Ke Aloha Aina, Volume I, Number 30, 14 December 1895 — Page 5

Page PDF (862.07 KB)

This text was transcribed by:  Karen Mah-hing
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

                                                POAONO, DEKEMABA 14, 1895

 

Na Mea Hoomamao

@ mahuahua ana ae o @ ma ka loaa no ka @ hala ke hoohalike ia @ka mahina o ka ma@hala na helu ia ma ka @ ka aku ana o ka Papa @ uao no $32,000 ma na @ no ke kuai ana mai i @leana o Bihopa ma ke @ Emma.

@bila aie o ka 1894 ma @ Dekemaba he $45,- @ i keia la no, he $78@.

 

@ e nae me ia i holkeia ai @oike o Novemaba, ua @ku ke Luna Leta Nui @ o $20,000 no na pa @ ka Banako Hale Leta @hoop@ i kekahi nota @ no kela huina iloko o @ e Luna Leta Hill e @ 7 pa-keneta no ia @ ke koena dalaa e wa@ ma ka Banako Hale $70,438.77

@huina loaa auhau i ko@ mai ana no iloko @ekemaba he $250,000.

                                                                        S.M. DAMOS.

@Kahina Waiwai

 

@ Makou Manao Iho

 

@o ko makou nana@ ke akahele loa.  me ka ku ana ae i na hoike o @ i hala aku, e pili ana @aa ana i na aie i hoo@kekahi mau mahi@makou i ike malo@ hoike i kekahi o @ olelo ia aole.

 

@LA@ HOONAUEUE

 

@ .15 P.M. o ka @ nei, a ma ka hora 3 @ Poakahi nei, na hoonaueue iho ai ke @ keia kulanakau@ ano mahuahua @aumoe, o ka mea, @na manawa i hoohuiia @ haalelu ana no @ paha.

@ ae kekahi poe, aole @ i ke olai, a o ke@ ua olelo ae, o ka nakeke me ka @ana ka lakou mea i @manao he olai keia @ nei.

@ i maa i ka hana a @ a na makahiki olai @ o lakou ka hiki@ hoomaopopo ae.

@ popo ke kumu nui o @ no ka paa loa @ a me na hakahaka @ ka honua.  Ina mau @ o ka mahu o ke @ ka honua, ala@ ikaika o ka hooke @ gas a me ka mahu@ui ka haalulu a me @ o kahi a ke ea @ hoomaku ae ana a @.

@ aku ke ea gas a @alaila ua pau iho la ke olai, a ua maha iho la ka ikaika o ka hooke ana.

            He mea weliweli ke olai ke hoikeia kona ikaika piha maoli.  Ua hiki ke kiloiia na aina, na puu a me na kuahiwi a lele liilii i o a anei nei!  He hiki ke hoopii mai i na papaku olalo o ka moana, a pii iluna a hoea ae ma ka ili o ka moana, a lilo aina.  A he hiki hoi i ka hana a ke olai ke lumai aku iloko o ka moana hohonu i na mokupuni i noho ia, me na kulanakauhale a me na kanaka, a pau loa lakou i ka nalowale loa.

            E nana i kela lepopoho ma Kapapala ma Kau, Hawaii i ka A.D. 1868!  Aia hoi, ua lilo ka apana holookoa o ke kualapa kuahiwi me na ululaau a me na pohaku a me ka lepo i mea like me ka poka o ka pukuniahi e hoonee ana me ka ikaika i na poka maloko o ka pukuniahi e lele imua, me ka hiki ole e kaohiia.  Aia na holoholona ke holo nei me ka mama nui me na kanaka; aka, aole e hiki ke pakele ua lilo lakou malalo iho o ka mama o ka lele ana o ka lepo, a pau iho la lakou i ka make.

            Pela hoi ma Amerika waena me hema; aia ko lakou mau kulanakauhale ua poho iloko o ka moana, a ke ku nei na moku i keia wa, maluna iho o na kaupoku o na kauhale i poholo i ke olai.

            E nana ma na mokupuni o Pilipine a me na poe moku e ae ma ia moana.  Ua pau kekahi mau mokupuni a me na kauhale a me aneane 70,000 kanaka i ka moni holookoa ia i ka wa pokole loa e keia mea he olai.

            O keia ka makou e hoonani ae nei i ka Mana o Iehova o ua Kaua, Nana no i hana i ka Lani a me ka honua.

--

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono nei ua haki ke au o ka mokuahi Mokolii ae mawaho o Laeahi, a na ka Eleu oia kii aku a kolo ia mai la iloko nei o ke awa.

            Ma ka hookuku kinipopo i malamaia ma ka auina la Poaono nei mawaena o na hui kinipopo Maile a me hearts, ua lilo ka eo ia Hearts ma o ka loaa ana iaia he 18 puni, a o Maile hoi he 14 ana puni.  He uuku loa na poe ma kaikai i hiki ae malaila.

            Mauka o Kunawai, ua haawi ae o Mr. kaluna a me kana wahine he paina luau nui ma ko laua home, he hoomanao hoi no ka piha makahiki o ka make ana o ka laua kaikamahine hanai, ua hoomaka ka ai ana me ka lealea ana mai ka Poalima mai a pau i ka po o ka Poaono nei.

            Ma keia holo hope ana aku nei a ke Kinau, a hoolele i ko Laupahohoe mau ukana, ua hapai ia ae la kekahi pahu kaumaha a hookau ia aku la iluna o ka waapa, i ka manawa i pili aku ai o ka waapa i ka uwapo ua hapai ia aku ia ua la pahu no luna o ka uwapo, i ka manawa nae i hookuu ia ai o ka pahu ua naha ae la ia, a hemo aku la he heluna nui o na tini opiuma, ua ohi awiwi iho la ka poe nona ia waiwai a pau aku la i ka nalewale mamua o ka hiki ana ke hopu aku.

 

Ka Olelo Hooholo Hope Loa!

--

Ka Hoohui Aina, a i ole, i Aupuni Moi

--

            O keia maluna ae ka manao o Mr. Albert B. Loebenstein, i hoopuka ia ma ka Hilo Tribune o ka la 30 o Nov. 1895.

            He loihi keia kakau manao ana, a ua aneane e piha pono he elua kolamu i na manao hoakaka maoli e pili ana no keia aupuni Repubalika, a no ia mea ua lawe palani mai no makou i kekahi mau olelo i hoopuka ia ae, a penei kekahi o ia mau manao:

            “No keia Repubalika, ua kukulu ia oia, no ka manao Kuikawa wale iho, aole loa ia i manae ia no ka hoomau ana aku no ka manawa pau ole.  O na olelo kumu hoakaka e hoike ana no ke ano o ke aupuni Repubalika oiaio maoli, i hiki ole maanei nei, ua pau ia i ka hoakea ia aku.  He mea ia e hooko ia ae kekahi a i ole ia, o kekahi, ka Hoohui-aina, a i ole ia, ke aupuni Moi.  Aole loa he kahua mawaenakonu (e ku ai) Aia a kapae ia aku ka manao Aupuni Moi mai ka puuwai aku o na poe Hawaii, alaila, lilo oia i mea hoohoi aina.  Aole loa oia e lilo i hoa no ko oukou Repubalika.  E noonoo a hoomanao ae i ka moolelo no ka manu Oseterika, ia oukou ia no ka loihi loa ana”.

            “O keia kumu mano a ke Tribune e hoike nei, ma ke kamailio ana, ua molaelae ia, a hiki ole ke hoohewahewa ia, a ua moakaka loa hoi.  E aupuni Repubalika anei, a i ole e hoohui aina paha.  Ke koi mai nei keia he ma pono e loaa i aupuni mai ka lehulehu mai, a ma o ka lehulehu, a no ka lehulehu Ua kue loa ia i ka oligate ua makemake ia i ka Repubalika e kukulu ia maluna o ke kahua palahalaha, i hoohuihuna pu ia mamuli o ka aelike ana o na manao i kaupalena ole ia.  Ua hoao no ia e kaupaona i ke koikoi, o ke ano io a ano io ole o ke kulana kalai aupuni, a kakou e noho nei malalo ona.  O ke ano noho makua wale no i manao ia ai, oia no keia, he mea pono loa, ae e hoohiolo holookoa ia ka hana a pau loa a e kukulu hou ia mea hou.”***

 

Ko Makou Manao Iho

 

            Ma ka nana ana i ke ano o na olelo ana maluna ae, ua like no me ka hana a Rebeka a me lakoba kana keiki, i mea e loaa ai ka pono, a lilo mai kela pomaikai o ka hanau mua i ka Rebeka keiki i aloha ai, mamoli o na hana hoopunipuni a laua ia Isaaka.

            Ke hoikeike mai nei no keia i ka mea kupono a lakou i manao ai i loaa na pomaikai ia lakou, a hooaeleia no na poe Hawaii i kahi pono uuku loa i koe iho ia lakou.

            E malama ia oukou i na poe kahuhipa me na aahu huluhipa, aka, he ilio hihiu hae nae maloko o lakou.

 

--

Aohe Kumu e Hopohopo Ai.

--

            Ina e hoomaopopo kakou i ka olelo a na nupepa kokua i ka manao hoohui aina, me he mea la, ua ike mua lakou i ka nele maoli o ke kumuhana hoohui aina, nolaila keia olelo hoohuakeo ana, me ka olelo mai; e wawahi a pau loa keia kukulu aupuni mua ana iho nei; alaila, e hoomaka hou me ke kaukai ana aku na ka manao o ka hapanui o ka lahui e kukulu hou i Aupuni Repubalika, o ke kulana koho lanakila a kuokoa ana.

            O ka mea kupaianaha loa nae o lakou pu no a paa i ke kukulu ia; a no ke kupono ole i ka makemake o kekahi poe o na hookele Aupuni ana o keia wa, nolaila, ke hoole mai nei me ka olelo mai, aole o lakou kuleana i keia ano Repubalika, maikai e like me ko Amerika Huipuia.

            Aohe o makou kuleana olelo ma keia mea, aka, o ka nana ana aku i ka lakou mau ano hana, ua like a like loa no ka lauwili a me ka alunu, e like me na hana o kekahi mau Aupuni e aku o ke ao nei. 

            O ka maka ke nana aku, a o ka pepeiao ke hoolohe aku, a o ka naau ke noonoo pono i ke ano o na o na mea e hana ia nei e lakou nei.

 

--

KA HOOKAHULI AUPUNI

[Na Kamailio ana Mawaena o Mr. Blount a me Mr. Damon]

 

            N.  Ua manao au, aole no i kuipu na poe haole i kekahi manawa, -- a me na poe Hawaii hoi ma na mea a pau?

            P.  Ae

            N.  Aia no anei me oe iho keia mau kumu o ka mana?

            P.  Ae.

            N.  Oia paha ke kumu ano nui loa o ka uluku ana no na makahiki he nui wale ma ke koho balota aha?

            P.         Ae.  I ka manawa e ike ai na poe hawaii, ua nawaliwali ko lakou kumu, a ua maopopo ia mea, a i ka wa e hiki ai, ua hooikaika lakou i mea e hoomau ia aku ai ka noho mana ana.

            N.  Nolaila, e Mr. Damon ua manao anei oe, e loaa ana ia oukou he aupuni maikai maanei nei, maluna o ke kahua o ke ana o ka hoonaauao ana no na poe koho balota, oia hoi, e ae ana i na mea a pau loa i hiki ke heluhelu me ke kakau e koho?

            P.         Ae.  Eia nae, aia kekahi mana ikaika loa, e like me ka olelo ia o kekahi,--e like me ia iloko o na kula rula ole, e malama ia ai ka maluhia.

            N.  Ua manao anei oe e hiki ana no ke hoomau aku he aupuni moku aina, e like me na moku o ka Union Amerika, me ia ano koho balota ana?

            P.         O ko’u manao ponoi iho, oia keia, e ulu ana makou pela ma ia ano, ma ka hoao ana no ke kau manawa a hiki i ka wa a ka mea koho e hoomaopopo maoli ai i ke ano io maoli o ke koho balota ana.

            N.        Pehea la ka loihi au i manao ai e ao ai ka poe Hawaii a loaa aku ke kulana kiekie o e na haole ma ia ninau?  E hiki anei ia oe ke hoomaopopo mai i kekahi manawa a i moa kaka loa hoi?

            P.         Penei kou manao—he nui loa na mea i haawi ia aku, ia lakou ma keia aina—ua hookuu wale ia aku na mea a pau loa ia lakou, aole nae o lakou hoihoi i na haawina hooholo mua i loaa ia lakou, aka, ina e kapae wale ia ka mana koho, no kekahi manawa, e like paha me elima makahiki, a hiki i ka wa a lakou e hakoko mai ai no ia mea a e kali ai ia mea, alaila, i na haawiia aku ia mea ia lakou a pau pono, alaila, hauoli no lakou ia mea.

            N.        Ke manao nei anei oe, ina iloko o elima makahiki mahope iho o ka hoohui ia ana, e hiki ana ia oukou ke haawi aku i na poe Hawaii a pau i hiki ke heluhelu a kakau i ke kulana o ke koho haiota ana?

            P.         Ae.  Eia nae, o ka mana koho, e hoakea ia aku no ia no na ano lahui e ae.

            N.        Heaha la na ano lahui e ae maanei nei?

            P.         Eia ke pii mahuahua ae nei na poe Pukiki maanei nei.  A eia hoi ke pii mau ae nei he poe ano naauao o na Iapana maanei nei mai na mahele maikai ae, a me na poe Pake hoi i hanau maanei nei, a he mau pono hoi ko lakou maanei nei.

            N.        Heaha ke ano o na pono?

            P.         O ke kalepa, ka mahiai, a o na hana ao ia no hoi.

            N.        E hooholike ana anei oukou i ke ana koho i mea e koho ai no na mea a pau loa o lakou?

            P.         Ae.

            N.        A ina paha e manaoia, aole e ae ia na pake e koho balota alaila.  Heaha iho la ia?

            P.         Aole he like loa o ko lakou makemake, koe nae, ma na hana ano nui no ke koho balota ana, e like me ia i loaa ai i na Hawaii, na Pukiki a me na Iapana.  Aole o lakou maa loa ma ia mea.

            N.        Ua ae no anei oukou i kekahi Iapana e koho balota maanei nei i keia wa?

            P.         Aole, aole i keia wa.

            N.        O kou manao mamua aku nei, o ka hookahuli aupuni ana?

            P.         Aole.

            N.        Ua ae ia anei kekahi pake e koho?

            P.        Aole.