Ke Aloha Aina, Volume I, Number 25, 9 November 1895 — Page 8

Page PDF (854.52 KB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

KE ALOHA AINA

 

8          KE ALOHA AINA, POAONO, NOV. 9, 1895.

 

HE MOOLELO KAAO.

--NO NA—

HOAHANAU ELUA.

--A I OLE KE—

Alahele Pohihihi.

--A O NA—

Opuu Pua Elua.

HELU 6.

            Oiai no kahi manu e lele ana mamua a ke ukali aku nei no hoi kahi ilio mahope o ua wahi mnnu la.

            Iaia no e akali ana mahope o ua wahi manu la, ua nalowale hou aku la kela ma kahi a ianei i oili mai ai i keia aina malihini.

            I kahi Pueo i nalo aku ai, ua hoaa wale iho la no ua wahi ilio la me ka hoka, heaha la hoi ka hana a keia wahi manu ia'u.

            Pane ae la ua wahi ilio la:  He keu ka hoi keia o kahi Pueo lapuwale nui au i ike mua ole ai.

            Ina oe e loaa hou aku ia'u e kena wahi Pueo, ike oe i ko make loa ia'u aole oe e pakele, he mau hana hoohoka kau ia'u.

            Oiai no ua wahi ilio nei e nalu ana no keia mau hana kupanaha a kahi Pueo iaia.

            Aia hoi, oili hou mai la ua wahi Pueo la mai loko mai o ka wai, a lele ae ia a kau iluna o kekahi pohaku nui.

            Nana pen@ mai la ua wahi manu la i kahi ilio a upoipoi ae ia na eheu me he mea ia e olelo mai ana e ukali aku mahope ona.

            Iloko okela wa a kahi ilio i ike aku ai i ka upoipoi ana ae o na eheu o ua manu la pane aku la ua wahi ilio la i kahi manu:

            E kela Pueo e kau mai la iluna o kela pohaku, aloha oe, kunou mai ua wahi Pueo la, me he mea la e haawi mai ana i kona aloha i kahi ilio Norela.

             He hoa'loha anei oe no'u, a i ole, he enemi paha oe?

            Luliluli ae la ke poo o ua wahi Pueo la me he mea la e olelo mai ana, aole ia he enemi, aka, he hoa'loha oia no ua wahi iho la.

            Pane hou aku la ua wahi ilio la i ka manu:

            Alaila, i kii mai nei anei oe ia'u e hele pu aku me oe e kena wahi Pueo e kau mai la.

            Kunokunou mai la ke poo o ua wahi Pueo la e ae mai ana.

            Alaila, ua ike no anei oe i kahi e noho nei o kuu haku, a i ole, ua lohe wale paha oe nona?

            I kela wa i huli aku ai @a wahi Pueo la ma kahi ana i oili mai ai mai loko mai o ka wai.

            A hoomanao ae la kahi ilio, o kahi a ka manu i huli aku ai e nana ihope, o ia no kahi ana i pae mai ai i keia aina malihini

            A@a@a, he oiaio anei kau mea @ kena wahi manu e kuhikuhi mai nei e like me kau mea e hano mai la, a i ole, he mau hana pahele wale no paha kau e keia wahi manu.

            Luliluli hou mai la ke poo o ua wahi manu la, me he mea la e hoole mai ana.

            No kekahi mau minute loihi keia papaolelo ana o kahi ilio me kahi manu ua lele aku la ua wahi Pueo la a ukali aku la no hoi kahi ilio mahope o na meheu o kani manu, a hiki i ko laua poholo like ana aku iloko o ka wai, a ua hala mua aku la no nae kahi manu, a o kahi ilio wale no ia e @oaa hele aku la mahope.

            Iwaenakonu o ko laua alahele, hala wai aku la kahi ilio me kahi Pueo, a he hookahi ka lele like ana no ka aina a ka kaua eueu Hanora e noho mai la.

            Aole i liuliu loa aku ka laua lele ana aku, ua pae aku la laua me ka maalahi me ka halawai ole me na poino ma ko laua alahele.

            I ka pae ana aku o ua mau wahi holoholona la i ka aina a Hanora e noho ana, a i ke aea ana ae hoi o kahi ilio ua hele a naeiki i ka loa o keia kula a laua i au mai la.

            I ko lakou halawai ana ae he aio a he alo, ua haawi aku la kahi ilio i kona aloha ia Hanora, a pela no hoi oia i panai mai ai i kona aloha i kana wahi ilio hoomanawanui mahope ona i kana mau hana.

            No kekahi mau hora loihi keia noho ana a lakou malaila, ua pane aku la kahi Pueo:

            E ko maua haku maikai, e hoomakaukau kakou, a ke halialia wale mai nei no ia'u, e halawai aku ana kakou me ku poino e kali mai la ia kakou o ka hoea aku ke hookuli nae oe i ka'u mau kauoha ia oe e ko maua haku Hanora.

            Eia ua mau kauoha nei au ia oe e ko maua haku a e hoolohe loa no nae oe mai hookuli oe i keia mau, kauoha a pale hoi i ka'u mau olelo e olelo aku ai ia @e, a penei ke ano o kela aina a kakou e kau nui aku nei:

            I lele aku anei kakou a i ike ka hoi oe i ke keke mai o na niho o kekahi moo a ua pili na maka, ua moe ka hoi ua kiai nei, a ke upoi ka waha ua ala, a aole ka hoi e hiki ia kakou ke komo aku.

            Ina ua upoi ka waha o ka moo, e huki ae oe i ka hulu o kuu ekekeu ma ka aoao hema, a kiola pololei aku, a e kuhihewa auanei owau, a oia auanei ka wa e hamama hou ai o kona waha, a pela auanei kakou e komo aku ai me ka maalahi.

            A hala ka hoi ia puumake o kakou, a i hookokoke aku ka hoi kakou imua o kekahi mau liona elua e kokolo mai ana, mai haawi i manawa no laua, a e wehe ae oe i kau pahikaua a hahau aku maluna o laua, a o ka apana e moku mua ana, e hoolei aku oe na kahi ilio e ai mai, a ke make ka hoi laua.

            Alaila, lele hou aku kakou, a i halawai aku anei kakou me kekahi luahine e hele mai ana me kekahi kaikamahine me ka laua mau @e i piha i na huaai o kela a me keia ano.

            A i haawi mai auanei i kekahi @au mai lalau auanei oe he pilikia wale no ia mau mea a pau, a i kono mai ka hoi ia oe e hoi i ko laua wahi, ae aku oe a e hookuu nae oe ia laua e hele mamua, a i olelo mai auanei o oe mamua, oia ka hoi kou wa e pane aku a ia laua:

            O olua ae mamua o na kamaaina o keia wahi a mahope aku nei no au me ka'u mau holoholona o ka uhai ana mai nei.

            A i lohe auanei oe i kekahi mau leo i ka pa-e mai mahope, mai huli oe ihope e nana ai, o lilo auanei oe a nu ka hoi ka maua hana e huli aku ai ia oe.

            A i komo aku anei oe iloko o ka hale o ka luahine e makaala loa oe a e nana pono hoi i ka hana a ka luahine e hana ai.

            I panee mai auanei i kekahi pakaukau i hele a luluu i na mea ai o kela a me keia ano, mai ai e oe, aka, e haawi mua aku oe nana e ai mamua o kou ai ana.

            I ike aku anei oe i kekahi mau hua apala elua e memele mai ana imua o kou alo au i ike ole ai mamua, mai lala@ iki oe he make wale no ia mau mea.

            A i haawi mai ka hoi ua luahine la i kekahi mau huaapala au i ike aku ai i ka waiho mai iluna o ke pakaukau, alaila, e lalau aku oe i @a mau huaapala la, a panai aku oe i kou mau hoomaikai ana i ua luahine la.

            I ka wa e loaa mai ai na huapala ia oe e noi hou aku oe i na huaohia, a @ haawi mai, e noi hou aku oe i na hua ohiarose, a i loaa mai keia mau mea a pau ia oe.

            Alaila, e ike auanei oe i ka maalahi loa o ko kakou alahele me ka nui ole o ka hana.

            A ke hala ka hoi ia mau mea, a hele hou aku kakou a halawai me kekahi mau liona e noho ana me ka haliu palaha mai o ko laua mau alo imua o kakou, mai makau oe, a hooki iho la ua wahi Pueo la i kana kamailio ana ia Hanora.

            Nolaila, e ko maua haku Hanora e, e lawe a moni i keia mau olelo au a hookomo iloko o kou puuwai me ka hoopaa naau loa, a e ike auanei oe i ka nui ole o ka hana.

            Aka, ina no hoi e like me kou ano mau ka hookuli a me ka hoolohe ole i na olelo a lilo i ka ono a ka puu moni ai o keia ao.

            Hele loa kakou i ka lalau a me ka ka hoaa, a he nui hoi ka hana e noke aku ai i ka huli ia oe, a he uku paha ka loaa k@ke aku ou ia mau e ola ana, a i ole, e uwi ana paha kou niho i na hana hoehaeha.

            I ka pau ana o ka kahi Pueo mau olelo a'o ia Hanora, ua luai mai la oia waiho ana waiho kekahi mea loihi mai loko mai o kahi Pueo, a pane mai la ia Hanora:

            E ko maua haku, e lalau iho i kela mea e waiho la mamua o ko'u alo e kuu haku.

            I kona lalau ana iho he pahikaua me na pono a pau, a kahei ae la ma kona puhaka, a @a wa no hoi i pane hou mai ai kahi Pueo:

            E kau mai e kuu haku, kahaka@ aole paha e hiki ia oe ke hapai ia'u me kuu wahi ilio.

            Mai kanalua a hopohopo no kou hiki ole ia'u ke hapai aku ia oe me ko wahi ilio.

            Kau aku la oia me kana wahi ilio me ka hoomakaukau no nae, a i kona kau pono ana iho, a pane hou ae la kahi Pueo:

            E paa a paa i kuu hulu ai a mai hoo hemahema ka paa ana o haule auauei olua, a o ka wa no hoi ia i lele pololei aku ai ua wahi Pueo la no kahi o ka puka e hiki aku ai i kahi o ke aupuni o Liona Ulaula.

            I ko lakou hook@koke loa ana aku a lakou ma kahi a ke kiai e noho ana a me he hapalua mile wale noi ka mamao mai a lakou aku.

            Ua ike aku la o Hanora i ke keke mai-o na niho a poholo aku la lakou iloko o ka wa pokole loa, a pae ana lakou nei ma kela aoao o ua aina nei.

            Lele hou aku la lakou, a halawai hou aku la lakou me ka lua o na kiai, oia hoi na Liona.

            I ke@a wa i pane ae ai kahi manu, e wehe ae i kau pahi a e hoomakaukau nou iho, a lele pololei aku la lakou ma kahi o na Liona e moe ana, a i ko lakou kaalo ana ae ma kahi aoao o ua mau liona la e hiamoe ana no laua e like me ke kiaimua, a ia wa no hoi i hookuu iho ai kahi Pueo i kona haku a me kahi ilio a hele aku la lakou ma ia wahi aku.

            Aole i liuliu ka laua hele ana me kahi ilio, ike aku la o Hanora i kekahi wahi luahine a me kekahi kaikamahine e hele pololei mai ana imua o laua nei, me ka hele a luluu ka laua maua ie i na hua o kela a me keia ano like ole.

            I ka hookokoke loa ana mai o ua wahi luahine la ia laua nei e hele aku ana, lalau iho la ua wahi luahine nei i kekahi mau huaapala a haawi mai la ia Hanora, aka, ua hoole aku la o Hanora me ke ano makemake no nae i na huapala i ka memele mai, a he hookahi wale no mea nana i kaua mai i kona manao, o na olelo a kahi manu Pueo iaia.

            Hopu hou iho la keia i kekahi mau pua a haawi m@i la ia Hanora, hoole hou aku la no keia, a no keia hoole hou ana aku o Hanora no ka elua o ka manawa, kani iho la ke u a ua luahine la no ka hooko ole ia o kona makemake, a pane hou aku la ia Hanora me ka leo nahenahe:

            E ke kanaka opio, e hoi kakou no ko maua pupupu hale, aia i hea ko olua hale; aia aku nei mamua aku nei o keia wahi ma kahi a oukou i hele mai la ma o ae, a komo iho la ka haohao iloko o Hanora no keia mau olelo pahaohao a kahi luahine, a namunamu iho la.  He keu ka hoi keia a kahi luahine hoopunipuni nui wale, malaila mai nei hoi au i hele mai nei aohe o'u ike wahi hale iki malaila, a pii ae la kona hoonaukiuki, a mam@namu hou iho la.  Ina oe e hoao ana e hana i kekahi hana kolohe ia'u make loa oe ia'u e kena wahi luahine.

            Olelo hou mai la ua wahi luahine la mamua ae i e he makau au i kau wah ilio o nahu mai auanei ia'u, akaaka ae la o Hanora me ka haaloulou, a pane mai la:  Aole he nahu o ke@a wahi iho ke maikai loa oia, a oia no hoi ko Hanora wa i pane hou ai i kahi luahine i ki i ana aku.  O olua ae mamua e na kamaaina o keia wahi a mahope aku nei hoi maua.

 

            Ua ha@olelo a@ Mr. @man, maloko o ka luakini Kaumaka@, ma ka po la Sabati nei imua o kekahi anaina nui i akoakoa malaila, mahope o ka pau ana o ka pule ua hele aku kekahi poe e lulu lima pu me ia.

            Ina aole e hoea aku ka @ pepa, alai@a, mai huhu @ mea, aia no a hoolele mua @ puahi, alaila, loaa aku ka @ hakalia ole.

           

            Ma ka Poaono nei @ pahu hae o ke K@sina @ uka o Kapala@ a @ pulelo ai ka hae o kona a@ o kana pahuhae.

 

            O ka nupepa KE ALO@ eia oia ke pah@a nei ma @ na mokupuni o Hawaii @ ana hoi i na mea oiaio @ sani o kona poe heluhelu @ ole o na wiwo ole a o ka @ hoi o ka malama, e @ makani Kona.  Nola@, @ KE ALOHA AINA @ o ko kakou noho Aupuni @ hou o na Aina E@

 

            O ka heluna nui o na @ hokeia ua nalowale, he @ hoikeia ua nalowale, he @ Pel@kane, @ Kile, 1 De@ rani, 7 Geremania, 2 @ 3 Rusia, 1 Sepama a me @ huina 49.  Iloko o keia @ mokupea, he 4 i nalowale @ ikeia.  O na mokuani ho@ kane, 1@ Denemaka, @ mania, @ Helene, @ N@ewa@ huina 17.  O na m@kuahi@ ana ma ko lakou alahele, he @ pu@ 3 i hookui, 5 @ pau i ke @ haha, 6 @ haaleleia no ka @ hoo@akeleia, 11 mau @ waiho aku iloko o ka @ a nalowale loa.  O keia @ poino o na moku no ka ma@ ga@e i hala.

 

Olelo Hoolaha P@

            E IKE a@anei na ka@akaa @ mai lakou i keia.  O makou@ na Hoahanau oiaio o ka E@ kapili, Honolulu, Oah@ Ha@  Ma keia, ke hoikeia aku @ ka @ a ke papa loa ia aku nei, @ aole lakou e kuai mai i na @ o Holokahana a me @ lulu nei; a @ kekahi paha o @ huahale i oleloia ae la, @ aku na Hoahanau o ka @ kapili, ma o J. A@

            Honolulu, Oahu, @

 

Huluhipa Maikai@

Kapa A@ana.

UA MAKAUKAU ka mea @ malalo iho nei e hoolaw@ aku @ hipa maikai loa no ka hana @ apana no na ho@ na mea @ Hawaii nei.

            He oluolu ke kumukuai, he @ paona hulu hookahi.  E hoo@a @ kou mau kauoha ia'u ma Wai@ a i ole ia e waiho ae paha i ke @ Keena o KE ALOHA AINA @ hookola no ka hikiwawe loa @

Owau @

            Waimea Hawaii, Augate 20, 18@

 

OLELO HOOLAHA @

            E ike auanei na kanaka a @ keia.  Owau o ka mea nona ka @ iho nei.  Ke papa aku nei @ loa; aole loa e hele ma na k@ aina i kapaia o HAKIPUU@ e waiho la ma ka Apana o K@ Mokupuni o Oahu ko Hawaii @ ka poe e komo kuleana ole @ mau kai lawaia, me ka loaa ole @ makou aku, a i ole ia, mai a @ aku ko makou Lunaki@ ke kanawai.@

Waikane, Koolaupoko, Oahu. @

 

OLELO HOOLAHA A KA @

HOOKO KA@HA@

            MAMULI O KA MANA @ LOA@ ma o ka Palapala Ka@ Naka@hiki iwi o Honolulu @ @a e ka Aha Kaapuu@ kauoha imua o Lunakanaw@ Nol@, ke hoolaha ia @ Mea Make i aie aku ai, e wa@ mau Bila a@, ma ko'u K@ ponoi, ma Waikiki iho @ Bishop ma, ma ke alanui K@ mahina mai keia manawa aku @ poe i aie mai i ka Waiwai @ hookaa mai ia'u.

S. M. @

            Honolulu, Oct. @, 1895.

@