Ke Aloha Aina, Volume I, Number 24, 2 November 1895 — Page 7

Page PDF (846.23 KB)

This text was transcribed by:  Patty Mancini
This work is dedicated to:  In Loving Memory of My Father

KE ALOHA AINA

 

                                    KE ALOHA AINA, POAONO, NOV. 2, 1895.                              7

 

@ o keia hihia @ hoi ke Daily @ kaua aku ana @ Beritania Gui@ no e hoopaiia @ oinoi, a i ole ia, @ kou e ko lakou @ ma Amerika @ ma i ka laahia @ Lahui.

@ a nupepa The @

            Aole loa o @po e hoopoina @ hoomanawanui

@ hoomanawanui @ hoopaapaa ka@ hiki mai kona @

 

@O VENEZUELA.

 

@ZUELA, Oct. 17.

@pule, ua nui na @ maanei nei, nui @ ana o na puali@ai a pau. Ua @e puali hooka@ma kahi kokoke @ hoomakaukau @ ele mai i na ka@ akokaua. Mai @ mai na lakokaua @ a ua hoopaeia @ makai i ka La @

 

@ kue i hoopono@ i hoounaia aku @emania aku @emania (Dutch) @ kue ana i ka ae @ umu kipi e kue @ena) Crespo, no @ a ohumu ana @ a o ka lehulehu. @ au lakou e ha@ Valencia, Areu, @ he nui wale o @li aupuni i hoi @ kokoke loa mai @ kauhale o Sana @

 

@ a ke Aupuni ke @likoa mai keia @ aku, oiai e lele @ a ka poe hoo@nei nei, a o na @ ka Pa-kaua, ua @ o lakou oluolu @uni.

 

@o peresidena @ kaua ana aku,

@ paa pono i na @ O kona hoa@ a i ka Aha Ku@ ana i koi ino mai @ ka mea i hoo@ e ai o na hana @

 

@u na poe luna @ ka lehulehu, ua @ kou he nu hou @ Huipuia mai, e @ Aha Kuhina a @ espo i koho ai. @o ko Amerika @ hoomalu ana mai @ aina, ua nui na @ no ia mea.

@ kakahiaka Poa@na kaiao, ua lele @alikoa aupuni, a @ o loa ia mai, a @ekahi mau aume @ mo okoa mai la @ ke kulanakauha@ ia mai na pualikoa aupuni e hoomalu ana e na poe kipi, kai a-a hou mai e hoala hou ae he hakaka.

            O Konela Mateo, ka mea nana e alakai ana i na poe kipi, ua hoakoakoa ae e kukulu i aupuni no Areu. Aia wa hookakai no aia he puali kipi malalo o Knela Sam Martin, ua lele aku maluna o Coro, aka, na ka pa-kaua i hookuemi hope mai ia lakou. He nui loa na lele kaua ana ia la ma kekahi mau wahi, ma ia ano no; aka, ma ka auina la o kekahi la ae, ua onou mai la na poe koa kipi i na pualikoa aupuni i mea e haalele iho ai i ke kulanakauhale, a he nui wale o na poe koa i haalele a huli a huipu aku la mme na poe kipi.

            Ma ka auina la Poalua, he haunaele kai ulu ae mawaena o na koa o ka pa kaua ma Valencia aka, mahope iho o na hakaka pupula ana, ua kipaku ia aku la na poe kipi, a haalele iho la i ke kulanakauhale, a eia lakou ke hoohalua mai nei. me ka hoakoakoa hou ana.

            Ua hoouna aku ka lunakoa o ka pakaua e hoounaia mai na koa kokua hou, me ka olelo aku e haawi pio aku ana oia, ke ole e loaa koke mai na kokua ana.

            Ma Barinas i ka Poakahi, ua hana ino ia ka pa kaua, a mahope iho o ka hoopaa ia ana o aliikoa ma ka hale kiai, ua ae mai la lakou ma ka aoao o na poe kipi, \Ua olelo ia, he nui wale na hana pono ole a na koa i hana ai, a ua manao ia ua pepehi no lakou i ko lakou poe alii iho.

            He poe kipi he 150 ka nui a oi aku, aia ke hooweliweli la ia Sana Carlos. O konela Petri ko lakou alakai, ua olelo ae, aia a hiki mai na kokua, alaila, e komo aku ana oia iloko o ia kulanakauhale.

           

KUU HANAU MUA MARIETA

KALILI, UA HALA MA

KELA AOAO.

 

            Ua make aku o Mrs. Maritea Kalili, ma Sept. 8, 1895, ma Kalawao, Molokai.

            Ua hanauia oia ma Papaanui, Hamakua, Hawaii, i ka A D 1830. I ka 18 o kona mau makahiki, ua mare ia oia ia Mr. Kapaia e ka Rev. L. Lyons ma Waimea, Hawaii. He kaikamahine na Keeliihaiola (k) am e Kekai w.

            Ua noho oia me kana kane, a ua loaa ia alaua he elua kaikamahine a hookahi keikikane. Ua loaa ia kana kane ka ma'i Lepera, a laewia mai i keia aina.

            Ua haalele aku laua i ka aina i ka A. D. 1884, a hiki mai i Oct. 6 i anei nei a ua piha na makahiki he 11 o ka noho ana i keia aina a hala aku la ma kela aina nani ma o.

            Ke noho nei au me ka u me ka luuluu paumako nona, kona muli pokii nei, a pela hoi me na kini makamaka o maua e noho mai la mai ka La puka i Haehae, a ka La weio i Lehua. O Merita Kalili, ua nalo, ua hala, ua moe i ke alahuna a Kane me Kanaloa. Aia oia ma ka Paredaiso o ke Aupuni Lani. Auwe kuu aloha pau ole iaia.

            Ua noho oia ma ka Ekalesia Hoole Pope ma ka Panalaau nei me ka luli ole ma kekahi hoomana e aku. He wahine hoopono a he heahea i na hoa loha a pau o keia aina.

            Ua komo oia iloko o ka Hui Hoolewa o ka Panalaau nei, i noho peresidena ia e Petero Kiha, a ua hiki mai na lala a pau oia hui no kona hoole wa ia ana.

            Ua hoolimalima aku i ka Hui Puuwai Lokahi, malalo o ka noho peresidena a Chas. Manua, Jr.

            Ua nani na hana a na hui elua. He $7.00 ko'u lilo no ia hui. A o kona mau hui hoi, aole. Na kona mau hoa ia i hoolewa. O ka inoa o kona hui, Ka Hui Hanohano o na La Hope. i nohoia e na hope peresidena J. B. M. Kapule a me F. Kaoe.

            Ua nui no na hoa'loha i hiki mai i ka hoolewa ana. A ua hoolako mai na Hui Elua me na pahu a me na ohe no ka hoolewa ana.

            Mamua o kona make ana, ua auoha mai oia ia'u e hana i halelua nona. Ua hooko au i kana olelo. Ke ku nei kona halelua me ka nani, a ua hoike aku i ke aloha no ko'u kaikuahine i hala aku.

 

                                                                                    JOHN KALUA POAHI.

Kalawao, Molokai, Oct. 23, 1835

 

He Moolelo

NO

ANADAREA,

 

A ME

TIDORA,

A I OLEIA, NO

HIRALIA.

KA UI NOHEA.

 

NA IPO ELUA I KE ALO

HA HOOKAHI.

 

MOKUNA VIII.

 

KA HIKI EKOLU ANA O DORA.

 

            E Dora, ua kuhihewa loa oe, aole keia o ka wa e noonoo ai no ia mea he aloha. Aole o'u aloha ia oe e Dora, a ke kaumaha nei au nou, aka, ua oi aku ka pono o ka hoike ana imua o kou alo mamua o kuu huna ana.

            Mae iho la na helehelena o ua Dora nei, kulou iho la kona poo ilalo a hiolo makawalu mai la kona mau waimaka.

            Ua like keia mau huaolelo i puka mai la mai ka waha mai o kana alooha me kekahi pahi oilua i hou ia aku ma kona puuwai.

            Aea ae la kona poo a nana aku la i kana aloha lokoino, e holoholo ana no maloko o ua rumi la, aole nae ia i walaau aku iaia.

            Ku ae la oia me ke ano hikaka a hele aku no kahi o ka puka, iloko no o keia hana hoohoka a Anadarea iaia, aia no kona puuwai ke aloha mau la nona.

            I ko Anadarea ike ana e hoi io ana o Dora, ua komo iho la he manao aloha iloko ona. no kana mau hana makona i hana aku la maluna o Dora, nolaila, ka hea hou aku la oia iaia, i kona manawa e hemo loa aku ana mawaho o ka puka

            E Dora, e Dora.

            I ko Dora lohe ana i ka lea, huli ae la oia a hoi hou aku la iloko o ka rumi, a me ka leo palupalu o ke mea i hookaumaha ia pane aku la oia.

            O e Anadarea, e kuu Anadarea, no ke aha oe i a-a ai e hana mai i na hana hoehaeha ia'u?

            O kuu aloha nou e Anadarea ua o aku ka hohonu iloko o kuu puuwai e loaa ole ai kona mole i ka ike o ke kanaka ke huli, aka, o na lani oia wale no kai ike.

            E hai mai ua aloha no oe ia'u, a e hoomama iki ia auanei ko'u puuwai mai na haawe kaumaha a ko aloha a'u e hiipoi nei.

            Aole e hiki ia'u ke hai aku ia oe ua aloha au ia oe, a ke kaumaha nei au no ia mea.

            E kuu aloha aohe a'u mea e noi hou aku ai ia oe, aole no hoi e hoouluhua hou aku ia oe.

            E nana aku e kuu Anadarea i na mea ai e waiho mai la maluna o ke pakaukau, ua hoomakaukau au ia mea ai i mea e hooluolu aku ai ia oe.

            Ua aloha au ia oe me ka oiaio, aka, aole e au e nou aku ana e uku panai mai oe.

            Ua aie au ia oe e Dora no kau mau hana maikai, aka, aole au i aloha ia oe. He mea hookaumaha wale no hou ka ike mai o kuu aloha aole ia me oe.

            E haalele anei au ia oe i keia wa?

            E haalele mai ia'u e noho hookahi keia po.

            E hele au e Anadarea, e hele au.

            Hele aku ia oia a hopu aku la i ka lima o Anadarea e paa ana i ka pahi a honi iho la, e like me ka honi ana a na kauwa i ko lakou mau haku. A hoopuka ae la i keia mau huaolelo me ka leo hawanawana.

            E oluolu mai ana anei oe i ka'u ninau?

            Ae, e hai mai.

            E hoao ana no anei oe e hooko aku i kou inaina maluna o Tidora, me ka noonoo ole no kou ola?

            Aohe o'u minamina no ko'u ola, ua oi aku ka pono e make oia. Aole oia e pakele mai ia'u aku. Me keia lima po noi no e hou aku ai au i keia pahi ma kona puuwai, me ka hopohopo ole i na mea e hoea mai ana mahope aku oia manawa e hooko ia ai kuu iini.

            E pule ana au i na Lani e hoopakele mai i kou ola, wahi a Dora.

            E pule aku me ke noi ana e hooko mai i ko'u makemake e lawe i ke ola o kela wahine lapuwale.

            Pii ae la ka manene i kona mau kumu pepeiao a holo ae la ka lia maeele i kona mau aakoko, i kona wa i ike ai i ka hapai ana ae o anadarea i ka pahi a kiekie maluna o kona poo.

            Ina no paha ia i mahui mua o keia wahine e ku pu nei me ia o kona enemi no ia i na ua lumai koke no oia i ka oi o kona pahi iloko o ka puuwai o Dora, no ka mea, ua oi aku kona inaina iaia mamua o ka mea kupono.

            Hoomaopopo iho la oia aole no i pau na hoala kipi ana i kona nohoalii, aka, aole nae oia i hoohuahualau aku ia po.

            Ua ae hou ia mai la oia e hele aku i kekahi po, nolaila, ua hauoli iho la oia me ka i ana iho iloko ona, aole e moe kuu mau maka, a hiki i kuu inu ana i ka wai ono o la pua.

            Liuliu ae la oia e hoi, hopu hou aku la oia i ka lima o kana aloha a honi hoomau iho la.

            A me ka hoopuka ole aku he huaolelo hemo aku la oia iwaho, a kamoe aku la kona mau kapuai wawe ma ke alanui ana i hele mai ai.

 

MOKUNA IX.

 

KA MAKE HOU ANA O KEKAHI ALAKAI

 

            O Likodia, Agatona Nikefarona a me kekahi poe e ae, na alakai i koe o ka hoala kipa i hala aole i hopu ia, wahi a Tidora i puana ae ai.

            I ke kakahiaka o kekahi la ae ala ae la oia, a holoholo ae la maloko o ka halealii, me kona noonoo ana no na hoala kipi e hoea hou mai ana, a hoopuka ae la i keia mau huaolelo:

            O Likodia, Agatona, Nikefarona a me kekahi poe e ae. Ua hupo maoli au i kuu ninau ole ana a pau pono na inoa o na poe alakai o na poe kipi.

            E Zoe e kii aku ia Ebala, e haalele pu mai hoi oe ia maua e noho mehameha, no ka mea, he hana ano ka'u i makemake ai iaia e hele mai

            Kunou mai la kana kauwa a hele aku lae hooko i kana kauoha.

            Aole i loihi keia kali ana a Tidora ua komo mai la o Ebala ma ka rumi a kona haku wahine e kali ana me ko kukuli ana iho imua o kona alo, a hele aku la o Zoe me ke haalele ana iho ia laua.

            E Ebala ua hakilo anei kou maka ia. Likodia, i ko lakou ano?

            Minoaka iho la o Ebala a ae mai la

            Ua ike pinepine oe ia lakou ma ka halealii nei. a ua maopopo anei ia oe?

            Ua maopopo ia'u ma ko'u kilo ana, a me ko'u lohe pu ana hoi i ko lakou ano.

            A heaha kau oelo hooholo no lakou?

            Wa'uwa'u ae la oia i kona poo a pane mai la:

            Ua kupono loa no kuu holowaa umii o ka ehaeha.

            Ua makemake au i kekahi o lakou e lawe ia mai imua o'u, aka, e akahele nae i ka hopu ana, no ka mea, he poe pupu-o lakou a pau, aole hoi he opiopio.

            E kuu haku e hoao no au e hooko i kou makemake, i na no ka make a me ke ola.

            E hele aku e hooko i ke kauoha a kou haku ano.

            Holoholo hou ae la oia maloko o ua rumi la mahope o ka hala ana aku o Ebala me ka nalu ana iho iloko ona:

            O Likodia ka mea opiopio a me ke ino o kana mau hana o lakou, Ua nana mai hoi ia'u me na maka hoohai i na la i aui aku la. A ina au e hoopunipuni aku ana ua aloha iaia, a e noi aku iaia e hoike mai i na mea a pau, aole no auanei e nele kona hoike mai. Aole e hiki ia'u ke hookuu aku i keia ia e napoo me ka nele i kekahi nu hou e pili ana no na kipi e hoao nei e hookahuli i ka nohoalii. Ina ma ka hooehaeha ana aku e hooko ia ai kuu iini, e hana aku ina au pela.

            Aole i hoea mai o Likodia i ka la inehinei a ke ole au e kuhihewa e hoea mai ana oia i ka halealii nei i keia la. Aka, e pono e papa ia o Kusitino mai na hana ino ana aku iaia.

            A ua pololei io no ka Tidora kohokoho ana no ka mea, ia kakahiaka ua hoea mai la lkou imua o ke anaina alii e hoolohe ana i na hoike a na aliikoa no ka lakou mau mea i ike no kela po hooili kaua maloko o ka hale alii.

 

                                                                                    (Aole i pau aku.)