Ke Aloha Aina, Volume I, Number 25, 9 November 1895 — Page 4

Page PDF (876.19 KB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

KE ALOHA AINA

 

4      KE ALOHA AINA, POAONO, NOV. 9, 1895

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Oiwi.

 

J. NAWAHI, Lunahooponopono a me Puuku.

E. L. LIKE, Hope Puuku.

HONOLULU, NOV. 9, 1895.

 

Ke Kulana o Ke Aloha Aina.

  Ua kukuluia oia maluna o ke kahua paa o ka oiaio a me ke aloha no kona Aina.

  O kana mea e olelo ai, e kamailio ai, a e hoolaha ai, he oiaio no ia, a he pololei hoi.  Ua hiki i na mea a pau loa ke nana a heluhelu iho, a hooia iho no, ua pololei ia mau mea ana i olelo ai.

  O na mea ana e hoike ai, no ka pono ia o na mea a pau loa, aole no ka ohana hookahi a hui hookahi, a poai hookahi hoi, aole loa.  Oia ka oiaio a me ka kaua i kukuluia ai ka nupepa KE ALOHA AINA.

  Aole oia e huna ana i na hana hewa, na hana kolohe a me na hana a kekahi poe, e ake ana e hoopoino i kona Lahui.  Aole hoi oia e ae wale aku, e hookuu akea ia na hana hoohemahema wale a ke Aupuni e hana ai, me ke kue maoli i ke Kumukanawai ponoi hoi ana i haawi mai ai, i kahua no kana mau hana e lawelawe ai.

  Ua loaa i ke Aupuni kona mau mana piha oiaio malalo o na hana oiaio, i hookoia e like me ke a o ana mai a na kanawai kumu o ka aina.

  A ina ua hala aku na hana ana a ke Aupuni mawaho o kana mea i hoohiki ae e hooko, alaila, ua loaa no i na mea a pau, ai i KE ALOHA AINA hoi, he kuleana e kamailio ai, a e hoike ai i kona manao hoopono maluna o ka mea a ke Aupuni i hana ai, ina ia he hana pono, a he hana hewa paha.

  O ko makou hoikeike ana aku i na hana hemahema a ke Aupuni i hana ai, he mea ia e a'o ai i na lima lawelawe o ke Aupuni, e hoihoi ae lakou i ka lakou hookele ana iluna o ka oiaio.  Aole ia he mea hewa.  Aole hoi ia  he mea poino, e like me ka manao hoopilimeai wale o kekahi poe.

  O na oleloa'o a ka makuahine i kana keiki, i mea e apu ai kana hana hemahema ana, aole ia he mea hewa, aole loa.  Oia ka mea e a'o ai i ke keiki e haalele oia i kona kuhihewa, a e hahai i ke a'o ana e pono ai oia.

  Aole makemake o KE ALOHA AINA i na hana imihala wale e like me ka kekahi poe i hana mai ai ia makou.  Aole loa.

  Heaha ka pomaikai?  A heaha la ka mea e pono ai i loaa mai no loko o na hana imihala wale?  Aole loa!

  O ko makou makemake maoli a me ka iini nui, e hoopau loa ia na hana o ia ano.

  E hoopau ke Aupuni i ka malama ana i na poe imihala wale e like me Van Giesen ma, a me McEvoy ma, a me mea ma iho no e noho nei iloko o ka Oihana Makai o ke Aupuni!

  No keaha?  No ka mea, he mea hoopilikia wale i ka Lahui ka lakou mau hana.  (1)  He hoopilikia wale ma ka hoopaahao wale ia me ka hewa ole.  (2)  He powa lakou, e lawe ana i ke dala a ka lehulehu, i uku no ka lakou mau hana ekaeka ino loa.

  He hewa anei ko makou hoike ana ae i na hana hoopoino a na lunahooko o ke Aupuni?   Aole loa.  O ka mea kupono loa a ke Aupuni e hana ai, o ke kipaku koke ia poe mailoko aku o ka oihana, no ka pono o ka lehulehu.

  Ua manao makou he mea hauoli ia makou, ko makou a'o ia mai no na hemahema a me na kuhihewa a makou i hana ai: no ka mea, he mea no makou e ike ai i ko makou kuhihewa, a e haalele ai ia mea, a hele pololei aku maluna o ka oiaio.

  Pela no ke Aupuni.  Aole he mea no ke Aupuni e huhu ai, a e hoopilikia wale ai, i ka mea e hoike ana i ka pono ole io maoli o kana mea i hana ai.  Aole loa,  O ka mea e hoike ana i ka mea oiaio, he hoa'loha oia no ke Aupuni Oiaio.  Pela ka mea i ikeia ma na aina maauao a puni ke ao holookoa.  A pela no a hiki loa i keia wa.

 

Ke Kumu i Ohohia ia ai.

  Ke hoike nei makou me ka oiaio, ua puni na wahi a pau o Hawaii nei me ka Nupepa KE ALOHA AINA.

  Ua laweia oia me ke ohohia nuiia e kona mau tausani poe heluhelu.  Ae!  A heaha ke kumu?  Aole oia i haawi aku i mau makana manuahi hoohoihoi i kona poe lawe pepa.  Aole oia i hoolaha aku i na olelo hoopaa i mau makana e loaa aku an i kona poe heluhelu.  Aole loa no!  Alaila, no keaha la, a ma ke kumu hea la ko makou Lahui Hawaii, i apo pumehana mai ai i KE ALOHA AINA a hookipa aku la iwaena o na tausani o na Home o na kanaka Hawaii.

  Eia ke kumu, no ka mea, eia no ka mea e hoopuka nei i ka Nupepa KE ALOHA AINA, ke mau nei kona aloha no ko ka Lahui Hawaii mau pono, ko lakou kuokoa a me ko lakou lanakila!

  Ke nana mai nei lakou i kana hana ana, i kona kupaa, kona hoomanawanui ana me kona lahui, iloko o aneane he 24 mau makahiki ka loihi a hiki i keia wa.  Aole oia i hoihope, aole i hele e kokua pu i ka poe kumakaia i ka aina, aole loa!

  Ua ku mai la ka Lahui mai na wahi mamao mai o Hawaii, o Maui, o Molokai, Kauai a me Oahu nei, a nana mai la lakou i ka lakou kauwa liilii, e hele ana me he hoku alohilohi la iwaena o ke aouli o ka lani o Hawaii!

  Alaila, puili ae la i ka lima ma ko lakou mau houpo, a hawanawana iho la.  Ae, ooe kai hooikaika me ka pauaho ole no ko makou mau pono.  Ae, e hahai aku makou ia oe a hiki i ka make ana.

  I kou wa e olelo ai, e hoolohe makou ia oe.  I kou wa e hapai ai i ka nupepa KE ALOHA AINA; ae; o makou a pau loa ke lawe mai a hookipa ma ko makou mau home me ka ulumahiehie nui.

  I kou wa e ao mai ai, he mea pono ia makou ke lawe ia a o ana, no ka mea, he ao ana na ka uhane aloha lahui!

  Ua kue oe i na hana kolohe a pau nana i hoopoino i kou lahui, a ke nonoi mau nei hoi oe i kela Mana Nui ma ka Lani e kokua, a e hoopakele ia Hawaii mai na lima mai o ka poe hana kolohe.

 

  O keia na kumu i ulu mahiehiehie nui ai na kanaka o ka lahui Hawaii, e lawe nui i KE ALOHA AINA i keia wa, a i keia wa, a i keia wa, ke pii mau ae, nei kona mau helu i kauoha ia mai ai mai na wahi mai a pau loa o ko Hawaii Pae Aina.

  O ka nupepa KE ALOHA AINA ke alakai ma ka nui launa ole o kona poe lawe nupepa mai Hawaii a Kauai.  O kona inoa no hoi, ua kupono ia me ke ano io maoli o ka Lahui Hawaii a pau loa, he Aloha Aina, a he Nupepa Aloha Aina ka lakou.

 

 

 

KAHUHIPA A TIGA PAHA?  OWAI O LAUA?

  O keia ke kumumanao a ka mea Haiolelo Euanelio kaulana Yatman, ma ka hora 4 P.M. o ka La Sabati nei ma ka Y. M. C. A.

  Ua piha pono ka hale i na kane, a ua moakaka me ka pili pono na mea i oleloia mai, no ke Keiki Hipa, a i ole Tiga paha?

  Wahi a Mr. Yatman:  "O" ke Keiki-hipa a me ke Tiga, he mau holoholona ano okoa loa laua a elua.  He huhu a me ka weliweli na helehelena a me na hana a ke tiga.

  Ina maanei nei ke Tiga, e helu ana kona mau maiuu maluna o keia papa, aole anei e weliweli ana kakou?  Ae, weliweli kakou no kela holoholona ino punikoko!

  A pehea la?  Eia paha mawaena o kakou keia ano holoholona Tiga?  Pela no paha ea?  O kakou paha kekahi poe Tiga? 

  Owau no hoi e olelo aku nei ia oukou kekahi Tiga ea!  O na mea a pau e hana ana i na hana iho. he poe Tiga lakou.

  Aka, i na paha e loaa ia'u ka mana e hiki ai ke lawe ae i ka naau o ke Tiga, a hookomo iho i ka naau o ka Hipa-keiki iloko o ke Tiga, alaila, aole anei e ano e ana ke Tiga?

  Aole anei emi mai kona ano weliweli a me kona ano hana ino?  Aole anei lilo mai oia i mea palupalu e like me ka Hipa keiki?  No ka mea, he naau hou ko loko o ke Tiga, he naau o ka Hipa-keiki?

  Ae, pela no; aka, aole e hiki ia'u ke hana ia mea.  O Iesu Karisto, oia ka mea hiki ke lawe aku i ka naau Tiga mai loko aku o kakou, a hookomo hou mai i ka naau o ka Hipa-keiki, a lilo kakou he poe oluolu, me he mau Hipa ala.

  A mahope aku, e helelei ana ka hulu Tiga, ka ili Tiga, a me ke ano kino Tiga, a lilo i Hipa maikai loa, e hahai ana ia Iesu Karisto, ke Kahuhipa akahai a oluolu loa.

 

  Nani na olelo o ke ola ke huai mai, mai na punawai hoola mai o ko ke Akua poe kanaka oiaio!  Kuanui ole aku na olelo o ke ola, lawe iho la no ka mea makewai.

 

Kupaianaha ka Haiolelo a Yatman.

  I ka i ana iho, eia paha iwaena o kakou na tiga?  Oia no hoi:  O lakou no na poe tiga punikoko i hookahuli ai i ke Aupuni Moi iloko o Ianuari 17, 1895.

  He mau ano tiga ko lakou ia la.  Mai make loa kekahi makai i ki ia e kekahi tiga ia la me ka pu panapana.  Nui na poe tiga mailuna mai o ka moku kaua Boston ia la.

  He mau haneri lakou me na pu wili, na pu raifela, me na lako poka!  Helu ko lakou mau manewawae mawaho iho o Halealii.

  Nui na poe haole kohu tiga ia la: hana tiga ia la, olelo tiga ia la, a hao ae la ma ke ano tiga i ke Aupuni o ka Moiwahine ia la!  Mai ia la mai, lilo aku kekahi poe hipai poe uahoa e like me na tiga!  Weli na maka me he ano popoki tiga la i ka huhu i na poe ae ole aku i ka lakou mau hana lokoino!

  Nolaila, ua kupono no ke poo olelo a Yatman i na poe tiga o Honolulu nei i hiki aku i ua halawai la.

  Pilipono loa!  Ano mae na hiona o ua poe tiga nei i ka wa a Yatman e hoopilipili ana i ka olelo no ke tiga.

  Aole no i pau ka hana tiga a ua poe nei a hiki i keia la, a ke hana nei no i na hana a ke tiga.

  Ua pau pu na poe kahunapule iloko o keia pu-a tiga, no ka mea, he mau kabuna@  kahi e paa ana i na pu @  la, a i na la mahope n@  paiia ke kii o na poe @  pule tiga i paa i @  e pepehi i ka Lahui K@  Ua kauia imua o ke @  mea makaikai na ka @  mawaho iho o kahi Dili@  ma ke Alanui Papu m@  mau mahina mamua @  hei!

 

HE HOHEWALEI @

  He nui wale ka poe e @  ana ia Nawahi ma kom@  aka, aole nae e hiki ia @  ku mai e paio ma ko N@  alo, me he ano la o ke @  i piha i ka uhane, noonoo @

  Ina ua manao o lawe @  ha i ka inoa o KE ALOHA @  OIAIO, e kamailio me N@  ma ka nupepa Kuokoa @  kona mea i huna ai i kon@  ponoi iho?

  Aole anei no kona @  o ikeia oia?  Aole anei @  ana oia he mea hoowaha@

loa ia mawaena o ka @  Hawaii holookoa.

  Ina ua hiki ia Kum@  Aina (kou inoa kupono @  hoole i ko Nawahi hana @  no ka pono o kona Lahui @  la, aole no oia he kam@   noho ia e ka uhane ne@  aka, ua uhi paaia i kona @  poo e na aalolo opulepule @ 

  He mea hiki ia Kum@  Aina ke olelo mai he ma@  Aina ke olelo mai he ma@  nao lapuwale ka Nawahi i@  puka ai ma KE ALOHA A@  A ua olelo hou iho no, @  hoopuka oia (Nawahi i ke@  manao imihala a kue i ke@  mau rula o ka Papa Ola @ 

  Ke ninau nei o Nawahi @  na rula hea o ka Papa Ola @  Nawahi i imihala ai?

  E hiki anei ia oe ke h@  mai?  Huli oe a make aole @  loaa ia oe he imihala ko K@  wahi i kekahi rula o ka P@  Ola.  Aole loa.

  O Nawahi ka mea koke @  na poe o kona Lahui poa @  hoopilikia waleia e ka @  rula ole a ka Oihana Ma@  no ke kue ana i kekahi @  a ka Papa Ola i kau ole ai @

  Ua ike anei oe ia mea @  hele anei oe imua o ke Hoomalu o Honolulu nei @  ike pono i ko C. B. Maile @  uliawa a me kekahi Pake il@  piia imua o ka Aha no@  hewa kuai i na i'a mako@  ke kue i na rula a ka Papa O@  i kau ai?

  O Nawahi ke kokua no @  poe i hoopiia imua o ka A@  ia la.

  Ua noi o Nawahi like K@  o ka Aha, e hookuo loa @  mea i hoopiia, no ka mea @  he rula a ka Papa Ola i kau @  e papa ana i ke kuai kana i @  I'a Maloo.  Ina he rula @  hoike mai ke kokua e ka @  o ke Aupuni ia rula.