Ke Aloha Aina, Volume II, Number 7, 15 February 1896 — Page 3

Page PDF (836.04 KB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  sister dayna leong

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 15, 1896.   @

--

@ni Dala Hoopaapaa.

@A IA NO KA HOO-

@HOI MOI.

(@)

@ia @lala a Emma

@ Bruce Cart-

@ha o ka pa-

@ Dr. Geo. P.

@ kukuluia

@Kaapuni imua

@Perry, a ua

@ia hihia

@2 @ ka Poa-

@

@keia hihia

@maa mau, a e hoea

@kuapaianaha

@ao mea ano nui,

@a, ma ka haulelau

@18@5 @ kukuluia ae

@ e hoahu i

@aina ike nui

@ka Moiwahine i

@i hou ia ae ai

@ He ane-

@kuia no keia

@Defries ka

@iha.

@ua waiho

@Dr. Trous-

@pono ana,

@palapala hoo-

@ Kauka mai.

@ka hoihoi

@aku ke Dr.

@ Mei mahope

@ hooluuluia

@ua komo

@ke kapa la no

@i make aku.

@

@olono pa-

@ana hihia, i

@ia mamua,

@ka poe nana kela

@nei.  Aole

@ ka nupepa

@ Aka, no

@ olelo lohe lau-

@no ia.  Nolaila, o

@ea @ imua o

@ha na olelo

@o @hihia,

-

@ALEKANA.

@maa mau no

@manawa, oiai ko ka la-

@@? No ka

@na olelo aelike

@ana i na kaupale

@kuokoa ana a me

@

@ai na mana hana

@hoomaluhia a me ko

@

@p@he'e nuiia ke-

@hana pono ia ine

@ka hanohano,

@kekahi lahui

@ai Hawaii ia Kumu

@mai ke ohe

@o ka lahui

@kali Ku-

@

@ka lahui,

@maikai

@kulana

@kekahi

@iha i na

@pono mai

@pela ka oiaio?

 

            Ke hoike nei makou me ka apono mai o na mea a pau loa, oia maoli no ka oiaio.

            O ke Kumukanawai maikai ka wai mapuna, e hoopiha ana i na kanawai o ka aina me na wai aiai maemae noloko mai o ka luawaipuna.  Ina he lepolepo ka punawai, alaila, ua lilo he wai lepolepo ke kahe mai ana ma kona mau auwai.  Pela no hoi, in a he hemahema ke ano o ke Kumu-o-na-Kanawai, alaila, e loaa pa ana ia he maheipa iloko o na Kanawai.

            O ka La ke kumu malamalama o na ohana hoku e poai ana iaia, maloko o ka lewa o ka lani.  Ua loaa ia lakou ka malamalama nona mai, a in a e pio ka La a pau kona malamalama, alaila, ua komo na hoku a pau iloko o ka poeleele loa; e like me ke ano o ka hale i puhi ia iho kona kukui a pio.

            O ka malamalama, a o ka hele poai ana o na hoku i ka La, he kumu no ia o ko lakou ola ana ma ka olelo nane.

            Pela no hoi, o ka pono a me ka pololei o ke kumukanawai o kekahi aupuni, ke kumu no ia o ka pono, ka pomaikai a me ke ole o ka lahui.

            Na ke kumukanawai e hooko i ka hahai o na kanawai Ahaolelo maluna on a, a e like kona ume ana a paa ia mau kanawai maikai me ka mageneti io maoli e huki an ai ka hao kila o ia ano hoakahi no.

            O ka hemahema a makou e ike aku nei, aia ma ka aoao o ka poe e paa nei i ke panana o ke Aupuni.

            Ua okoa ke kuhilkuhi ana o ka hao mageneti, a ua okoa na oleloa'o @ na poe e paa ana i na buke kanawai o ke Aupuni.  Ma kekahi wahi, ua paewa loa ka olelo no ka pono, i ka oleloa'o no ka mea i hoike kumuia no ka hana.  A ma ia mea, ua loaa aku la i na poe iloko o na hana, na poino a me ka po pilikia.  Mauli o ia mea, ua manaoio makou i kekahi wa no, ua laweia aku kekahi poe o ia ano, i mea e hoomau ole ia ai na poino maluna o ka lehulehu o ka lahui.  I ko makou noonoo ana me ke akahele loa, ua hoea mai na kahoaka, e hooia ana i ka nioakaka o ia manao koho aku o makou.

--

Na Palapala

            Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.

--

HE LAAU HAHAU AMEI?

--

            E ka lahui Hawaii aloha e@ e maliu mai!  Ua piha, a ua ana paha kakou me na kalai aupuni like ole he lehulehu ea, e aho e hoakakuu iho kakou e na hoa i ke kau o ka maewaewa, a e noonoo iho kahi naau i kahi naau.  Ina nae he mea hiki ia kakou ma ke aho nui e auamo mai i na heinoia i laau hahau no kela a me keia puuwai aloha aina no ia mau o iho ana.

            E aui akahele mai kakou, a e halalo ae i ka leo Akua i ka lahui Isaraela ma waonahele o Parama, mawaena o ka lala hikina o ke Kai Ula a me ke Kai Make ia Mose ka Alihikaua maluna o 600,000 kanaka (i helu ole ia na wahine a me na keiki), a penei ua leo la:

            A i malama ole oukou i Ko'u mau kuoha, ha'iha'i i hoi i ko'u mau kanawai, a'e hoi maluna o Ko'u mau berita alaila.

            "E lawe mai o Iehova i lahui kanaka e kue ia oe, mai kahi loihi mai, mai ka hapalua mai o ka honua, e like me ka Aeto e lele ana."  Kan 28:49  "He lauhui kanaka maka koa, aole lakou e nana iho i na elemakule, aole hoi oukou e lohe i ka lakou olelo a pela aku."

            Heaha ka hooko io ia ana o keia mau olelo lani i ka lahui a ke Akua i wae ai?  Uahooko io ia i ka B C 1451, kome lakou i ka Aina Hoano o Palesetine, a hala he mau la loihi mahope iho o ko lakou noho ana ma Ierusalema ua hooko ia ma o ka hiki an amai o Nebukaneza, a ua olelo e ia oia penei: "Aia hoi e pu mai ana no ia e like me na ao, a e like auanei kona mau kaa kaua me ka puahiohio, ua oi aku ka mama o kona mau lio i ko ko Aeto."

            E ka Lahui Hawaii aloha e, eia paha ka kakou e noonoo ai, a ke mea pono e lilo i kumu alakai no kaou, i puka kakou i ke ao malaelae o ka noho Aupuni Moi ana, e like me ka lahui Isaraela i hoihoi hou ia mai ai ko lakou aina mai Babulona mai:

            1. Heaha na hana a ka Lahui Isaraela i hana ai i ko lakou wa i noho pio ai, i hoihoi hou ia mai ai ko lakou noho aupuni ana?

            2. Heaha hoi keia mau lahui kanaka mai kahi loihi mai e lele ana e like me ka Aeto, a nohea mai hoi kela mau kaa kaua me he puahiohio la?

            A no ma keia mau mahele ae la e ponoi ia kakou e kaana pu mai, ma ka hoomaka ana o keia mau mahele elua, i akaka pono ai ka hiki maa o ke alaa me ka ukali o ka palekena.

                        Kou oiaio,

                                    A. K. KANEOLANI.

            Naalehu, Kau, Hawaii.

--

PONO OLE KA LUNA LETA MA

KALAPANA.

--

MR. LUNAHOOPONOPONO

            Aloha oe:--

            Ma ka malama o Jan. 1896 a ma na la 12 me 23, ua hiki ka mea laweleta mai Hilo mai me ke eke leta laweleta mai Hilo mai me ke eke leta, ua hiki kino ka poe mea nupepa ilaila, me ka mea lawe leta pu, a ua pane ia mai, aole e loaa, aia a apopo, hora 9 a. m., loaa aku o na leta wale no i loaa ka pahu leta o ka lakou ke loaa aku, a ma na la 13, ua loaa mai la.  Ma ka malama o Feb. la 2, ua hiki hou mai la ka mea lawe leta mai Hilo mai, a oia ana pu no, a ua k@i aku la makou ma ka hora 8 a. m. o ka la 3.

            Eia hoi, o na leta wale no mai Kaimu, a Kupahua, oia keia e paa ia nei pela, a o ko Kahaualea 2 hala lea i Panau, hemo aka la no a hele aku la no ka lawe leta no kela anoano aku ia po.

            Ma na mahina o Nov. a me Dec. 1895, ua maa makou i ke kii aku i na leta a me na nupepa i ka wa e hoea mai ai ka mea lawe leta mai Pohoiki mai, a ua loaa mai no me ke kali oleia, a ma na la 1 haiia maluna ae ua paa ia aku la na leta a me na nupepa a kekahi la ae.

            Eia no ke kumu o keia: Ua uku aku la Luna Leta i ke keiki kii leta i Pohoiki ma ka mahina, a ua ike oia i ka pehu ae o kona mau lilo, nolaila, ua hana iho nei oia i mau "pahu leta" ma na helu, a ua paa ma ka malama o Jan. 1896 nei.

            A ua hoolaha ia'e he $1.50 ka ka auhau no 3 malama a hookahi wale no pahu i laew ia, a i ka hoea ana mai o ka mea lawe leta ma na la i hai mua ia, ea aua ia aku la na leta me na nupepa ua hana ia keia i mea e hoi mai ai kona mau lilo o na a i hala.

            He hana pon anei keia a ka Luna Leta o Kalapana?  Ua manao makou, aole. Ua like pu no keia me ku Kona ae nei.

            Nolaila, ke noi nei makou ia oe e KE ALOHA AINA e ninau aku i ka Luna Leta Nui ma Honolulu ma na ano a pau no keia mea.

            Owau iho no me ka oiaio,

                        J. M. KAUWILA.

            Kaimu, Puna Hawaii, FEb. 3, 1896.

--

            N. B. Ua hoikeia aku keia palapala maluna ae i ka Luna Leta Nui Oai a ua olelo oia e palapala aku aina oia i ka Luna Leta Kuaaina o Puna, no ke ano o kana mea i  ha na ai.  L. H.

--

HOPU MANAO INO IA MA KE

ANO KE POE MA'I LEPERA.

--

HON. JOSEPH NAWAHI,

                        Aloha oe:--

            E oluolu oe e kookomo iho ma kahi kaawale o na kolamu o ka kaua milimili KE ALOHA AINA i kela mau malama olelo e kau ae la maluna, oia iho kei amalalo nei penei:

            Ma ka Poakahi Feb. 3, 1896 nei, i kai huluhulu ia aku ai ka poeno lakou na inoa malalo iho nei, o Mapulehu, no kahi o Dr. Mouritz, no ka nana ana mai ia lakou ma ke ano ma'i Pake, a eia iho ko lakou mau inoa: 1. S. Pahupu Jr. (2.) M. Kaulahea (3) John Wood. (4) John Kiaipa. (5) Mosses L. Paahao.  O keia poe ae la, o lakou iho la ka poe ma'i i manao ia, aka nae, ma ka nana ana a ke Kauka Mouritz, ua hookuu ia ka inoa 1, 2, 3, me 5, a o ka inoa 4, oia aku la ka inoa 1 i paa i ka helu, ma ke ano he ma'i hookaawale ohana.

            Aloha wale ia hoa makamaka, ma ka lohe wale mai o kou mea kakau; na kekahi hoa no o keia aupuni e ku nei nana no ka keia hana i hana iho nei, no ka olelo i ka on a e hoopau mai ka noho Makai ana ae, in a aole e loaa hou iaia kekahi lawehala.  (Nolaila paha hoi hoomaka iho nei keia e hao mai ke au i'o, a ke au i'o ole).

            O na inoa 4 i hookuu ia he poe ma'i ole no lakou; aka, ma ka ianei hapuku ana nae hoi, hookahi ia hele ana, ka'uka'ulua ole iho.

            Ua hala aku o D. B. Kauku, ma ka hora 5 a oi o ke ahiahi Poakahi, Feb. 3, i kii mai ai na lima menemene ole o ka make, a lawe aku la i ka hanu ola o Kauku, ka Lunaleta o Molokai Nui a Hina, i ke 50 paha a oi o kona mau makahiki.  He kanaka o R. W. Myer, ao ka hoopono a me ka hana pololei.

            Nolaila, ua mau ka paa ana o kela oihana lawe leta iaia, mai kona wa opiopio mai a hiki wale no i kona haule ana aku la, a o Mr. Kualaau, ola ke pani ma kona hakahaka.  Nolaila, me na keiki, moopuna, a me ka mea i make, me lakou ko'u aloha nui.

            Ke hooki nei au maanei, me na keiki oniu hua metala ko'u welina, a me ka Lunahooponopono ko'u aloha.

                        K. W. Kaehaaloko.

--

NA MEA HOU O HUELO.

--

E ka Nupepa KE ALOHA AINA,

                        Aloha oe:

            E oluolu mai oe ia'u a me kou hookele, e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino lahilahi, i keia mau wahi hunahuna mea hou o kuaaina nei, i ike mai ai na makamaka puni mea hou o kaua, e noho ana mai Kalahiki ma Kumukahi, a ka Welona a ka La i ka Ilikai o Lehua, oia hoi keia malalo iho nei, penei:

            Ma ke ahiahi o ka la 13 o Ianuari i hala, hora 7 ponoi, ua haalele mai la i keia ola ana o Mrs. Hulihala (w), a hele aku la oia ma ke ala hoi ole mai.  Ua haalele iho oia mahope nei he kane a me ke kaikamahine mai kona puhaka mai, e uwe paiauma aku ma keia aoao o ke kae o ka loa kupapau, ka ohana a me kona mau pilikana.

            He Luapao.--Eia ke eliia nei he lua pao nui iloko, o ka honua ma Huelo nei, e ke keiki o ke Kula o Kamaomao no ka lawe ana i ka wai o na kahawai e pili kokoke ana ma kahi o keia Iuapao nona ka loa he hookahi tausani me ekolu haneri kapuai.  O ke akea o kahi i eliia he elima kapuai, he nui ka wai a me ka lepo e hanee iho ana maluna.

            O ka loa o kahi i pau i ka elila, he eha haneri kapuai, a oi ma keia aoao aku maanei o Kailua.  Ina paha ua he'e kekahi poe o oukou ma keia wahi o na Pali Koolau o Maui nei, e ka poe e heluhelu ana i keia, a ma kela aoao mai o Nailiihaele, he hookahi haneri me iwakaluakumamalima kapuai i keia manawa iloko o ka honua.

            Ua hoomaka ka eliia ana o keia lua pao mai ka mahina mai o Novemaba o ka 1895, a komo iloko o Feberuari nei o ka 1896.  He lana ko'u manao, e aneane ana e hapalua o keia makahiki alaila pau, aole paha.

            O ka uku no na lima paahana, he hookahi dala, he ewalu hoi hora hana o ka la, e ole ia, ola ka ilihune o keia noho hune ana iloko o keia Aupuni Pi Gi o lakou ma.

            No ka ua.--Nui ka ua o Huelo nei, me ka makani pu kekahi, e pa puhihio mai ana mai ke kukulu Hikina mai, nana aku nui ka wai, e hele ino ke ahi me ka momoku.

            Nolaila, he ma'u wahi mea hou paha ia o kuaaina nei, kama-u iho kahi olopawai, nui kela, ua lawaia.

                        Owau iho no me ka oiaio,

                                    SAM. KEPANO OPIO.

            Huelo, Maui, Feberuari 4, 1896.

--

Na Hou Kuloko

--

            I keia po e keaka ai ka hui keaka lio ma ko lakou wahi mau no.

            I ke kakakiaka nui poniponi o nehinei i kapalulu mai ai ka mokuahi Mariposa mai Kapalakiko mai.

            Mai hoopoina i ka ahamele nui a na kaikamahine o ke Kula Kamehameha e haawi ana mawaho o Independence Paka i keia po.

            Ua huli hele ae kekahi mau kanaka elua i kekahi kaikamahine opiopio no na makahiki he 14, o Mahiai kona inoa ua holo nalu mai ko lakou home aku.

            Ua puiwa ae kekahi lio me ke kaa ma ka Poaha nei, a holo pukalaki ae ia ma kekahi mau alanui o ke kulanakauhale nei.  Laki nae, i ka paa e ana o ka lio in a ua nahaha ke kaa.

            Ma ke ku ana mai nei a ka mokupea Aloha ma ka Poalua nei i loaa mai a kekahi mau hana mea hou o na aina e, e ala mai ke hoea aku la, ma kekahi mau kolamu o ka kakou hiwahiwa.

            Ua hopu ia, he ekolu mau luina mahuka o ka mokukaua Bosetona i hala aka nei no na kapa kai o Kina.  A ua pau nui aku lakou i ka hoihoi ia iluaku nei o Kina, ma ka Poalua nei.  A na o ka mokukaua Beninetona.