Ke Aloha Aina, Volume I, Number 23, 26 October 1895 — Page 6

Page PDF (865.95 KB)

This text was transcribed by:  Dawn Oshima
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO OCT. 26, 1895.

 

Mai ka aoao 5 mai.

 

            I keia la a u e kakau nei ia oe e kuu ALOHA AINA Oiaio, eia au i Kansas City nei, a iloko hoi o “Washington Park.” A malalo o ka malu o kona mau laau i loaa ai ia’u he manaolana e papa leo pu me oe e kuu ALOHA AINA Oiaio; a nau hoi ia e hoike ae imua o kuu lahui aloha no ka holomua o ka makou hana ma keia Poepoe o ka Honua.

            A oiai hoi, ka wa mua loa o ko u ike ana i kou mau papalina aloha e kuu ALOHA AINA Oiaio, mai kekahi mai o ko’u mau hoaloha; nolaila, ua loaa ia’u he manaolana hauoli e papaleo pu kaua ma ke aiai o ke kalana, a me ka waihooluu o ka penikala no ka pono o kuu Aina hanau, ka Lahui, a me ka Nohoalii o ko kaua Aupuni aloha.

            He oiaio e kuu ALOHA AINA Oiaio, eia makou ke kikeke nei i ka puuwai o ka lahui America e hoike aku ana ia oe e Hawaii, he lahui naauao io oe, a he hiki no ia oe ke hooponopono nou iho.

            Ke hoike nei makou i ko ke Akua nani a Kona lokomaikai i pahola iho ai ma na kaiaulu aloha ou e Hawaii. Aole no na hana maikai au i hana ai; aka, no Kona aloha wale, no ka mea, “he aloha ke Akua.” A oia aloha wale, “a me ia nani kupanaha ka makou e hoike nei imua o ka lahui America, no ka pono ou e kuu lahui oiwi.

            A anoai hoi o ko ke Akua lokomaikai keia e hooikeike nei ia makou ma kela wahi keia wahi o America nei, i hoike ike maka ia e ko America no kou naauao io, aole hoi e like me na mea i hakuepaia iloko o na nupepa no kou naaupo.

            A, e kuu ALOHA AINA Oiaio oiai, ma na wahi a makou i paani ai, he kupaianaha ko lakou hoolauna ana mai me makou me na ninau lehulehu e pili ana i kou aina hanau, ua hoike aku makou ina mea oiaio i hanaia maluna o ka lepo ou e Hawaii, me ko makou hooia aku, ina aole ka mokukaua Amerika Boston i hoolele ae i kona mau koa i ka aina me kona mau lako kaua, ina ua lilo i ole na pakaha a me na hao wale maluna o kou aina, me ko makou hooia pu ana aku o Amerika ka mea nana i kakoo i ka manao pakaha o ka mea alunu wale.

            Oiai ka Nohoalii me ka makaukau piha no ke kulai ana ina pakaha o kela a me keia ano maluna o ka lepo ou e Hawaii ponoi.

            O keia mau mea a pau ka makou e hoike nei me ka oiaio a u e manaolana nei, “e hoihoi hou ia mai ana no kou mau pono i hao wale ia i ka manawa a ke Akua i makemake ai.

            Nolaila, e kuu ALOHA AINA Oiaio, oiai au i Kansas City nei e kakau nei i keia manao ia oe, he kulanakauhale no a makou i kipa mua mai ai, a iloko o keia Paka hookahi no makou i paani ai iloko o na la elua o ka mahiua o Iulai i hala, nona ka huina nui o na makaikai i ke 30,000 a oi, he huina nui hoi i ike ole ia maloko o keia mau Paka i ma makahiki i hala.

            A oiai ka mikomiko onoono maikai o ka makou mau leo mele i ko lakou puu ke moni, ua kono hou ae la lakou ia makou no ka lua o ka manawa. A eia makou ke hoohainu nei ia lakou i ka apu hana aloha a ka Hawaii “Makanikeoe” mai ka makou mau leo himeni Hawaii aku, a i ike ole ia hoi ia mea nani iloko o na Puali Puhiohe o America nei.

            O ke puhi ana, ua lawa like ia i na Bana a pau, aka, o ka himeni o oe hookahi wale iho no ka helu 1 a pun o America. A he mea hookahaha no hoi i ko onei poe ko makou noeau ma ia hana, a malaila iho la i kohu ai kela olelo kaena pene@. “He laau hana aloha ka makou mau leo himeni, ma na wahi a pau a makou e kipa aku ai. Nolaila, e kuu ALOHA AINA Oiaio, e like no me ko makou ohohia ia i kela mau la i hala, pela no makou e noho nei.

            Ua hoomaka ko makou paani ana maloko o keia Park, i ka auina la Poaha o ka la 19 o Sept nei, he elua o makou manawa e paani ai maanei nei, auina la hora 3 a i ka hora 5, a i ke ahiahi hora 8 a i ka hora 10, nona ka huina nui o na kanaka i ka 7,000 a oi o kela a me keia la, a o ka lapule hoi, aole e emi mai malalo o 25,000 na kanaka.

            O ka la kapu ia kaua ma Hawaii, o ka la oi aku ia o na hana lealea ma Amerika nei. Helepule no kekahi poe, hele lealea no kekahi, hemo no na Hale Inu Rama i ka lapule, o kela a me keia ano lealea e hana ia ana ia i ka lapule, oia ka la oi loa aku o na lealea mamua o na la e ae o ka hebedoma.

            Nolaila, e kuu ALOHA AINA Oiaio, ke hoi hou nei ka u moolelo i Kikako. Oiai makou i “Sunny Side Park,” i ka la 2 o Sept, mahope iho o ka pau ana o ka makou paani ana, ua malama ae la makou he wahi paina hoomanao no ka la hanau o ko kaua Moiwahine, a iwaena hoi o na makaikai e nonoho mai ana, ua malama iho la makou he papaaina o ka Poi Palaoa, a me ka io kamano i lomiia me ka ohia a me ke akaakai.

            Ua noho iho la makou ma luna o na lau laau i halii ia ma kahi a makou e paani ai, a ua hoohanohano pu ia ka makou papaaina e kekahi mau lede hanohano a me kekahi mau keonimana waiwai o Kikako nei, hookahi ko makou ai pu ana me lakou maluna o ia papaaina hoomanao, e like me ko makou kioe ana i ka Poi Palaoa me na manamanalima, pela no hoi keia mau Lede a me na keonimana e kaana pu nei me makou, a iwaena hoi o na tausani makaikai e noho ana a puni makou.

            Maluna pono ae o ko makou wahi e paina nei, e pulelo haaheo ana i na welelau makani ka Hae nani ou e Hawaii, a me ka hae America, a pela no hoi me na kumulaau a puni makou, ua kakia wale ia no a puni me ka Hae America.

            A mamua ae o ko makou paina ana, ua hoomaikai ae la i ke Akua, no ke kahoahoa ana i ka mea nona ka La Hanau i ka Amama ana.

            Ua ku ae la na hoa iluna no ke mele ana i ke Mele Lahui “Hawaii Ponoi” me ke eehia keia mau leo hoanoano iwaena o na makaikai e nonoho mai ana, a hookahi no ko makou ku like ana iluna me na makaikai i ka wa i mele ia ai ke Mele Lahui “Hawaii Ponoi.”

            Oiai makou e paina ana a iwaena o ko makou paina ana, ua ku ae la ko makou Peresidena a wehe mai la i keia mau manao pili ana no ka mea nona ka la hanau penei:

            “E na Opuu Rose Hawaii, ano, ua loaa ia kakou he la hauoli, no ka hoomanao ana i ka la hanau o ko kakou Moiwahine i aloha nui ia, ka hanohano mua loa hoi a kakou e lei nei nei me ke aloha oiaio mai ko kakou puuwai ae. A me ia aloha i kuiia iloko o ko kakou mau puuwai pakahi, ke hoomanao nei kakou i kona la hanau ma ke “Sunny Side Park” nei, a imua hoi o na tausani e makaikai mai nei me ko lakou mau helehelena hauoli.

            He oiaio, o oukou e na Opuu Rose Hawaii, aia iloko o ko oukou mau puuwai pakahi ke aloha oiaio, no ka mea nona ka la a kakou e hoomanao nei, a ke kahoahoa ae nei au imua o na Mana Lani, no Kona mau Pono pili paa i laweia, a’u e manaolana nei, na ke Akua e hoihoi hou mai i kona mau pono pili paa, i ka wa a Kona lokomaikai palena ole i makemake ai. A ke nonoi nei au ia oukou, e inu kakou no Kona ola, a no ka pono o ka lahui oiwi@a me ka Nohoalii o Kona Aupuni me na huro ekolu. Mahope iho o keia, “E ola ka Moiwahine i ke Akua.”

            Ua ku ae la o W. Aylett a me J. Kuamoo me na manao hoohauoli no ka mea nona ka la hanau, a ia Prof. Libornio ka panina o na hauoli o ia koena po.

            O keia ka panina o na mea i hoomanaoia no ka la hanau o Liliu-o-Loloku-o-Walania-i ke kii onohi o Kamakaeha, a hoookuu ia na hana me ka piha hauoli o ke anaina mai o a o.

            O kekahi mea hou a’u e hoike aku ai ia oe, o kekahi haole kaulana o Amerika nei, a i  ike ia hoi kona inoa ‘Prof. Liberati.’ He alakai oia no kekahi Puali Puhiohe o 60 ka nui. A mamuli o kona lohe mau ia makou mai kekahi poe aku i lohe i ka makou paani ana, a mamuli no hoi o na hoolaha ma na nupepa ua lilo i mea uluhua i kona noonoo, a oiai no hoi oia e paa ana malalo o kekahi aelike me kekahi mau hoahanau, no lakou na ano holoholona like ole, “He Keaka Lio.”

            Mamuli o ka pau ana o kona manawa i aelikeia ai me lakou ua imi loa ae la oia ia makou i Kikako, a oiai hoi, ua hala mai la makou i Kansas City nei, ua imi loa mai la no oia ia makou ianei.

            Oiai makou e liuliu ana i ka makou hana i ka po o ka la 24 o Sepatemba nei, hora 8 p. m. O keia haole pu kekahi ia wa me na tausani makaikai e nonoho mai ana. Ua hoomaka ae la makou i ka makou leo mua loa “Liliuokalani march,” pela makou i hoomau aku ai i ka paani ana a pau ka mahele mua o ka makou mau leo mele ua hoomaka iho la makou e mele i na Himeni Hawaii iloko o na pa’ipa’i lima ana o ke anaina mai o a o me ka hauoli nui, me ko makoa hoawihi iki ana aku i keia haole iwaena o na makaikai e nonoho mai ana, e paipai ana kona mau lima a e hulahula ana hoi me kona mau wawae.

            Mahope iho o ka pau ana o na mele Hawaii, ua hele mai la keia haole me ko makou Lunahoohana Nui ke hoolauna pu me makou, a penei kana mau olelo: “E na keonimana hanohano, ua hele mai nei au e ike ia oukou, mamuli o ko’u lohe mau ae mai kekahi poe ae i lohe i ka oukou paani ana, ua hoike kekahi o lakou, he maikai oukou, o kekahi hoi, aohe no he maikai loa, a ua lilo he mea hoouluhua i ko’u noonoo no ko’u ike mau iloko o na nupepa no oukou, aka, i keia hora, ke ike nei au, a ke lohe nei hoi au i ka oukou paani ana, a me ka oukou mau leo mele Hawaii o ko oukou aina hanau, a’u e olelo ae ai, ua kau ia oukou ma ka hela 1 o na band o America nei, a pehea la ka hiki ia’u ke olelo ae no ka oukou mau himeni nahenahe e hoohaalulu mai ana i ka holopuni ana o ke koko i ko’u puuwai. Nolaila, ke haawi aku nei au i ko’u mahalo nui a me ko’u aloha ia oukou.”

            O ka pau keia o na mea ano nui o ia po a hookuuia na hana me ka piha haouoli kai he mau tausa@ heluna. A, e kuu @ Oiaio, e haawi aku kou aloha pumehana a pau o ka aina ha@ aku hoi i na haipuk@ Hawaii a Kauai, @ ka lakou mau leo holomua o ka mak@ keia Poepoe io ka makou e kikeke a@ wai o ka Lahui An@ pono o ko’u aina, k@ ha, a me ka Nohoai@ Aupuni a’u e mana@ ke Akua no e hoih@ kou mau pono pilip@ wale ia, i ka mana lokomaikai palena @ hou mai ai.

            HAWAIIAN NA@

 

MAKE O S. D. K@

 

            Ua make o S. D. Kap@ oio, Honuaula, Maui, @ a. m. o ka la 12 o Okatoba kona home. Ua oluolu Mana Loa i ka lawe ana waiwai nui o ka uhane a ke kino lepo o S. D. K@ me ka mea i hoike ia mai hoi ana kakou a pau i ka mea, mai laila mai kak@.

            Ua lo@ no kona loaa hano, a hiki i kona hala a kahi maa mau he lua i hoonaauao ia o S. D. Ku@ lama, Esq. oia k@na kum@ naauao iaia, ma Pulehu @wao, Maui.

            Eia na oihana i loaa @ no, Ua kohoia oia he @ kona aoao hoomana Mo@ hope iho, kohoia i haio@ kahu ole o Keoneoio, a @ na make ana. Ua noho @ pono ma ka makupuni @ ano he kauka lapaau@ na mai.

            Ma ka la 28 o March @ ia e F. W. Hutchinson, @ laiaina o ke Aupuni Ha@ ka ike i loaa iaia.

            A mahope iho ua koho @ no Keoneoio, Honuauia@ makahiki a waiho ako @ Mahope mai koho ia @ no Honuaula, a hiki wale @ ana ia oihana.

            A mahope mai ua @ Peresidena no ka Aba@ ka mokupuni o Maui a @ ni e pili ana, i aponoia e @ Honolulu, Oahu.

            A mahope mai koboia @ Sabati a me ka Ahahui @ oneoio, Honuaula, Maui. @ D. 1893, hoololi oia i ka @ pio i abahui hookuono@ aloha aina, oia keia @ onooono Imipono Ka@ ma Keoneoio, Honuauk@ aloha aina.

            Ua kohoia no o S. D. @ residena no keia hui hoo@ lala o keia hui. Ua m@ ka pono o ka lehulehu, @ la a oi aku a hiki i

@ mai ia Abidaela Kap@ mare me na laia a pau @ na haumana o ke Kuhi @ oneoio, Honuai@ Maui.

            He 63 na makahiki @ ana, a kuu ako ia ka @ pu aku nei na laia a @ Hookuonoono Imipono @ kuluia ma Keoneoio @ me ka poe aloha aina a @ nei iloko o na hooma@ pono, me ka nonoi @ Lani, e hooma@ hiolo ana ma na @ me kona mau ho@ aloha aina maopopo @