koke iho ana no keia moku ia Honolulu nei, mahope o ka hoolawa pono ia ana ona i ka lanahu, a iloko o eha la, holo aku no na kai o Iapana a me Kina.

     I ko Olympia wa i hiki mai ai i Honolulu nei iloko o na la hope o Augate a mai anei aku a Maui, a i Kahului hoi i kahi o ka lanahu maemae, aole no oia i hoopiha lanahu. Ua hala ae nei he hookahi mahina o kona noho ana ma na kai o Hawaii nei, a aole no i ikeia, pehea la ka loihi o kona manawa e noho ai ma Honolulu nei.

     Ke olelo hou ae nei na nupepa olelo Enelani, e hoopiha ana i ka lanahu iloko o kela mau la a holo aku no Kina.

     Ke olelo nei hoi kekahi haole Luna Aupuni, ua pihoihoi oia no ke kumu o ko ka moku kaua Olympia noho loihi loa ana maanei nei, a ke manao nei oia, e like me kona lohe wale mai no, e noho ana ka Olympia e hookikina i ke Aupuni Repubalika, e uku koke aku i na $25,000 ma ke koi a Durrel. A ina e ae ia kela koi alaila, ua hamama loa ka ipuka no ko Enelani mau koi poho ana. Peia io anei? E nana aku no hoi kakou.

 

     Ina aole e ku mai ana i keia pule, alaila, i keia pule ae e ku mai ai kekahi manuwa Iapana.