Ke Aloha Aina, Volume II, Number 13, 28 March 1896 — Page 3

Page PDF (827.25 KB)

This text was transcribed by:  Jake Uchihara
This work is dedicated to:  Mr. & Mrs. Daniel R. Dancil

KE ALOHA AINA

 

 

@ HOONAAUAO HE @0,000!!!

 

      @ala Nei ka Papa @ao e Loa@ he @ @0,000!!!

      @ Aole @e he L@ Na @ @na Ma.

      @ @ @ na mea a pau @ka @ he wa o ka @ka@ eia nae, o @o@ @k@ ia o na @.

      @ @ na ike poo @k@ @e o keia mau @ @ @iua a eh@ @a @? Haohao @ @ Hookahi @ @ @o o@ no @ @ @ @ukula i @ @ @ua ia pa @ @ @ uku. ma@ @ @ @ ana mai @ @ @ na ku@ @ @oho no @ @ mau lako @

      w@ @ na ka Pa@ @ e kukulu @i @ @e kumukula @ @ mui ia aku @

      @ 1890, a ma ka @ @ ke Kuhi@ m@ M. Damon @ @a lilo a pau @aauao, he @ ko keia hoi he @ @ @48,830.00. @ @ keia wa @ @ o ke Au@ @

      @ @oloia ka koi H@auao i $420,@ @ e loaa ana he @ Ka oia pakela @ o keia au, ma@ M@i i hala aku.

 

@KAI O OAHU NEI HE @140,000!!!

 

@nawa i hooi loa ia @ilo ana i ke dala o @ e like me ko keia @

      @e ia ae nei, he $140,@ o na Makai o Oa@ ai e ka Ahaolelo @ 1896, ka wa hoi a Damon a me Kami@ hookele nei no ka @ ana.

      @k@ @o@manao ana @a@ @ala, i na wa e @ ol@ Aupuni Moi, @ o ka 1890 A.D. @ aka @ manawa no @ Ka@na Waiwai ana @on, huli iho la ma@ aoao 28 o ka Hoike @ o ka Oihana Ma@ makununi o Oahu, @ keia mau huahelu@ @ku @ na makai o Oa@ @000.

      @ oia mau dala uuku, @ no o W. O. Smith @mi mai, he hoolilo @no keia mau hana, a pela aku, aka, i keia la, i kona wa e noho Kuhina ana, ke koi nei i $140,000, a ua hooh@lo ia e lika me ia noi ana.

      Ma keia hookuku ana ae ia $140,000 me $83,000, he $57,000 ka oi aku o na hoolilo o keia auhou e hele nei, no ka Oihana Makai, mamua o ko ka wa o ke Aupuni Moi.

      Me he la, o keia $57,000, a'a ia i na poe Makai Ki@ a h@o holo lio, e hele nei ma na alanui o Honolulu nei. Aka, ua ku no ka lakou la hana, o@ai lakou ma ke kulana mana Olikake e paa nei.

 

HE HOOHALAHALA HO@

 

      He nui ko mak@u l@he mau i na olelo o kekahi p@e mea keiki i komo ma na kula hoana@uao, a i keia wa, eia ke noho wale mai nei, aole he hana.

      E na makua, o ka ike a me ka naauao, he mea no ia e kuhikuhi@i i ko ke@keiki noonoo@ e lawelawe aku i kekahi hana e pono ai oia. Aole e kali a laweia mai ka hana, aole hoi en noho me ka hoopalaleha i mea e n@aopo hou iho ai oe.

      O ka mea kupono loa, aia a pau kou noho ana ma ke hula, e nana koke aku mamua ou i ka hana kokoke loa@ kulike ana me kou iini, alaila, e hoomau aku ma ia hana me ka malama po no loa, a hiki i kou loaa ana aku he hana hou e kupono ana ia oe. Mai hookuu i kau hana m@a, me ka maopopo ole o ka mau, ka pono, a me ka pomaikai o keia hana hou.

      Aia a loaa kau hua mua e hoomanao ae i ka mohai ana aku i ka mea nona mai na pono a pau loa i loaa mai ia oe, a nau e mahele i na haawina kupono loa no kau loaa i hoopomaikai ia mai ai oe.

 

He Walaau wale no, Aohe Waiwai i Loaa mai

 

      I ko makou heluhelu ana ina olelo hookelakela maloko o ka nupepa P. C. Advertiser o ka la 25 o Maraki nei, ua hoopuka ia ae he mau olelo i manaoia na ka poe kalaiwakaa, a me ka ka poe kahi umiumi.

      He loihi loa ka manawa i hala ae nei, ua hala aku la he ekolu mau makahiki okoa, ua ike no keia poe kahi umiumi (haele me Pukiki) ua komo mai na poe lapana kahi umiumi e paonioni, a e kipaku ia lakou, me ke kaki ana i 5 keneta wale no no ke kahi umiumi ana, oiai lakou e kaki ana he 25 keneta mamua.

      A pehea lakou i nana maka wale ai? Lohi loa! Aia a kokolo iho ke a-a o ka laau lapana, a ohohia ia e ka lehulehu no ke emi loa, alaila, e lawe mai i ke koi lipi e oki ae ia laau?

      Ke olelo nei hoi ka mea kalaiwakaa iloko o ua nupepa nei, eia na kaa huila hehiwawae ke hookomo nui loa ia mai nei, a ke emi nei na poe kau i ko kakou kaa. Nolaila@ e pono e hanaia i kanawai e papa aku ana, aole e hookomo mai ia ano kaa.

      Eia ke kepani ke hoomaamaa mai nei i ke kalaiwa ana, a mahope aku, e lawe ana lakou ina ohua i Waikiki no ka 10 keneta wale no.

      E ala coke @e kakou a hui like e kue aku i neia mau hana kaili i ko kakou mau pomaikai.

      Kupaianaha ka hiamoe ana! Kupa@anaha ka hokamani o kela poe haole!! Ua ike mau makou ina poe haole kalaiwa kaa e kahi ana i ko lakou mau umiumi iloko o na hale kahi umiumi lapana. Aole o lakou hele i kahi o ka haole.

      Ua ike makou, aole e pau ka ohana maluna o ke kaa huila hehiwawae, i ka wa e ku mai ai na mokuahi holo pili aina, a no keiha la kela mau hoohalahala koju ole a lakou? He ano ole na hana, ke hoohalikeia me ke kumu maoli no na poino a me na popilikia.

      He mea no keia e ikeia ai ka ke Akua hana maluna o na mea a pau loa. O ka poe lako a me ka poe nele, ka poe ikaika a me ka poe nawaliwali.

 

KILOHANA ART LEAGUE.

 

      Ua hoopuka ia ae he kono i na lala o ka Hui no ka hoolohe ana i kekahi haimamao ma ke ahiahi o ka Poalua, Maraki 31, mai ia Profesa Maxwell mai, maluna o ke kumumanao; The Alphabet of Matter:

      He mea waiwai nui ka hoolohe ana i na wehewehe naauao ana, a ka poe ike maoli, i ke kumu o na hana hoomaka mua o na hana ike.

      He hooikaika kua nui wale aku ko ka mea i hoonaauao ole ia, aka, o ka poe i a o ia, ua lilo he mea ole na mea paakiki a pau loa, e pili ana i na ike hoomana o na hana akamai.

      O ka hoohalike aku o na kanaka e hana i kekahi mea kohu like me ka ke Akua mea i hana ai, he mea ia i paulehia nui ia e na poe ake naauao ma na aina a pau loa. Pela ma Amerika, a pela aku hoi ma Europa ka oi loa.

      Ke alualu like nei na kanaka a pau o na @a@ui a pau ina ike kmu like ole, a ma ia mea, e like no me ka mea maa mau, ua loaa i kekahi lahui ka holopono a me ka lanakila ma kekahi kumuhana mamua o kekahi.

      O keia Hui Kilohana, aia kona kahua maluna wale no o na hana ike noeau pena kii, kaha kii, kalai kii, hoohehee kii, pai kii, a me na mea a pau loa e pili ana ia laina o ka ike.

      Ua laweia na mahele like ole iloko o na mea ola a pau, i mau buke ao papa hoo@ohono ho in a lala like ole iloko o kela oihana naauao.

      He elua mahele ano nui ma keia mea, oia na mea pili aina, a me ka moana, a maluna iho o laua ka uhiia ana o ko ka lani mau hiohiona.

      Alaila, hele hou aku la ma na mahele, kanaka, holoholona, manu, i'a, a me na mea kolo liilii e ola ana; alaila, hiki aku la i kahi o na mea ulu a pau loa, mai na laau nui a na mea liilii loa a me na mea ulu e mohala ana na pua.

      O na mea a pau e nana ana i keia mau mea a pau loa, i ko lakou ano e noho ana, e hele ana, a e hana ana, a e ulu ana, a pela aku. Oia no ko lako@ alakai ma ka Bu@ o @ mea a ke Akua, @ ho@ke mai a@ i kuhikhi moakaka n@ Kona Akua ana.

 

KA MEA ANO HOU NONA HOOKAHAKAHA KAUA ANA NA PUALI PUKAA.

 

[Mai ka "Manao o ka Lehulehu" mai o Feberuari 21, 1896.]

      Ua loaa ia mai uei kekahi mau mea kaua ano hou loa i hana ia mai nei ma Geremania, he mea kaua keia i manao ia e panai ai ma na hoohana ana o na pualikaua pukaa, e loaa mai ai ke ao-lepo, i hoohanaia ma ke kipu ana i ka pukuniahi i hoopiha ia me ka pauda uwahi ole.

      O ke kaumaha o ka mea paahana ha 16 paona wale no, a aia iloko olaila he mea like me ko ka mea kiki wai o na kihapai, a me ia mea, e hoopuka ia aku ai he ao po-leele ano lepo, i hoouluuluia ae a like loa me ke ao uahi o ka pukuniahi.

      O ke kumu o keia, he mea e hoakoakoa ai a kokoke loa i kahi o k@ kumuhana kaua maoli, e hikiwawe loa ai ke kauoha ana aku i na kanaka i ka hoomoe ana i na pukuniahi ilalo, a he mea e hoopakele ai nui i na puali kaua.

     

      KA IKAIKA O NA PUKUNIAHI.

 

      O na pu Italia 100 tona (o ke ano o ka 1879) me ka 550 papauda i hoopihaia, e kiola aku ana oia i kekahi poka oioi nona ke kaumaha o 2,020 paona ma ka mama lele o 1,715 kapuai i ke sekona hookahi.

      Mamuli o ia hoohana ana ia mea, ua loaa he ikaika ola, o 92,597,000 kapuai paona.

      O ka ikaika hoolele e kiola ia ana e ka gas, ua loaa no ia ma ka ho-a ia ana o ka pauda iloko o ka manawa i emi iho malalo o ka hookahi hapa ha neri o ke sekona.

      O ke kumu, oia keia, oiai ka manawa awiwi o ka hana ana a ka pauda iloko o ka pu, o ka ikaika maoli, na oi @ @ mua o 87 miliona k@p@ @ i ka hapu haneri o k@ @ oia hoi ke olelo ae, he @ miliona kapuai paona i @ @ kona hookahi E hoike m@ ana keia he ikaika o 12 miliona kilowatts, oia hoi he 17 miliona ikaika lio.

 

      HE PALAPALA HOOPII KO@ HOONOA

 

Ua ike iho ma@ou he pala@ la hoopii e koi ana e hoon@ ia ka lawaia ana i na @ m@ ko nei @ ke awa @ @ Honolulu, i waihola @ @ o ka Hale Ahaolelo Makaa@ na, a e koi ana i ka Pa@a O@

      Ua waihoia kela @ @ k@m@ o ke ola.  Na lakou @ noonoo iho, he hookahi no hoike e @ @i ia @kou ke hooholo oia @ kauoha ae e laweia mai kekahi @a e ai ia a i@ ua o@o i ka pu@a @ni la, @e nae he mak@ @ ua lawa @ ka wana@ ana e hoo@loa i ke kapu o ke kai o Ho@ @e.

      O ko makoa m@o mau no kela mai mua loa mai, no ka mea, ua loaa he elua puali ai i'a i hopu ia no ka ai ana i na i'a okeawa'o Honolulu aole @e he make o kekahi o lakou a hiki i keia la.

 

NUI NO NA KOI A KA MANAO

 

      Aole p@ha wa e ae i ikeia ai ka koi ana o na mea a pau, e hookoia ko lakou makemake. ke koi nei ka Papa Hoonaauao i $420,000 no ka hoo naauao ana i na opio. Ka koi nei hoi na poe Pukiki e loaa ia lakou na pono o na haawina limahana, a e pale aku i na Asia. Ke@koi nei na kalaiwa kaa e papaia na kaa holo hehihehi wawae. Ke koi nei na poe kahi umiumi e papaia na lapana i ka lawelawe ana ia hana. Ho mai na koi a nui. O ka wa kpono loa no hoi keia o ke koi ana; no ka mea, he wa nui loa keia o ke dala@!

 

EIA AU A HIKI AKU IO OUKOU LA E NA HOALOHA.

 

      Ia oukou e o'u mau hoaloha o ka i'o hookahi, e noho ana mai Ulaino a Nahiku, ka poe hoi i lawe i ka nupepa Ke Aloha Aina, e makaukau mua oukou @a wahi okeni mamua o kuu hiki ana aku e launa me oukou ma ka pule hope o keia mahina o Maraki nei, e hoookaa mai i ke ola o ko kakou hiwahiwa (Aloha Aina) oiai, aia ma ka poho o ko kakou lima kona ola ina wa a pau.

      Oiai hoi ua ike no oukou, ikolu mahina ko kakou kuleana i ka pepa, a i mea e hooman ia ai ko kakou nee ana imua, e hookaa mai ma ka poho o kuu lima, me kuu hoouna pu aku i ka o@ o ka pepa ma ka Bila Hale Leta, a e loa loaa mai uo na nepepa me ka Bila hookaa, e @ilinai maluna o'u me ka ewaewa ole, owau ke hele aku ia oukou aole o oukou ke hele mai i o'u nei.

      Owau iho no me ka haaha,

            John Kaiwi.

            Luna haaw nupapa,

            Hana Maui Maraki 12, 1895.