Ke Aloha Aina, Volume I, Number 23, 26 October 1895 — Page 8

Page PDF (839.59 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Robinson
This work is dedicated to:  No Na Po'e Hawai'i

KE ALOHA AINA

POAONO OCT. 26, 1895.

HE MOOLELO KAAO.

—NO NA—

HOAHANAU ELUA.

—A I OLE KE—

Alahele Pohihihi.

—A O NA—

Opuu Pua Elua.

HELU 4

No ke ku ana mai o keia pali kiekie mamua o laua, ua pane iho la oia i ka lio.

E kuu Hamesa, pehea la kaua e hiki aku ai ma kela aoao o keia pali nui e ku mai nei, pane ae la ka lio Hamesa penei:

E kahea aku oe no ekou manawa ma ka inoa o Homeleta ke kinipopo aniani o aina aniani, a oia auanei kona wa e hoi hou mai ai he kinipopo, a e ike auanei oe i ka nalowale aku o keia pali e ku mai nei.

I ka pau ana ae o keia mau olelo a ka lio, ua hooko aku la o Hanora e like me na kuhikuhi a ka lio, a ua hookoia no hoi kana mea i makemake nui ai.

I ka nalo ana aku o ua pali nei, ua ike kohuliou loa aku la o Hanora i kekahi mea e ani peahi mai ana, a hookolo aku la keia mahope o ua mea la ana i ike aku ai a hiki i ko laua puka laelae ana aku iwaho me ka poino ole i loaa ia laua.

O keia mea nana i alakai mai ia laua, oia no ke kino wailua o Lopaina ke aikane a Hanora, a mamuli no o kona aloha ia Hauora, pela no ia i hele mai la e alakai ia Hanora ma no waho.

I ka puka ana aku o Hanora ma mai ke aupuni mai o ke kupua Minora, ua lele loa aku la laua no ka home o Lopaina ma.

I ka ike ana mai o kahi ilio ia laua nei e hoi aku ana, ua hauoli loa ae la oia a noke ae la i ka aoa, me ka noke ana i ka lele ma o a maanei.

Aole i liuliu iho, ku ana o Hanora ma, a i ka ike hou ana mai o kahi ilio o Hanora wale no aole kona haku kekahi.

Holo hou aku la oia a ma ka rumi o kona haku, a malaila oia i noho iho, a mamuli no hoi o ka ike i loaa iaia, ua ike iho la oia ua make kona haku Lopaina.

I ka wa a Hanora ma i hiki aku ai ua lele iho la oia ilalo a komo aku la no loko o ka hale a hele loa aku la no no ka rumimoe o kana aikane ana i hana lokoino ai.

Wehe ae la oia i kona mau aaha a haule aku la hooluolu, a ua lilo iho la oia ka ona nui o ua hale kakela ia, a aole hoi ana mea e makau hou aku ai no kekahi mea.

Nolaila, maanei e na hoa-uhai-a holo o keia nanea, e huli ae ia kaua a nana aku ia Halinosa ka kaua eueu nana e haulani aku ke kula loa o keia kaao.

I ka wa i hoolei ia ai o Halinosa ma ka muliwai e ke keiki a ke Kiaaina a me kona mau hoa, mamuli o ko lakou lili pilikino a huahua ia Halinosa no ke kaikamahinealii.

Ma ka po i hoolei ia ai o Halinosa ma ka muliwai, he po malie ia a e kahe ana hoi ka wai me ka malie, a pela o Halinosa i palalewa ia aku ai a i kona hala loa ana no waho o ka moana.

No kekahi mau la keia paialewaia ana o Halinosa ma ka moana, aia hoi he wahi moku kiakahi e holoholo ana ma kahi kokoke loa i ua wahi pahu nei e lana aku nei, a hookahi wale no mea nana i paku mai ka ike koke ana mai a na poe o luna o kahi moku kiakahi oia no na aui nalu.

Oiai, i ka wa e pii ae ai o ua wahi moku nei, oia ka wa e nalo iho ai o ua wahi pahu la.

Aka, aia no ma kahi e lana aku nei o ua wahi pahu la, aia no malaila kahi moku e holo mai nei.

O ka ona nona keia wahi moku e holo mai nei, he ekolu mau kaikamahine, a he poe moo hoi lakou a pau ekolu, a ua loaa mai hoi keia moku ia lakou mamuli o ko lakou lawe aihue ana mai i ua wahi moku la.

No kekahi mau minute helu wale no keia holo ana mai o ua wahi moku la halawai mai la lakou me ua wahi pahu la e lana ana, a lalau iho la, a i ko lakou nana ana iho he kanaka.

I ke kau ana ae o ua wahi pahu ia iluna o ka oneki o ka moku.

Ua weheia ae la o Halinosa mai loko ae o ua wahi pahu la, a ku ae la oia me ke ano kunewanewa, a haawi aku la i kona mau hoomaikai i ua poe ui nei.

A pela no hoi lakou i panai aku ai i ko lakou aloha i ka lkaou malihini olule.

Mamuli o ko lakou mana ua hele aku la kahi muli loa o ua ohana eepa nei e hoomakaukau i mau mea-ai na ka lakou malihini.

I ka makaukau ana o na mea ai ma ke pakaukau.

Ua kiiia mai la o Halinosa a laweia aku la e hanai i kamahele, a hele aku la e ai.

I kona hiki ana aku ma ka papaaina e kukuku mai ana ka mahu o na mea ai like ole.

Komo iho la iloko ona ka haohao no ka mea nana i hana na mea-ai, a hoi iho no aohe kapuahi kahi e mo'a ai na mea-ai.

Noho iho la keia e paina me ka helemo ana, no ka mea, akahi no a komo wahi ai i ua wahi Halinosa nei.

I ka pau ana o kana paina ana, pii ae la oia iluna o ka oneki, a ike aku la no i na ui hooni puuwai e kipu nui mai ana no i ke kuau o ka hoe o ko lakou moku.

Oiai, i kela wa ua paho a mai la ka ino nui, oia hoi ka ua, ka makani a me na ale nunui me he, pali la ke kiekie launa ole.

Me he mea la, e hapaiia ae ana ua wahi moku la a hooleia aku ka napoo pu iloko o ke kai.

No kekahi mau hora loihi keia pahola ana o keia ino, akahi no a mao iki ae, aole hoi he ikaika loa, e u@ina ana hoi na likini me ka uwe hone ana me he mea la e kanaenae mai ana no kona paialewaia.

I ke ano mawehewehe loa ana ae o ka noe e halii paa ana i ka moana a me kahi moku.

Ike aku la lakou i kekahi mea e manana mai ana mahope o kahi moku o lakou.

I ka hookokoke loa ana mai o ua mea la ma ka aoao o ko lakou nei wahi halelana.

Lohe iho la lakou i ka uuina o kahi moku me he mea la e wahi maoli ia mai ana no.

Pii mai la na aweawe o ua hee nei a loaa ka huelo moo o kekahi kaikamahine a huki aku la iloko o ke kai.

Aka, makili hou ae la na aweawe o ua hee nei, mamuli o ke nahu ia ana iho a moku pu.

:ii hou mai la kekahi aweawe a pu liki iho la i ka nui kino o ka mea mua a hoomaka iho la ka paio ana o na aoao elna, he elua aku a he hookahi mai kela.

Ia lakou no e paio ana ua kii aku la kahi muli loaa o na kaikamahine moo ia Halinora me ka ike ole o kona mau kaikuaana.

Lele aku la iloko o ke kau, a i ka wa i pa aku ai i ke kai, ua hoi hou ae la oia a kona kino moo, au aku la a hiki i ka pae ana aku i ko lakou aupuni, oia hoi ke Aupuni Moo.

Ina kaikamahine moo e paio ana me ka hee.

Ke aneane loa aku la ua mau kaikamahine la e pilikia, mamuli o ke komo ana o na aweawe maka pepeiao, a noii hele aku la ia loko, a pela no hoi me kekahi.

Iloko o ka wa a na aweawe o ka hee i komo aku ai, aole e hiki i na kaikamahine moo ke onioni ae, a o ka laua aho hope loa no hoi ia.

I ka make ana o na kaikamahine moo ua emi iho ia ka hee a hoi loa aku la no kona aupuni i hele mai ai.

Ia Halinosa ma i hiki ai i ke Aupuni o ke kaikamahine moo, ua hoihoi loa aku la oia ia Halinosa a maloko o kona rumi.

Ike aku la o Halinosa i ka moe o ua kaikamahine la i ka nani a me ka maikai.

A ma ka puka hoi e komo aku ai e lana ana kekahi wahi wai iloko o kekahi wahi kiowai uuku.

Komo loa aku la laua iloko o na rumi nei.

Alaalawa ae la o Halinosa a puni ua rumi nei he nani wale no ma wahi a pau e hiki ole ai i na poe kamawae ke hoohalahala i ka pupuka o ua rumi hookalakupua la.

Komo iho la ka hoohihi iloko o Halinosa no ka nani o ua rumi la o eha ka manao, a o kekahi hoi, no ka ua a me ka nani o ke kaikamahine, a aohe hoi he mea e hoohalahala ai, ua uwai ia mai a ke alo, a nona paha keia mau wahi lalani mele:

Hoohihi la e,hoohihi,

Hoohihi ka manao, i ka nani o ia pua,

Kupu ae ka manao e kii e ako,

Aohe hoi e hihi,

He noho na malalo o ua ui la,

A ka puuwai e momoni ai na haae,

I ka ono o ka wai o ia pua.

No kekahi mau mahina loihi keia noho ana o Halinosa me ka manao kuihe no kona kaikuaana Hanora, aka, aole e hiki hou iaia ke onioni ae, ua paa i ke kaikamahine moo.

Nolaila, e huli ae kaua e na hoa heluhelu a nana aku no Hanora ka kaua eueu e noho mai la i ke aupuni o looaina ma.

Iaia i haule aku ai iloko o ke aupuni moeuhane o Niolopua, aia, hoi nu ana ka makani a haalele wale, momoe mai la ka lau laau, haihai ae la na laau, puehu ae la ka lepo me he puahiohio la, a meha hou iho la.

Nu hou ana, aia hoi, hoolai ana he eluo manu, a e paa ana hoi ma ko laua mau waha he mau kawele, a lele polo lei aku la no ka punawai auau.

Ikoko no oia wa hookahi ikeia aku kekahi mau kaikamahine e ukali pololei mai ana mahope o na manu no ka punawai.

I ko laua hiki ana ma kae o ka punawai, lelel aku la laua no loko o ka wai, a auau iho la.

I ka pau ana o ka laua auau ana, ua hoi ae la laua ma kae o ua punawai la, kahi iho la i ko laua mau lauoho, a waiho kahela iho la i ka punua peepoli a kamahele.

Me ka noonoo ole ae i ka nani molale o ia kaupoku hale, e waiho wale la i ke kapu.

I ka pau ana o ka laua kahi ana i ko laua mau lanoho, lele mai la na manu a kawele iho la a pau.

Hookomo iho la i ka lole o ua mau ui nei, a ke nana aku oe, pali ke kua mahina ke alo i ka nani o ua mau kaikamahine la.

Iloko o kela wa i kau aku ai ua mau kaikamahine la maluna o na manu a hoi aku la no ko laua aupuni, ke aupuni o Diabolo.

A no laua paha keia mau wahi Ialani hooheno e kupono ai ke hoomaoe ae no ua mau kaikamahine la:

Auhea wale oe e kuku e,

Eia maua la i ka lewa,

Kahi i hoolai ai,

Ma na eheu o na manu,

Ua pau kou lohi ana,

Ua hiki hoi ia maua ke olali aku,

Pau na kihi eha,

I ka hoooonoponoia.

I ka hala ana aku o ua mau kaikamahine la, ua puoho ae la o Hanora mai kona hiamoe ae, a o ka hora 12 ia a oi o ua la nei, a puka mai la no waho a iek ae la i ka leleino o na ao o ka lewa.

Leha ae la kona mau maka iluna ike ae la i keia mea powehiwehi e kau ana iluna o ka lewa nuu, a huli aku la a paue iho ia i kana wahi ilio:

E kuu wahi ilio maikai, heaha la hoi kela mea pouliuli e kau mai la, pane aku la kahi ilio:

O na hanai aku la kela a ke kupua wahine Karose, a he manu no nae kona kino, a i lalo iho nei i ka auau a o ka hoi ana aku la no ia.

Kahaha! o ka'u hoi ia i noke aku nei i ka hoala ia oe, aohe ou wahi mea a onioni ae.

Nolaila, ua hookuu aku no au ia oe e hiamoe, no ka mea, he kanaka huhu oe ina aole e pau kou makehiamoe, o kuu make mai no ia ia oe.

Mai olelu mai oe pela o make aku oe ia'u i keia wa, a peku aku la oia i ua wahi iho la a kakaa aku la iluna o ke alapii.

Holo aku la oia a anehe hou iho la e lalau i ua wahi ilio la, pane ae la kela.

E kuu haku, ina ka hoi au e make ana ia oe, aole ka hoi e loaa ana ia oe ko kaikaina e noho mai la iloko o ka inea,

Na keia mau olelo a @ pale ae i na lima o Ha@ Hou ana aku i kekahi @ ua wahi ilio la.

Komo hou aku la o @ umi, a o kahi iho hoi, @ ia Hanora e hoi ana, @ me ka hina pe ma o a @ kona kau pono ana @ aku. Komo loa aku la oia @ kona haku, a h@i aku @ pakaukau a malalia ou@ me ka uwe ana. Aole @

 

UA HALA, A UA @ AKU LA MA @

Ma ka wanaao o ka @ pule aku nei, ua ku @ huluhulu o ka make a @ hanu ke ola a me @ papa aloha Samuela K@palanehe aku la ma @ Kane, ke ala mau hoi @ o kela ola ana.

A waiho iho la i kona @ na ko ohana, ka wahine @ na keiki e paiauma ak@ waimaka o ka luuluu @ papa i hala aku.

He mau wahi pule @ hala ae nei o kona kaa @ aku la. Ma ka la Sa@ 13, @a hele oia i ke @ ka Makeke kahiko, o @ o Waila ma, a ma ia @ maka mai ai ke anu a @ ana aku la ma kela k@ eleele o ka make.

I ka wa o ke Aupuni @ oia no ka Puali Kinai@.

Ua noho hana oia @ Mokuahi o Waila ma @ makahiki i hala ae nei @ hoi oia i na mea a p@ kauhale nei. SA@

 

Ua hoopuiwa @a ae @ nei mamulia o ke kani @ le pauahi, ua pio e no @ ka nui loa ana ae ma @ po Sabati nei.

Ma ka la 19 o keia @ ua hanau mai he k@ puhaka mai o Lepeka @ Puaa (k). E hooko@ kamaiki hou.

Ua hookui ae kekahi @ hale hana hao o Uala@ kaa huila lua, iaia e k@ o ke kaa hapaumi, a @ mailuna aku o ke kaa @ iaia kekahi mau palap@.

Ua hoike ae kekahi @ maalahi aku i Manila, @ uuku i hoea mai @ keia moku, he haole @ na wahine a me ka @ lakou ka nui he 5 @ kokua o ka makuakane @ lakou pae ana i ka pa@ kou huakai mahope o @ ana i ka moana no kek@ loihi.

Ma Keoneoio, Hoa@ mai la i keia ola o S@ ka hora 6 a.m. o ka @ 1865. He aloha @ aku la, a he kanaka @ ia ke kupaa mamuli o @ aina hanau. Aka, @ Akua oluolu, ua @ waena aku o kona m@ me ka ohana ko @ iloko o na kumakena @ hala aku. E hoop@ kahi wahi moolelo i @o@a ma keia mua @