Ke Aloha Aina, Volume II, Number 4, 25 January 1896 — Page 7

Page PDF (838.85 KB)

This text was transcribed by:  Johnney Alford
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

[Column 1 - see original]

 

     Ia wa no i kau koke aku ai ke kaikamahine, a lekei koke aku la @ Maselana mahope o ka waapa, a iloko o na sekona pokole loa, lewa aku la ua wahi halelana la a holo@aku la maluna o ka @i hualala o ka moana, me kana mau ukana makamae.

     Pa mai la na aheahe lau makani, a ano kupikipiki-o mai la na ale o ke kai, a e paialewa hele ia ana hoi ko laua nei wahi waapa i o a ianei maluni o ka ili o ka moana.  E lele mo ae ana hoi na ao kaalelewa o ka lani maluna ae o ko laua p@, a helelei pu mai la na kulu pakaua mai ka lani mai.

     Hoko o kela manawa a ka ua me ka makani e halii paa ana maluna o ka ili o ka moana nui akea, aia no ka kaua koa opio e ka mea heluhelu maluna o kahi waapa huelo boti, me ke kaikamahine, a e p pue mahe ana hoi oia mahope o ko laua wahi halelana me ka paa hoomanawanui ana i ka hoeuli o ko laua wahi waa.

     Pii mai la na ale ahia huhu o ka m@ ana a popoi iho la maluna o kahi waapa, nou mai la hoi na kikiao makani e hele @l@lu ana mai ka hikina a i ke komohana me ka ikaika, olapa mai la ka uila ma na paia lani, a nei nakolokolo mai la hoi ka leo @ ka hekili me ka weliweli nui.

     Olepelepe ia ae la ko laua wahi halelana i o a ianei me he wahi apana pepa iloko o ka pouli aaki e halii paa ana.  No kekahi mau sekona mahope iho, aia hoi, ano hiki ole mai la i ka opio Maselana ke hookele i ke laua waa, aole no i liuliu loa mahope iho, haki ae la ke au o ka hoe, a pau ae la ka ponu a Kakina, oiai, ua paewa ka p@ina me ka nihoniho.

     He wa keia na na opio e kanlunu mai ai i na wa a pau.  Lele aku la o Maselana a ma ka aoao o ke keik@mahine e noho ana me ka hookuu ana a@ i ka hoe, a pane aku la oia me ka lea nahenahe o ka mea @iha @ ke aloha @ ka i ana aku@

     E ke kaikamahine o@ m@e anei @?  Ao@e le i p@ ae mai ke k@ikamahine mal.  Lalau aku la ola @ kona mau lima, ua hele a pua@uanu, hope iho la ola ma kona a@, a hapa@ ki ae la iluna a kiekie, a h@ni iho la oia me ke kulu ana iho o kona mau waimaka.

     E ke aloha---e, e ke aloha, e haalele mai ana ka paha oe ia’u e aio hookahi aku iloko o na p@ino e nee mai nei?  Aole, aole loa au e ae ana, heaha ka waiwai @ ko’u noho ana ma kela poepoe h@nua, i na oe e haalele mai ana e kou mea i aloha ai i keia ola ana?

     Nui mai la ke ano maluhiluhi i hekau iho maluna o ka ui Maselana, a hilinai aku lo oia ma ka aoao o ka waa pa a lilo aku la oia ia Ni@l@pue, ka mea iaia ka aina moeuhane pahaohai@.

     No ke kaikamahine hoi, aole oia i haalele mai i keia o@a ana, aka, ua nui loa ae kona luhi mamua o ka mea hiki iaia ka hoomanawanui, nolaila, ua ha@ le like aku la no laua e hooluolo, me ka hookuu ana no na kahi waapa e lana hele iluna o ka ilikai.

     I ke kaikaimahine no i haule illo ai e hiamoe, loaa aku la laia kekahi moeuhane, oia hoi keia.  E ku ana oia ma ke kae o kekahi moliwai nui akea, ole he mea la ma kana hoomaopopo iho, ma ke kae no o ka muliwai o kahi a laua i hele mai ai aia hoi, ike aku la oia i kekahi wahi waana uuku e alualu ia ana e ke kahi wahi moku kaikahi, ua hele a piha pono kona mau pea i ka makani, a iloko o ka manawa pokole loa, pili mai ia kahi moka ma kahi o ka waa@a e lana ana, a p ioho ae la oia

 

He Moolelo

---NO---

ANADAREA,

---A ME---

TIDORA.

---A I OLEIA, NO---

HILARIA

KA UI NOHEA

 

NA IPO ELUA I KE ALO HA HOOKAHI.

MOKUNA XIII.

KA IKE ANA O ANADAREA IA TIDORA, A ME KA ULU HOU ANA O KA HAKAKA

     I ka aui iki ana ae o ka la mai ke kupono ana i ka lolo, ua hoea mai la ke kaa alii o na Moi o Tureke oia hoi @ Kusitino a me Tidora.

     I ko laua hoea ana mai, ua hoomaka ia iho la na hana lealea, a paiakuli ae la o loko o ua halekeaka la i na leo o na kanaka e huro ana i ka wa i komo mai na moho mokomoko o ka la, a ku iho la iloko o ka lina hakaka, a ma ko lakou mau lima hoi e paa ana he mau pahikaua oi lua.

     Aole no h@ i liuliu keia ku ana iho a lakou, aia hoi, @i lohe ia aku la ka awo mai a ka hona a me ka nunulu o ka @ga, @e mau sekona wale no ka lohe ia ana o keia mau leo weliweli aia hoi ua, oili mai la he 3 oga a me 3 liona.

     Holo hele ae la lakou maloko o ka lina, a i ko lakou wa i @ke mai ai i ko lakou mau hoa paio he 6 e ku ku aku ana ua lele mai la lakou me ka mama nui me ka manao ana a@maka i k@ lakuu mau enemi, aka, ua hoohoka ia nae ia mau manao o ua mau holoholo na ahiu nei, mamuli o ke lakou halawai koke ana aku @e na pahuna pahi wiwo ole a na m@h@ hakaka @a me lakou.

     He mau minute wale ne keia hoomena ana ino aia hoi ua pal@kuli hou ae la o loko ua halekeaka ne@ i na huro o na kanaka, e haawi ana hoi i na leo mahalo no na koa lanakila @ k@ moi ana ua hele a @la p@ ko lakou mau aahu i ke koko o na holoholona hihiu i make iho l@.

     O Tidora a me Kusitino o laua no na lunakanawai o keia mau lealea e hoikeike ia nei, a na laua no hoi e haawi aku i na makana kiekie i na moho lanakila.

     Iloko o keia manawa e malama ia nei o na lealea aia o Kusitino ke walea i na lealea me ka hiaai nui, aka, no Tidora hoi, aia ke hekau la na halehelena kaumaha maluna ona, a o kona mau kuk@ ana, eia ia ke lauwili nei iloko o koua hoopi, i kona manawa i hoomanao ae ai o keia la e malama a nei o na lealea, oia no kekahi la a na poe Hilaneta i upu ai e hookahuli i ko laua aupuui.

     I ka pau ana o kela hakaka ana o na mohe 6 me na holoholona hihiu ua hoi aku la lakou no ko lakou mau keena, a ia wa no i kahea ia aku ai na moho wiwo ole i koe no ke komo ana mai iloko o ka lina hakaka.

     I ke kuu ana iho o ka leo kahea o ka lunahoomalu, aia hoi, ua oili mai la kekahi mau moho elua a poai puni ae la i ka lina hakaka, i aahu ia hoi kekahi o laua me ka aahu ulaula, a ua lilo aku la hoi ke kaulono ana o na maka o ke anaina maluna o keia moho o ka aahu ulaula, no ka mea, he kanaka opio ui malihini oia, aole hoi o ke anaina wale keia e nana pono nei, aka, o ka moiwahine Tidora no hoi kekahi e kilo pu nei.

     Aole keia kanaka o ka aahu ulaula he kanaka okoa aku, aka, o Anadarea no ia.

     A o kona kokoolua hoi, o Nikefaro na no ia kona hoaloha pilipaa.

     I keia wa no hoi a Anadarea ma e hele holoholo ana, aia ko Nikefarona mau maka ke leha la iluna o kahi o ke anaina @ nana mai ana ia laua.  Hele aku la laua no kahi a Kusitino ma e noho ana no ka haawi ana i ko laua aloha mamua o ka hakaka ana aku me na holoholona hihiu.

     Hawanawana mai la o Nikeforana ia Anadarea me ka i ana mai:

     E Anadarea, no kou malihini i keia wahi, nolaila, e hoomakaikai iki aku au ia oe, aia na moi o Tureke ke noho mai la ma ko laua mau nohoalii e nana aki, a kuhi aku la no kahi a Tidora ma e noho ana.  E nana aku aia o Tidora ke noho mai la.

     Mai hoopuka mai i ka inoa o Tidora, no ka mea, ua hele kuu puuwai a kupouli i ke inaina nona.

     E alawa aku, e Anadarea i kahi a ka moiwahine e noho mai la, @la wale no kena maka ia kaua e nana nei.  Heaha kou mea e nana ole nei haila?

     A ia wa aea ae la kona poo a nana aku la i kahi a Tidora @ noho ana, a oia no hoi ka manawa i halawai ai o ka lena ike a ko Tidora mau maka me na helehelena ui o ka m@ho@ ka aaha ula ula.

     O A@nadarea!  i p@ana ae ai o Tidora, a hohoia ae la @ helenelena hakanu maluna ona; a ike iho la oia, ua pahua kana mau hoola@ ana @ ka @inu ana aku lika @i o ke aloha l@ Anadorea.  Ku ae la ola iluna a nana pono aku la i kahi a kana mea i aloha ai e ku ana.

     No Anadarea h@ kona wa i ike aku ai i na helehea na o Tidora, kuemi @ku la oia i h@, a paliki ae la oia i kona poo me ka nanaholo ana ae o ke puanuanu ilek @ kona mau aa koko.

     O Dora, o@ @ @ ki o Tidora, ka wahi ne a’u i enemi no loa ai, ka mea nana i hoopuhili i ka makou mau hoolala ka ua ana, aole wale oia, aka, o ka mea nana i kai ia ku’i ka’u mea i aloha ai, a i pepehi h@ kona makuakana, a i o loa aku @ @a kuu manao kuhihewa ana o k@ aa in@’a i hoopili mai ai iaia ma k@ apia ama, a muki aku la ma kona niau  @ a alina nahea.  e like me ka’u i hana i ku ai ia Hilaria, eia ka o Tidora no ka wahine pauwai eleele, i puana ae ai oia me ka malie.

     I ke Tidora ike ana mai i na helehelena inaina o Anakarea, ua hoomaop@po iho la no oia aohe mea e ae ana i inaina ai, aka, iaia wale @, nolaila, ku lou iho la kona poo ilalo, me ka palulu ana ae i kona maka.

     Oiai no ke anaina e nana ana i keia mau helehelena ano e mawaei a o Tidora a me ke koa o ka aahu ula@ia, @ ike ia aku la oia i ka unuhi ana ae @ ke kahi pahi poniaka oilua a paa ae la ma kona lima.

     Oia pu no hoi ka wa i hehee iho ai o Tidora, aka, ua paa koke aku la oia i ka hopuia e Kusitino a lawe ia aku la n@ waho o ka halekeaka.

     Me ka hookaulua hou ole ih@ huli ae la o Anadarea imua o ke ana@ makaikai, a pane aku la me ka @ nui moakaka:

     Ka wahine puuwai eleele!  Ua likehiki au e lunai aku i kana pahi pon@ ka iloko ponoi o kona puuwai.  Aole au i maopopo mua iaia, ina ua make kahik@ oia mai kuu mau lima ponoi aku.  N@laila, e o’u mau hoahanau Hileneta e kokua, e hele kakou imua a hiki i ka mu ana i ka wai, awaawa o ka hoouka kaua.  E nee aku i keia manawa a e hoopuehu liilii aku i ka poe e kue mai ana ia oukou.

(Aole i pau) 

     He keaka@ka ka hui keaka lio i keia po.

     E malamaia ana he mau heihei i keia auina la e ka hui H.A.A.C.

     Ua hala aku o Zamaloka ma ke Kinua o ke kakahiaka Poalua nei no ka ua-kani-lehua o Hilo.

     Aia ka Hui Keaka Kepani i Waian e kahi i hoikeike ai i ka lakou mau hana akamai.

     Ua hoi mai o W.R. Kakela ma ka Alameda mai nei o ka Poal ma o ka pule i hala.

     Ua hala aku na keiki puhi ohe aupuni me ka lakou mau hokeo no na kuaaina ma ke Kinau o ka Poalua nei.

     E malamaia ana ka heihe@ lio i keia Poaono mawaena o na lio Billy C. a me Confederate, mawaho o Kapiolani Paka.

 

HOOLAHA PAPA!!!

         E ike auanei na kanaka a pau, ma kela, @wau o ka mea nona ka moa ma@alo iho nei, no Pano.  Honolulu Oahu, ko ki w@li Pae Ama, ke@p paake nei i na mea a pau loa, a l@e @e mai i@ Kah@le (w) ka’u wahine ma@e, no ka mea, o ka elua keia @ na mahina o kona haalele kumu @le ana mai ia’u a me ko mana wahi moe, Maluna o na mea a pau e kue ana i keia k@ lakou mau poho iho.

D.H. HOLANI.

Pauoa Honolulu, Ianuari 22, 1896

 

KA AWA ONA O PUNA.

UA makaukau ka mea nona ka moa malale iho nei e hoolako aku i na p e Laik@ni a pau loa i makemake i Awa na lakou e awa pilia a@ ka makahiki holo@koa.  O na AWA Ona k@ lana o Kahiu a me Hiulani, ua hele a lena aka, ua nui ka Ona ke inu aku.  Ela ia n@ ko’u lima ua makaukau no na kauoha’ m@ @ E loaa no au nia Hilo, Hawaii.  E hele, mai a hui kuka me a’u, a i ole ia, launa i@a paha, a pela aku.

D. KEAAKOLO.

Hilo, Hawai, Dec. 17, 1895.     1mw@ly

 

HOOLAHA KUE AKU!!!

     O wau o ka mea nona ka i oa malalo i nei, no Iailei, Honolulu, Oahu; ku @ kuahine pon i o Kallianu (k) i make aku hao, ma ka hora 10 p.m. o ka la a o Ia uar @, Mai @ 1896, a no ka mea, ua h@naia kekahi p le, a@ houlilo i ke awakea no o ia la, e hoolil@ @n na i kekahi waiwai o Kailiana ia Mali @ kukuu.

     Ma keia ke kue a ke hoole loa aku nei @ @ o makou no a pau l@a o ka o@ na ponoi o@ ilian i make, i ka pono a me ka paa oia @ pala i hanaia ai, mamuli o ko  Kailiana @ pupo ole i kona mea i onou ia ai e han@.

Owau no@o

KALALIKE (w)

Honolulu, Iunuari 6, 1896.

an6---2 mos dly wkly