Ke Aloha Aina, Volume II, Number 14, 4 April 1896 — Page 4

Page PDF (916.79 KB)

This text was transcribed by:  Leahi Kaulia
This work is dedicated to:  Edmund Keaumalieokalani Enos

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ke Lekuloha, a ke Nupepa na ka Lahui Hawaii

 

 

I. Nawahi, Lunakoopono pono a Puaku.

E. L. Like, Hope-puuku.

 

HONOLULU, APRIL 4, 1896

 

Ko Ka Lahui Hawaii Kulana.

            Ua hoi ae nei ka lahui o ka aina makuahine, aia iloko o “ka wai ua lana malie.”

            Eia na lahui o na aina e ke aumeume nei, ke paonioni nei, ke nanali aku nei kekahi i kekahi, kokoke e pau na lahui Asia i ka aimakaia, no ka mea, ke olelo nei na poe Pukiki, na lakou (Asia) i kaili aku i ka Berena mai ko lakou waha aku, pela hoi kekahi poe o na lahui e ae.

            Aka, aole o makou lohe ina oiwi ponoi o ka aina e pane aku ana ma keia mau ninau e uluku nei, ua hoohalike lakou ia lakou me he mau hipa la iloko o ka poe nana e ako ana i ka hulu. 

            He oiaio, e lilo ana ka hulu i na poe ako hulu, aka, e ulu hou mai no ko lakou hulu, iloko o ka noho hoomanawanui ana, a mahope mehana no lakou, hala ae ia kau anu o ka hooilo. 

            Eia ke anu a me ka nele ke kau nei maluna o lakou, aka, he Lahui hilahila keia i ka hele e makilo, ua wehe hamamaia nae ko lakou mau puuwai no ka hookipa ana mai i na mea a pau.  O keia ka like ole o ka Hawaii kumu me ka poe Hawaii ulu hou, i lilo i ke a ʻ o ana a ka pono imi loaa.

            Ma ko makou manao, aole i haahaa iho ko na Hawaii ponoi kulana ilok o keia au o ka popilikia, a lakou nei e uluku mai la. 

            Hookahi a makou mea a ʻ o aku, mai hookomo ia oukou iloko o ka lakou mau hana pahele, e koukua i make no oukou, aka, e hoomau i ka hoomanawanui a hiki i ka hopena o ka lanakila,

 

Ka Haiolelo no ka Hookumuia Ana o Hawaii Nei.

            Ma ke ahiahi o ka Poaha, Maraki 26, maloko o ke Keena Hui o na Hawaii Opio, ua haawi mai la o Joseph M. Poepoe Esq. i kekahi wehewehe manao maikai a waiwai hoi, e pili ana no ko Hawaii nei kahua aina i kukulu kahiko ia ai.

            Ua maheleheleia na apana manao mamuli o keia mau hoike ekolu.

            1. Ko ka poe Hawaii kahiko manao e pili ana i ka hookumuia ana, a i oi loa aku hoi i ko na lani a me ka honua.

            2. Ke kumu o na Paemoku o Hawaii, e like me na mookuauhau Hawaii.

            3. O na kumu e ikeia nei e na poe kilo kilo ho@@a o keia ao hou, @like me na profesa Agassiz a me Dana, e pili ana i keia Paemoku.

            Mahalo o ka mahele mua, ua hoike ae oia, he ekolu mau manao like ole o na poe Hawaii kahiko, no ka hanaia ana o ka lani a me ka honua, aole nae kekahi o lakou i hoopaaia a i hoololi ia, a oia hoi keia:

            1. Ua hoea mai ka lani a me ka honua iloko o keia aao e mau nei, mamuli o ka hana a ke ahi pele.

            2. Ua hanau maoliia mai no ia.

            3. Ua hana maoli ia e na akua ekolu.

            Ma ke kakoo ana i ka manao mua, ua hoopuka mai ka mea haimanao i kekahi hapa o kekahi mele kahiko, i ikeia he Mele Koihonua, e hoike ana Ka Holona i ka Papa Apua a Lono i ke Kapulani, a me kekahi mau lalani mele mai ke mele mai o Kumulipo, e hoike ana, ua hanaia ka lani a me ka honua e ka pele.

            Mahope mai o laila, he mau kuauhau kahiko, e hoike ana i ka hanau maoliia ana o keia Paemoku. 

            Ma ka mookuauhau o Puanuu, ua oleloia, o Paialani (k) oia ke kane, a o Kumukalanikekaa ka wahine, na laua i hanau mai na kukulu eha o ka honua nei, a me ka hookumu ana i ka Lani.

            A ma ka mookuauhau hoi o Kumuhonua, oia no ke kane, a o Kamaieli ka wahine, na laua i hanau mai na kukulu o ka honua. 

            A ma ka, mookuauaau hoi o Wakea, oia ke kumu mai o ka Lahui Hawaii, a o Papa kana whaine, nana i hanau mai ia umeke. 

            Ua oleloia, na Wakea i ehe ae i ke poi mai ka umeke ae, a kiola ae la a kiekie loa maluna ae ona: a o ka hopena, oia ka lilo ana ae i aouli a me ka puo ʻ a o ka Lani.  I ka wa i pau ai ia mau mea i ka hanaia.  Ua lawe ae la o Wakea i ka mea hehee o loko a kiloi ae la iluna i ka Lani, lilo ae la ua mea hehee la i malamalama olinolino oia hoi ka La i keia la.  A o na anoano hoi lilo ae la lakou i mau hoku.  A o ke keokeo, ka mea wai iloko o ka mea hehee a ma ke kae hoi o ka umeke, ua lilo ae la ia i mau ao.  A o ke koena wai i koe iho iloko o ka umeke, ua kiola ia aku la ia iloko o na ao a lilo mai la i ua.

            I ka wa a Wakea i mahele ai i ke kino o ka umeke i elua mahele, o kekahi mahele oia ka aina, a o kekahi oia ke kai. 

            He nui na mea e ae e pili ana i keia mau hoike, aka, ina e loaa mai ia makou keia manao a Mr. Poepoe i kakau ai, alaila, e hoolaha aku no makou no mea o ke au kahiko o Hawaii nei. 

 

Ke Hookui Hewa Nei.

E HOOPAU I KE KUIKAHI O HAWAII ME IAPANA.

            Ma ka halawai ana o ka Hui Amerika ma ke ahiahi o ka Poaha o ka pule i hala aku ma ko lakou keena mau, ua laweia mai ke kumuhana e noonoo ia e na hoa, oia ka hoopau i ke Kuikahi o keia aina me Iapana.  Ua ku mai kekahi a kokua ma ka apono i ka hoopau i ke Kuikahi, a o kekahi hoi ma ka ho ole loa.

            Ua ku mai o Mr. Towse Lunahoopuka o ke Star, a olelo mai la.  O ke ano oi maoli o keia ninau e ku nei, he kulana pono laula nui kona ma na ano a pau loa.  O na Ninau Opiuma a me ka Waiona, he wahi huna one wale no ia o ke kahakai ma ka hoohalike ana ae me keia.  O ka manao ana o na poe ili keokeo e paonioni aku me na Iapana, he mea waiwai ole ia.  Ma na mea e pili ana i na Iapana, o na mea aahu a me na mea ai a lakou mai Iapana mai no ia.  A o ke gula a pau loa e loaa ana ia lakou maanei nei, ua pau loa i ka hoounaia aku i ko lakou wahi.  Aia mahea kahi pomaikai no keia aina. 

            O na hale hookamakama o na Iapana, he hoikeia no ke kumu kupono e hoopauia ai ke kuikahi o lakkou, iloko o lakou iho, he mea hoopoino maoli i ke ano o ka noho maemae ana o ka aina. 

            I hea auanei e loaa ai na limahana o na makiko, ina e pani ia aku ana na limahana Iapana i ke komo ana mai iloko nei o ka aina?  Ua ikeia ke kupono loa o na poe Pukiki e na mahiko i mau limahana.  No keaha aole haawi i hana na lakou?  No ke aha ka holimalima ole i na kanaka ili ulaula?  Ua oi aku anei ka maikai o kekahi poe limahana e ae mamua o lakou?

            I na ua ikeia ka pono ole o ke kuikahi, e pono e hoopau ia mea. 

            O L. D. Timmons hoi ka i kamailio mai ma ka aoao hoole a olelo mai la, o ke Kuikahi me Iapana, ua hana mua ia i ka 1871, a o ka Aha Kuka no na limahana, he mea okoa loa ia.  O ka poe Iapana, he poe noho malie a malama kanawai no hoi, aole lakou i hooulu mai i na hana hoouluku a hoopilikia wale. 

            Mahope o ka loaa ole ana o na poe i haawiia na haawina, ua ku mai la o Daniel Logan, Lunahoopuka o ka Buletina Ahiahi, a hoike mai la ma ka aoao e hoole ana i ka hoopau ana i ke kuikahi, a olelo mai la, o ka manao ana e hoopau i ke Kuikahi, he makehewa loa, a he hoinoino wale aku ia Iapana. 

            He nui wale @@ @@@@@ no na uku hana. O @@@@ mea aana i hoo@@i @@@@@ o na poe limahana.  @@@@ hana ana am na @@po @ @@

wa he u@ku loa ke @@@@ @ @@@@ nei i keia la?

            O na poe Pukiki ao, @@@@@ wa, eia lakou ke  @@@ @@@ @@@ ina poe Iapna, no ka mea @ hana like no lakou ia mea like no pela.

            E hoopau anei i ke kuikahi.  Auhea ke aumoku kaua o keia aina e kokua aku ai i keia @@nao?

            No keia lahui no ka hewa.  He mea pono ani i ke kanaka ke hoolimalima aku i ka Iapana e hana i kana hana?

            Aia na mea a pau i ka lima o ka lahui.  Aohe wahi kumu pono iki e hoopau ai i ke kuikahi, a i ole ia i ka Papa Hoopae Limahana.  Aole e H@@ wale mai ka Iapana i anei nei, aia no a hoouna ia aku e hele mai. 

            O kahi wale no e hoopauia ai na ino, oia ka hoopau ana i ka hele ana mai i anei nei. 

            Mahope o keia ua waiho pu wale ke kumuhana, aole he mea i hooholoia. 

 

KA MANA O KA NAAUAO

            O ka loaa ana mai nei o ke kahi hana ike akamai hou loa ia Profesa Rofgen o Berling Geremania, e like me ka makou i hoakaka aku ai mamua aku nei, oia kekahi o na mea hoophaohao loa ia.

            Eia ka, o ke kino o ke kanaka i paa pono na iwi i ka uhi ia aku me na io, a hiki ole ke nana aku me ka maka, eia nae, ua lilo kela io e uhi aku ana mawaho, me he aniani la ka hiki ke nana aku, a puka loa ka ike a ka maka ma kela aoao o ka io. mamuli o keia mau hana ike hou.

            Pela e hiki ai ke ikeia na wahi o loko o na kino iʻa, na holoholona, na pahu a me na mea e ae he nui wale.  Ua waiho loihi mai ke Akua i keia ike, akahi no a loaa i na keiki a kanaka.

            Mamuli o keia mea ano hou, e ike auanei na kanaka a pau e noho ana, a e hiamoe ana iloko o ko lakou mau hale, a pela na poe iloko o na moku e maalo ae ana, a e ku ana maloko o na awa.  E ikeia auanei na mea huna maloko o na pa kaua, na aumoku kaua, a me na mea huna maloko o ke kai a me na moana. 

            Mamuli paha, e ikeia auanei ko loko o ka Honua holookoa a me kona hoku hele ma na lani a me na hoku paa.  Oiai keia au o ka naauao ke hele nei imua loa, alaila, ua pololei no ka olelo a kela mea Haku Mele Kaulana e olelo ana. 

            Ua hana iho oe i ke kanaka malalo iho o na Anela, a ua haawi mai Oe iaia i ka ike a me ka naauao i Lei nani no kona poo. 

 

@@HOU KUW@@

            Ma ke ku ana mai @@@ @@@ahi Belgi@ i ka auw@@@ @@@@@ nei, mai Kapala@@@ @@ loaa mai na mea @@@ i ka la 21 nei o Maraki @@@ ka makou e panee @@@ o na poe heluhelu lakou mau pomaikai. 

 

OIA MAU NO KE KAUA O@@@

 

PAU NA LAKO KALA I KA @@@

O NA POE KII@@ E NA @@@

SEPANIA.

            Havana, Cuba, Mar. 2@ @@@ hiki mai he lana (waap@@@@) ma Cardenas, e kolo @@@ he ekolu mau waapa i h@@@ ia no ka hoopae ana mo@@@ lako kaua a na moku nia@@@ ma Varadero Beach.

            He hakaka mawaena poe koa a me na poe kip@@@ hope iho o ka hoopae ana@ na lako kaua, aka, aole @@@ mau mea ano nui i ikeia @@@ hakaka ana.  Ua hoouna @@@ ia mai na pualikoa e h@@@ aku i na enemi.

            Aohe mau mea i lohe i@@@ ka Maceo mau hana ma ka @@@ kuaina o Pinar del Rio.  @@@ laina kaa piha koa a me @@@ kahi laina kaa, no ka @@@ poino i hoounaia e kokua @@@ i na poe e alualu ana e k@@@ Maceo. 

            Wasinetona, D. C. Ma@@@. Ua loaa mai ia Kuhina @@@ de Lome, he telegarapa @@@ Kapena Keneral@ mai o @@@ i keia kakahiakaa, penei. 

            Havana, Cuba, March @@@.  O na pualikoa o Varadero @@@ kokoke ana ma Cardena, @@@ lawe pio ia mai e kakou he @@@ mau pahu lako kaua, @e@@@ pahu pu raifela Remington @@@ me Winchester, he 9 pahu @@@ raifela kaua lio, he 14 @@@ pahu @ini laau lapaau, he @@@ @nau eke i uhi@a me ka lo@@@ he 2 pahu mea hoopahu a @@@ waapa. 

            Aohe o Kuhina de @ome @@@ nalua, na ko Coilazo huakai @@@ hoopae aku i keia mau l@@@ kaua mai Ceder K@y aku, @@@ ka mokukuna J. S. Malloy @@@ hopoia ai e ko ke Aupuni Amerika moku kiai a hookuu ia @@@ ka Mana Hale @@@ @@@ Tampa, a mahope iho h@@@ hou ia aku makahi kokoke i @@@ kahakai hema loa o Florida maluna o ka mokuahi.  E @@@ M@@@maka. 

            Philadelphia Pa.. Mar. @@@.  Ma na lono i loaa mai nei anei nei i keia la, o ka hop@@@ ana o na lako kaua ma ka P@@@ akolu aku nei e na poe Sep@@@ @ia ma Cuba, aole he mea @@@ ike i loaa mai nei mai Havana mai. 

            O na mea kaua i houia a@@@ aole ia o na mea kaua i law@@@ e ka moku Malloy. aka, oia