Ke Aloha Aina, Volume II, Number 11, 14 March 1896 — Page 4

Page PDF (856.64 KB)

This text was transcribed by:  Cyndi Defenbaugh
This work is dedicated to:  Kaelene Ahu Rey

                                           KE ALOHA AINA 4                                  KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 14, 1896                                                                 Hoopukaia no ka                                        Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa                                                                  na ka Lahui Hawaii.                                                           J  NAWAHI, Lunahooponopono a Puuku,                                                           E. L. Like, Hope puuku. 

                                                     HONOLULU, MARAKI 14, 1896                                               KE KUIKAHI PANAILIKE O HAWAII NEI. 

     He mea paakiki loa, a he loihi ka manawa, a he nui na lilo, no ka imi ana aku e loaa ia mea.  Aka, ua loaa nae i ke Au o ko Kalakaua Noho Moi ana.  A mai ia wa mai ua aneane e piha na makahiki he iwakalua o ka mau ana o keia Kuikahi.  Iloko o ia mau makahiki ua hoowaiwaiia na poe mahiai ko.  A ua maa loa ia noho ana me ka lako, he mau makahiki loihi i kala aku.  aka, i ka wa i hoopaia mai ai o ko lakou mau pakeke, e na ulia o ka manawa poino, alaila, ua lele koke mai la lakou iluna o ke kahua o kahi nana i pahola aku ka lokomaikai palena ole.     O keia Kuikahi Panailike, oia kekahi mea nana i kukulu maoli ae i ke kahua o ka hookahuli Aupuni Moi.  Ua maopopo no ia, no ka mea, ua nui na poe hoike manao no ia kumu hookahi.     I keia wa nae, ua hoike ia mai, ke makaukau la e laweia mai he pakui e pili ana no na bla auhau loaa aupuni, a o ka pakui hoi, e koi ana ia, e hoopau loa ia ke Kuikahi Panailike mawaena o Amerika me Hawaii nei, e pili ana i ke komo dute ole ana aku o na kopaa o Hawaii nei ma Amerika Huipuia.     Ua ulu mai paha keia mamuli o ko Kaleponi ike ana mai nei ia Hawaii nei, e haawi wale ana ina poe kalepa Iapana i na pono aelikeia ai maloko o ke Kuikahi e haawi aku ia Amerika, no na pono o ke kopaa o Hawaii nei i hookuu wale ia ai me ke kute ole.     Ua maopopo ka nakiikii ia ana o na lima ame na wawae o Hawaii nei a paa loa maloko o kela kuikahi, aka, me ia ike no nae o lakou nei ia mea, aia hoi, ua haawi aku la no lakou nei i na laiki i kuai waiona i na Iapana a me na Pake, i mea e paonioni mai ai i na waiona o Amerika mai Kaleponi mai.     Ina e huli ae ma na aoao a elua, aia hoi, he pali kaha ko ke alai mai ana!     Ina e hooholo mai ana ka Ahaolelo o Amerika e hoopau i ke kuikahi pauailike me Hawaii nei, alalia, ua lilo kou aku he mau keneta no ka auhau ana i ke dute o ke ko.  A ua lilo ia i mea make loa no keia poe e hao nei i na waiwai a pau loa no lakou wale no. 

                                      NA HAAWINA UKU OIHANA KOA                                                                      HE $136,000.     Ua hooholo iho la ke Senate ma ka Poaha nei, Maraki 5, he $136,000 uku no ka hoomau ana i ka oihana koa.  O Cecil Brown ka mea kue hookahi, a i koho ole, a o na poe e ae a pau loa, ua ae e hooholo ia haawina.     Ua olelo ae o Mr. Damon o ka Aha Kuhina i aponoia, ua hoea mai no kona hua mai loko mai o ke ano hana i aponoia o ke aupuni, oia no ka pohaku kihi o ka hilinai ia.     E hoakaka ana keia i na manao apono loa i ka hoomau ana aku i ka pualikoa o ke Aupuni.     Ua heluhelu mai o Mr. McCandless i na aitamu o na lilo Oihana Koa, a oia keia malalo iho nei penei:                                                                  NA UKU MAHINA. Kolonela ..................................$250

Lutanela Kolonela....................   50

Mekia.......................................   50

Kauka.......................................   50

Hope Quarter Master................ 100 Puuku Koa................................   75 Lunakoa Pukuniahi...................   70

Kakiana Mekia..........................   60

Hookanai Pahu..........................   30

Hookahi Iapana.........................   15

                                                ----------

Huina no na Luna...................... $750 

 Elua Kapena............................. $  300   “  Lutanela Ekahi..................    250   “       “   Elua....................    232   “  Kakiana Ekahi..................    120 Ewalu Kakiana Kumuau           400 Umikumamalua Kopala            540 Ekolu Hookani Pila..................     120

He Kanahakumaka Koa Kumau   1320 He Kanakolukumakahi Koa       Kumau..............................   1085 Na Lilo Lole...............................    275 Na Kuke Kuene, ect...................    370                                  -----------     Huina....................................$  5012     Huina a pau loa....................$  5762 

     Ina elua makahiki, ua like ia me ka $138,288!!  He lilo uku koa keia, koe aku na lilo mea ai, mea inu, a me na io holoholona, he mau lilo okoa aku no ia.     Ma ia mea, ua pololei no ka Hon. Cecil Brown olelo, aia na lilo no ka hoomau ana i na pualikoa maluna aku o ka $200000.  Ua papaha keia mau lilo i ko ke au Aupuni Moi o Hawaii nei, ka mea a ua poe keiki mikanele nei e kue loa ai, oiai lakou e noho Lunamakainana ana iloko o na Kau Ahaolelo Moi.     I keia wa hoi, he okoa loa ae la na olelo, a me na hana ana, he hoopunipuni maopopo ia lakou iho no. 

                                         Na Hoolilo Oihana Koa i ka wa o                                                                           ke Aupuni Moi.     Ke waiho aku nei makou imua o ka lahui ina huahelu hoolilo dala i waiho ia mai imua o ke Komite o ka 1892, e pili ana ina haawina uku i hoonohonohoia, no na Luna a me na poe Koa kiai o ke Aupuni Moi, a oia iho keia: 

                                                                LILO UKU MAHINA 1  Kapena .............................$   150

1 Lutanela 1...........                             100 1    “     2...........                                90

1 Kakiana Kauoha                              30

1    “    Puuku....                              30 4    “   Kuwaki                     (20)-----80 4 Kopala................                     (17)-----68 70 Koa..................                     (15)---1050                                                             ------             Huina Lilo.............         $  1,598. 

     Ina he $1598 ka lilo o ka mahina, alaila, he $19,176 ka lilo no na makahiki, a he $38,352 ka huina dala lilo no elua makahiki.     E nana kakou i ka like ole o na huahelu dala no na pualikoa elua o na ano aupuni elua!     O ke Aupuni Moi he $38,352 hoolilo iloko o elua makahiki.     O ke Aupuni Repubalika hoi he $138,000 hoolilo iloko o elua makahiki.     Aneane $100,000 ka oi aku o na hoolilo uku pualikoa o keia wa, mamua o ko ka wa i hala aku.     Aole hiki i kekahi mea he ike, a he noonoo kuokoa maoli kona, ke hoole i ka oiaio o keia mau hoakaka ana, no ka mea, ua waihoia mai na mea i hana ia, i hoike no ka pololei o na mea a makou e olelo nei.                                              NA LILO HOONAAUAO HE $372,000     Ua hooholo ia ma ka bila Haawina he $360,000 no ke kokua hoonaauao ana i n akula Hawaii me Enelanai, no ka elua makahiki, a ua hooholo pu ia no hoi he $12,000 kokua i n akula la he $372,000, no ka hoonaauao ana i na lahui o ka aina.     Aole he mea hoole ia mau haawina dala o keia ano, no ka hoonaauao ana i na keiki o ka aina nei.  Aka, oiai nae keia wa o ka nele dala, alaila, he mea kupono loa e ao ia, a e hoonaauao ia ma ke kula pakiko maoli.     O ka hoonui ana i na hoolilo dala iloko o ka wa nele maoli o ke Aupuni, aohe ana dala, he mea ia e hooiaio mai ai i ka Seantoa Cecil Brown olelo iloko o ke Senate ma ka Poaha nei, e olelo ana:    “Eia ka Papa Hoonaauao ke kukulu nei he Aupuni Repubalika maloko o ke Aupuni Repubalika.”     Heaha la kona manao ma ia olelo ana? Eia, ke kukulu nei ka Papa Hoonaauao ina hana, me he mea la he mana no ko lakou e hana, a e hoolilo i kekahi puuu dala nui hewahewa launa ole mai he aneane $400,000.  He aupuni kuloko okoa keia me kona lahui, e hoohana ana maloko o ke Aupuni Pae Aina holookoa.     Ua lilo pono pana na dala ina kumu a’o pono, aka, ina kumu i hookomoia mai me na palapala aelike, he mea lalau loa kela a makou e ike nei.     He hoopau dala wale no na ka Papa Hoonaauao ka hoomau ana i na kumukula o ia ano, oiai, aole loa he mau lala ike kiekie loa ae ia a’o ia ma na Kula Aupuni ma na apana; aka nae, o ka uku o na kumu ua oi loa aku ia maluna o ka mea kupono, e hiki ai i keia Aupuni ilihune ke hoolawa aku.  Aka, ua maopopo loa, mai waho mai ka poe nana e ono nei i ka Waihona Dala o ke Aupuni Hawaii, aole la no na pono a me na pomaikai o ka Lahui o ka aina nei.                                                                        KE KANAWAI SABATI.     O ke Kanawai o Hawaii nei, i hanaia ai e pili ana i ka malama maluhia ana o ka La Sabati, he hua palapala make ia.  He mea kau wale iho no iloko o na Buke Kanawai e papa ana a e hopuhopu ana i ka makika, aka, e hookuu wale ana ina poe kulana luna aupuni, a me na poe e ae no hoi o ko lakou auna like iho no     Aole he wa e ae e hana maoli nei na poe paahana ma na mahiko i mea e pau koke ai na ko a lakou e like me keia manawa, a iloko o laila, ua poholo pu aku la ua La Sabati nei iloko o na hoohana ana, i pau koke ke ko a lakou, a lawe koke ia mai ma na moku, no ka hoouna ana i Amerika.     Ke hoike mai nei no ka nupepa P. C. Advertiser o keia la (Maraki 2) ina poe o lakou iho no, i kau aku maluna o ke Kaaahi no Waianae, a hele i ke ki kao ma na mauna o Waianae penei.     O na Kapena Calhoun, Soule a me Sanders, ua hoohala aku lakou ia nehinei (la Sabati) ma na mauna i Waianae i ke ki ana ina kao.  Ua loaa ia Kapena Soule he elua kao nui a me hookahi keiki kao, a ia Kapena Sanders hoi, he elua kao keiki, a o Kapena Calhoun ka mea hoi nele.     Ua hookumu mai hoi na makua o na ohana misionari i ke kukulu ana i ke kahua Sabati maluhia ma Hawaii nei, a ua loaa ka maluhia a hala ae nei he aneane e piha he 40 makahiki, a i ka wa no i mahuahua nui mai ai na haole, oia no ka manawa i hehi maoli ia ai ka maluhia o ke Sabati, a lilo maoli, he mea ole loa maoli la lakou nei.     I ka wa e ku ana ke kulana Aupuni Moi, e lohe mau ia ana na hauwalaau ana, no ka @ o na paahana ma na uapo @ la Sabati, a me ka hooko @ hoi o na kanawai o ke S@     A pehea la i kela wa? @ ua hala ia au, he au hou ke@ ke hana mau nei na paa@ ma na wahi a pau i na la @bati.     O ke Kanawai La Sabati @ kanawai makeia---Aole @ hookoia.     Ia wa, nui na poe @ haole me na palapala ho@ ka Ahaolelo e olelo ana @ mau i ka maluhia o ke S@ Aka, i keia wa, pehea la@ O na kane a lakou ke @ we nui nei i na hana i @ Sabati.  Nui ka hooka@ Hilahila ole no hoi?     Aole na ka Lahui H@ hoala nei i na hana hai@ maluhia o ke Sabati, aka @ na haole no o lakou. 

                                                           KA HUI KILOHANA @     He Hui keia o na @ noeau ma na hana ka@ pena kii, a kalaikiii, a @hee kii paha, o na mea ho@ kau hale, a me na wali @ ike paha o na nani a p@ ao nei.     He hana keia i hoo@ nuiia ke kukulu ana @ aina kahiko o ka naauao @ loaa hoi ka holomua ma @ hana.  He mau kula @ kuluia no keiua hana, a @ hoi e kokua nui a i ka @ mai ina moolelo o keka@ aina, a aupuni paha.     He hana keia no lo@ noonoo ike @ hoonuiia hoi @ maa mau ana i ka @ hana.  O na poe i @ mai no ia haawina ua @ loa lakou ma ia oihana.     Ua like ia Mr. D. H. @cock o Hilo ke maku @ ma ke kukula ana @ ma Honolulu nei, a @ ma Honolulu nei, @ nei no makou ina ma @ iaia, no ka holomua o @     Ua kipa aku makou @ hoikeike o ia Hui i ke@ ike ina haawina ike a @ hooikaika ma la lala o huli naauao, a ua loa @ na mahalo no na mea a @ i ike aku a@.     He mea hiki no @ Hawaii ke kukulu aku @ ka lakou mau hana @ hana ai e paa ana i me@ manao na ko lakou @ mau ma Europa a @ naauao e ae o ke ao nei@     Ua nui na ike e @ opio Hawaii, alaila, @ hui ae i hui, a kukulu @ hoikeike ao ka oukou@ hana akamai @ ia.  Aole i manao @ oukou mau makamaka @ keo mai ia oukou aka @ hana ike.