Ke Aloha Aina, Volume I, Number 25, 9 November 1895 — Page 2

Page PDF (863.76 KB)

This text was transcribed by:  Maggie Butterfield
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, NOV 9  1895

 

( Mai ka aoao ekahi mai)

 

   “Pehea oukou hana ohao ke la poe?”  “Hiki no.”  “Ae, owau ka mea nana i hana na mea a pau, e ao ana no oukou i ke pi a kau aku kau uhane haawi, e haawi minamina ole ana oukou, aia a lilo iloko o ko hai lima kau makana minamina hou iho a hieu ae.”  “Na ka ipo no hoi keia ai au e huhu ai.”

 

   Pau pu no, lulu iho la no hoi ke aloha aina, a apoo pu mai la no hoi ka hoohui aina   A holo aku nei no hoi kakou a ke pai lima, a heli mai nei no a palalo mai nei i ka io a me ke koko, a peku ia mai no hoi a ka umu hookahi i hoike ia ae la maluna, aloha ae la no hoi kakou i ka aina, a ku no ka wa ha i ka iwi kamano.

 

   Eia ka hoi ua anoni ia a hui na makana a na aoaoa elua ! Kai no paha he kaawale no la, aole ka!  Aohe no e kawale he aloha no o Iehova i ka poe pono a me ka poe hana hewa a hanai no.

 

   I hana no o Iehova i na lako a pau na ke kanaka hemolele, i ka noho ana hoi, hemolele ole, loli a i hookuli, mahele hapalua ia kaua welo, pono kahi a pono ole kahi, pela i nui ai na haale a manini no ka puna, ke ka no hoi, ka ai ulu no hoi e ou u, la mai la, ke mea i mo’a i ka nahu, poho loa ka mai ilalo, o ka ai opiopio lele polu, aole i pau keia makahiki a hoea hou ae no paha,  he nea hanau hoi ka manawa i na ouli kupanaha, hanau ae nei keia makahiki i ke keiki ahi, ai aku nei ke ahi i na akua kii o Kapuukolo.

 

   Owai aku la ia mau akua kii?  Ma ka olelo Pake o honu, ke ahi unuhi ia i ka olelo Hawaii, hele lako ka wahine mea ia mai ana ka halemai kolera i ka maemae o na hana.

 

   Maemae kaanei aole ka ou lohe aku ia Waikulani e satana ia mai ana e D. Punini, Jr. !

  

   Ae, kaka na, loli ka leo, mai k namu a ka hio, aloha aku; kukuwini mai, makou no, ina o ka pue ia, he hua no ko ka lala ina no e huna ana ka lepo, e  hai ana ne ka lau, ua kapaia, “he Kaawana” he ulu pupupu oko ae no.

 

   Nolaila, o na lokomaikai o ke Akua, he mau loa no ia, o ko ke kanaka, ho pau mai no koe.

 

   Alia !  Ea !!  Olelo mai oe, ua ko na mea a pau a hiki ia Ohuaaliko nei, helu 13, ua oiaio anei ia?  Ae.  Ko olelo koke ana mai la no ia ia’u, ina e kue aku kakou i ke Akua, pahiku ia ka hoopai, a ai ia keikikane a me kaikamahine, ua ko anei ia?

 

   O ke ko koke ana iho la no ia la a pau ae no ka helu 13, o ka pau mai no no ia, “Oliana Kaukale.”

 

   O Karisto ka Iehova Keiki.  He olelo, he keiki i hanau ma ka waha, he keiki Alii, he Moi kiekie loa.

 

   He mau keiki hanau Alii ia no, ka na Alii.  O kakou, oia na keiki hookama, ua hanau ia ma ka waha, a pela no o Umi, a me ka hapanui o lakou, e lawe ana i na hanai hookama.

 

   O ke Aloha Aina, hanau akku ka lakou mau keiki he mau keikikane, he poe haalele ole i ka aina.   Hanau hoi ka ka hoohui aina, he kaikamahine, he mea puni wale, nale i ka uhiia e ka moa o ke kane, aloha ae ke kane i kona ohana, a i kona one hanau paha.  Ke lelele wale ala ua o Kapo.

 

KE  ALOHA  AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Oiwi.

 

@.  NAWAHI, lunahooponopono a me Puuku

 

S. L.  LIKE, Hope Puuku.

 

HONOLULU, NOV. 9, 1895

 

NA  KE  AKUA  E  LAWELAWA  AKU  NO  HAWAII.

 

   He oia mau ko makou manaolana, a me na manao ulumahiehie no ko Hawaii mau pono, ma keia mau la e hele nei.   Aole o makou hopohopo, aole hoi pihoihoi, no ka mea, ua waiho aku makou ma ka pule imua o ke Akua Mana Loa. Nana e lawelawe a e kokua i na hana a pau loa e pili ana no Hawaii nei, iwaena o na Mana Aupuni o ko na Aina E.

 

   Na ke Akkua e pale ae i na poe kolohe, a me na hana kolohe e ake ana e hoopoino i ka Lahui Hawaii.  He mana ka leo pule me ka uhane oiaio, a e hooko mai ana no ke Akua ia mea.  Aole he mea e nele ai.

 

   E nana aku kakou mamua, a e ike auanei kakou i ka pahu’a o na hana a ka poe kolohe e hana mai nei.

 

   Ke hele nei he mau Kuhina e hoao e loulou aku i na hoa o ka Ahaolelo Lahui ma Wasinetona; aka, aia ilaila o Iehova kahi i noho ai, a Nana no e a’o iho i na poe Luna Ahaolelo o Amerika, e hoole loa i ka makemake o ka poe kolohe, e hele aku nei ilaila e hana ai i na mea e hoopoino ai ia Hawaii nei.

 

   Nui a ku ka paila o na dala i pau aku i ka lilo a lakou no ka hana ana e hooko ai i ka manao hoohuiaina o lakou.  Aka, heaha ka mea i loaa mai?  He nele?  No keaha ka nele ana?  No ka mea, aia no malaila o Iehova kahi i hoopoloke ai i ka makemake o ka poe e hana ana!  Oia auanei no ka hopena aku o neia mau hana e imi ia nei.

 

                        Ka Manaolana Mau.

 

   Ke mau nei ka manaolana o KE  ALOHA  AINA, no ko ke Akua hoihoi hou mai i na pono o Hawaii.

   O ko ka Lahui kupaa mau, a me ko lakou manao lokahi, ke kokua ia nei no ia e ko ke Akua aloha palena ole, a me Kona lokomaikai piha.

 

   Ua ili pinepine mai no na popilikia maluna o Hawaii nei, mai na lahui e mai, a ua hoihoi hou mai no nae ke Akua i ko Hawaii pono a me kona kuokoa ma ia poe lahui e mai.

 

   I keia wa, ke kakali nei kakou i ka ke Akua hana no Hawaii ma keia mua aku.

 

   O ko ke Akua makemake wale no ke hana a aole loa ko kekahi mea e ae.  A  oia makemake o ke Akua, he hooko ana ia ka pono no ka mea pono a he hoonele ana hoi i ka hewa no kokna hewa i hana ai.  Aole e kokua ana ke Akua i na hana hewa.  Aole loa no ka mea he hemolele Oia.

 

Ka Hoike o ke Keena Waiwai

 

   Ma ke Star o Okatoba 6, 1895 nei, i hoolaha ia ae ai ka hoike a ke Kuhina Waiwai S. M. Damon, e pili ana no na loaa a me na hoolilo ana no ka mahina o Okatoba 1895, a penei na hoakaka ana:

 

Koena Helu Dala e waiiho ana i Oct 1  $      22,499.55

Na Koena Loaa i Heaieia Oct 1                     33, 451.88

                                                                        ________

Huina Loaa                                            $      55,951.43

Na Loaa a pau loa i ohi ia                      $     152,804.41

Na Loaa Note Kanawai o Iune 1, 1894          48,000.00

                                                                        ________

Huina Loaa a pau                                   $      256,752.84

 

                        NA  HOOLILO

 

Na Hoolilo a pau loa, he                        $      174,976.60

Na Nota Keena Waiwai ulula                $      31,571.58

                                                                        _________

Huina nui o na Hoolilo he                      $      206,548.18

Koena Dala Oct 31, 1895                      $      50,207.66

                                                                        _________

Huna pau loa                                         $     256,755.84

 

                         NA  AIE.

 

Na Bona Aie e ku nei                             $      3,001,300.0

Na Nota Keena Waiwai                         $      68,000.00

Na Aie Dala Hale Leta                          $      715,500.27

                                                                        __________

Huina nui he                                          $      3,784,800.27

Hoemi Ke Koena Dala Aie                    $        40,880.30

Koena Aie                               $          3,734,919.97

 

                        He Hoomanao

 

   O na dala he $20,315.00  i aie ia ai mai ia Bishop & Co.  Ma iloko o Sepatemaba no na lolo mau, ua uku hou ia no ia.  A o ka aie wale no oia na mea e pili ana i ka Papa Ola, no ke kinai ana i ke kolera.  A o ka huina oia, he $45,618.45  a he $1,000 no na lilo o na poe kokua ma Molokai.

 

   O ke koena dala ma ka Banako Hale Leta, he $93,335.04.  He hapa o keia e hooliloia ana i mau mea e hoopauia ai kekahi Nota o ke Keena Oihana Leta, e uku ana he 7 pa keneta ukupanee maluna o $20,000.  O ka huina mua loa o keia mau nota i Ianuari 1, 1893, he $200,000 no ia, a o ke koena i uku ole ia a hiki i keia la, he $89,000!

 

   Mamuli o ke omaimai o ke Kakauolelo Waiwai, o ka hookaa ana i na bila aie o Iune, ua hoopaneeia a i ka la 6 iho la o Novemaba, a ma ia la ua ukuia aku he $31,361.01.

 

   O na bila aie i hookaa ole ia iloko o ka 1894, oia keia, no ka mahina o Augate, he $21,599.64, a no Sepatemaba hoi, he $27,164.41.

 

   O na bila hoi uku ole ia no 1895 nei, oia iho keia.,

Iune he                       $  31, 361.01

Iulai                                30,139.82

Augate                                       23,578.67

Sepatemaba                    37,326.98

   Ka huina nui,          $112,406.48; aka, no ka la 6 o Novemaba he $31,361.01.   Nolaila, o ke koena dala aie i koe he $81, 045.47.

 

   O ka leta malalo iho ka hoike no ka waiwai io o ko kakou mau bona ma Ladana.

 

Hon. S. M. DAMON

   Kuhina Waiwai Repubalika Hawaii,

            Honolulu, H. I.

 

Aloha oe:  Ua loaa ia makou ka hauoli o ka la 17 o Iulai, a e like me kau nonoi ana mai, ke hoike aku nei ia oe.  O na Bona Hawaii, ua kohoia ma ka la 29 o Sepatemaba ma ka 102 ¾ .

 

   Ke waiho aku nei me ka mahalo kau kauwa haahaa.

 

The Anglo California Bank Limited

            J. E. JESSTAN, Kakauolelo.

 

   O ke koho ana he 102 a103.

   No ke $40,000 ma na Bona Aupuni i hooliloia i Okatoba ma ke kumupaa, he $32,000 oia hnina i hooliloia i kekahi poe o Kapalakiko.

                        S. M. DAMON,

                        Kuhina Waiwai.

 

Ko Makou Manao iho.

 

   Ua maopopo ia makou ka hoike a ke Kuhina Waiwai no na loaa mai a me na hoolilo ana iho nei o ka mahina o Okatoba 1895.

 

   Ua maopopo hoi ia makou ke kulana o na aie a ke Aupuni e koe nei, aole i hookaaia a hiki i keia la.  A ua maopopono hoi ka pii mau ana o ka aie lahui a hiki i keia la.  Alaila, ina pela ke ano mau e hookele ia ai ke Aupuni, alaila aia kona alahele ke alakaiia aku la e kaku iluna o na pukoa e ili ai oia, a nahaha loa.

 

   I ko makou wa e hoikeike ai i ko makou manao, maluna o na mea a ke Aupuni i hana ai, aole ia no ka imihala, aole hoi no ka makemake e imi i na mea epa hoopunipuni wale, i mea na ka lahui e puni mai ai.  Aole loa pela.

 

   O ka KE  ALOHA  AINA  e hoike nei, mai loko ponoi mai no ia o ka mea a ke Kunaina waiwai S. M. Damon i hoolaha ia ae nei, e like me ia i ikeai ma ka nupepa Star o Nov. 6, 1895.

E kuhikuhi aku ana makou i ka holomua ole o na kulana loaa dala o ka Waihona o ka lahui penei:

 

1.        Ke kaualako mai nei na mahina o Augate a me Sepatemaba A. D. 1894 i na eke dala aie pakahi he $21,599.64 a me $27, 164.41 no laua ka huina he $48, 764.02!

2.        Eia hoi keia mau eke dala aie ekolu, o Iulai he $30, 139.82 ko Augate he 23,578.67 a me ko Sepatemaba he $27, 322.98.  A ina e hoohuiia ae ia mau eke ekolu, alaila, ua loaa he $81, 045.47.

   Ina e hoohuiia aa eke dala aie a pau i hookaa @@@ uku o ia mau @@@ ua hiki aku ka @@@ 809,49!  znui @@@ ka paila !

 

   3  O ka huina @@@ Lahui iloko o ka @@@ Kuhina S. M. Damon @@ Okatoba aku nei @@@ 348,39 aka, ma ka@@ Kuhina o Novemaba @@ hou ae la oia iluna j@@ 909,97, oia hoi he @@ hookahi, a he $352,@@@ keia la e pakui ia  @@@ ka pii awiwi ana ! @@

   4   E hoohalikelike @@@ loaa o Okatoba e @@@ Okatoba o 1895.  @@ dala loaa?  Penei @@

 

Okatoba 1894   @@@

Okatoba 1895 @@@

 

   O ka emi mai @@@ ka waihona Aupuni @@@ hina he $95, 671.95  @@@ iho o ke ka Okatoba @@@   Alaila, auhea ka @@@ Aohea ka pii ana @@@ lana dala o ke Auponi @@ anei ke pii pu aei @@@hui ?   A ina o keia ke @@@ omauia ai, aole anei @@@ $120, 000 ka pii ana @@@ Lahui iloko o ka ma@@@ kahi?

 

   E nana iho i ka @@@ noi a ke Kuhina Wai@@@ Damon mai kela B@@@ ma Kaleponi e hoike @@@ Bona Aupuni o Hawaii @@@ dana.  Pehea ia O@@  mea pomaikai?  A @@@ poho ma ia hoike @@@  dana mai e hoike ana @@@a 108 paha no koho @@@.

   O ke Aupuni H@@@ hoohaikiia mai @@@ Hawaii ke auamo @@@ hopena o ia mau @@@ Luna Hooko o ke @@@ hana nei.

 

   Ke ninau nei K@@@ AINA.  Heaha ka @@@ ka Lahui i hoopukaia @@@ aie no ka 102 @@  waiwai no kekahi poe @@@ o na bona oiai e @@ Aupuni i  6 hapah@@@  panee i ka mea a poe @@ paa ana ia mau bona @@@ hookuu wale ia i na @@@ puni o 1 pa keneta i  @@  hiki?

 

   Ke olelo ne ma@@@ manao oiaio maoli @@@ he wahi pomaikai @@@ mai, aka, e mahuahui@@ ka pii ana o ka aie i @@@ keia la.

 

   O ka mea makemake @@ oiaio e nana pono @@@ ike a ke Kuhina a @@@ ka pololei o na huahel@@@ i kakau ai.

 

   Ua hookuu laeiae @@@  Houghtaling (Keoko H@@@ ka hoopii kuai waiona @@@ He wahi no ka laki M@@@koa mai.