Ke Aloha Aina, Volume II, Number 15, 11 April 1896 — Page 5

Page PDF (889.45 KB)

This text was transcribed by:  Lyn Kuda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 11, 1896.

---

[xxx]aii Aie Lahui he $3,775,-320.76!!!

---

[xxx]ku Panee o na Aie a pau

$550,000 no Elua Makahiki

---

[xxx]ou Anei: $2,000,000. a i Ole i 3,000,000

---

            [xxx]mea keia na ka poe noo[xxx]kaupaona ai, a e ui ai, a [xxx]u ai: (1) I ke kumu ku[xxx]o ka aie ana. (2) Ka nui [xxx]uina e aie ia aku ai. (3) [xxx]e aie aku ai. (4) Na hoo[xxx]o ka huli ana i loaa [xxx]uina aie, i manao ia. [xxx]a loihi o ka manawa o [xxx]ie hoi. me na ukupanee [xxx].

            [x] mea hikiwawe ke hoo[xxx]na ae e aie, a ia mea [xxx]a dala, a i emea e loaa ai, [xxx]emea keneta ka ukupanee [xxx]ala no ka makahiki, a he [xxx] makahiki ka loihi o ka [xxx]aa a[x]e. Aka, o ka hoo[xxx]ana aku i ka manao e [xxx]ia a ka loaa ana o ka [xxx]e me[xxx] u loa aku ia.

---

            [xxx]o makou hoomaopopo ana [xxx]manao o ke Kuhina Wai[xxx] M. Damon, he like ole [xxx] me ko ka hapanui o na [xxx] Kalepa o Honolulu nei. [xxx] Mr. Damon ke koi nei i [xxx]na e ku ai i ke dala aie, [xxx]e [x]a nei kekahi poe, ma [xxx]ai o na uku komisina a me [xxx]u h[xxx]mi o na Bona Aie. [xxx]olelo nei no ke kii ole ia [xxx] Amerika a i waena no hoi [xxx] poe a[x]e i dala ma Hawaii.

---

            [xxx]a e[xxx] ki ia kakou ke hoo[xxx]a[xxx] keia, oia hoi, e hoo[xxx]a ia aie mea (ina he mea [xxx] a e k[x]kuluia i kahua ma[xxx] a [x] l[xxx]e no na bona aie a [xxx] lo[x]o ke Aupuni Hawaii [xxx]a e k[x]lio wale ia paha, ina [xxx]ai [xxx] 1896 ae nei ka ma[xxx]a [x]oomaka like, alaila, e [xxx]a[xxx] la kakou he huina Aie [xxx]ui [xxx] miliona a 6 miliona [xxx]a, alaila e hoomaka kakou [xxx]na aku i ko kakou ukupa[xxx]i ka la a[x]ua o Ianuari 1897 [xxx]a k[x] ia ina ma ka 5 pa-ke-[xxx]a? Kia, he $125,000.00 ka [xxx] pan[xxx]e no $5,000,000 iloko [xxx]ma[x]aia wale no, a iloko o [xxx]ai 1, 1897, e hoea mai ana [xxx]ku uanee he $250,000. A [xxx]k[xxx] he $6,000,000 ka aie, [xxx]la, he $300,000 ka uku pa[xxx]e hoea mai ana iloko o ka [xxx] e i[x]l[x] 1897.

---

            Ua hiki aku la ia pela. A [xxx]a [xxx] na Loaa Aupuni i [xxx] a ke Kuhina Waiwai [xxx] M. Damon ma ka aoao [xxx] [xxx], hoike? Eia, he [xxx] [xxx] no elua makahiki. A pehea aku? Ua pau [xxx]elua ka[xxx]kolu oia huina i ka [xxx]u [x] na Luna Aupuni, a he[xxx]a la [x]a mea i koe iho i ka makahiki hookahi? Eia he [xxx]4,852.36! Aka, ua olelora ae, ua pau loa ia mau dala i ka hooliloia no na hana hou, a no kela a me keia lilo huikau.

            Alaila, aole loa. he hookahi aala i koe ma ka Waihona i ka la 1 o Iulai A.D. 1897 e hiki mai ana. Aka, o ka aie a me ke kumupaa ia la ke hui pu ia ae, he

---

$5,250,000!!

A i ole ia, he

$6,300,000,!!!

---

KE KANAWAI HOOKAMAKAMA

---

            Oiai e haehae liihii ia ana keia kanawai ma ka halawai ana o ka Poalima i hala aku nei Aperila 3, e na poe ae e hoopau a me ka poe hoole hoi, ia wa ua hoike ae la o Rev. H.W. Peck ina heluna o na wahine e lawelawe ana i ka hana hookamakama ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, a oia keia:

            Mai ka 500 a i ka 600 o na poe wahine hookamakama Hawaii ma Honolulu nei, oiai nae, he 40 wale no o lakou i lawe laikini. He 60 o na poe wahine Iapana i lawe laikini, aka, aia he 400 poe wahine o lakou e halakau mai nei me na hana hoopoino loa.

            Ia wa ninau aku nei o Loio Kuhina Smith. Pehea i loaa ai iaia ia mau heluna? Pane mai o Peck, mai ia J.D. MeVeigh mai o ka Papa Ola. Paneaku o Loio Kuhina Smith. Aole loa ona ike ia mea Aole ia mea malalo o kana oihana.

---

            Ina paha malaila makou, ina ua ninau aku hoi makou ia Rev. Peck. Ehia poe wahine haole e noho hookamakama nei ma Honolulu nei? A ehia i lawe i ka laikini? Ehia o na wahine Pukiki? Ehia i lawe laikini?

---

            Hookamani no hoi ka haole! I ko kekahi ano lahui e kukala ae ai, a i ko lakou iho no nae, huna no, aole hai ae he poe wahine haole no kekahi e noho hookamakama mai nei.

---

            He mea ua ike wale ia e na poe kane Hawaii, na hana hookamakama a na wahine haole, e noho nei iloko o keia kulanakauhale.

            E hele o Mr. Peck i Kawaiahao ma ka aoao ma Kalia aku, loaa aku, one a kai o Malama.

            E hele o Mr. Peck i kai o Iwilei, aia ilaila kahi i noho ai o na kaikamahine ilipuakea hoohei kipukaili o Halemano.

            E hele oe i Kaumakapili ma ka aoao ma Waikiki ae o ka Halepule, ilaila oe e ike ai oe i na ilipuakea e alualu hele ana i na kane pake, kanaka, haole, pukiki, e like me ka mea e loaa aku ana.

---

            Aole ilaila pau iho, aka, he nui wale, aia iwaho o Waikiki i na aeone, a i na haleauau e hana ai ka makemake o ke kino. A ma [x]a wahi a lehulehu wale.

            He nui wale o na poe wahine haole e kau nei ma na kaa a hele holoholo ma na kuahiwi i lawelawe limanui aku ina poe kanaka Hawaii,a heaha hoi ka lakou la mea e waiho mai ai? Nau no kau lalama aku ia lakou la. Aka, e hoike ana makou i ka hala loa o na hana a na wahine haole o oukou mawaho loa aku o na mea i hana ia e na lahui e ae.

            Eia iho no kekahi poe wahine haole hookamakama, ke noho iho la ma na ipuka o na luakini o oukou. Hai mai no oukou i ka olelo o ke ola, eia nae, e pa'upa'u Hana ana no lakou la i kauhale.

            Nolaila, e kamailio i ko hai, a e nana i kou lahui iho. Eia iho kekahi wahine haole puipui ke noho nei ma Apua, ke kipa nei kekahi poe ia kauhale no ke emi o ka uku.

            He nui na poe a makou e ike aku nei o ko oukou lahui.

---

KA MALAMALAMA IKAIKA LOA MA KE AO NEI.

---

            O ka oi aku paha o ka malamalama ikaika loa, mamua ae o na kahakai a pau loa ma ke ao nei, a e ikeia no ma keia mua aku ma na kahakai o Nu Ierese. Aohe mana oi aku o keia ano i loaa ma na wahi e ae maanei nei, a ma Europa no hoi (Pela paha.

            O keia kukui uila e loaa ana he 2,500,000 malamalama ihoiho kukui, A o kona mau kukuna olinolino, e hooleleia mai ana oia mai luna mai o ka Halekukui o Barnegat. O keia ano malamalama, ua hoikeikeia no oia ma ka hoikeike Fea Nui ma Kikako, a ua hoolimalima ia e ke Aupuni o Amerika e kukuluia ma ka Mokupuni Ahi.

            Ua hoopauia nae keia manao ana no ia wahi, mamuli o ke kukuluia ana he moku kukui ma ia wahi. Nolaila, ua hooholo ke Aupuni e kukuluia keia kukui hoomalamalama hou ma Barnegat.

            O ka ikaika o ke kukui mua ma Barnegat, nona ke kiekie he 165 kapuai, maluna ae o ka iliwai, he 19 mile no ia ka mamao.

            A o ke kukui hou, he oi loa aku ia, aole no kahi mamao wale no, aka, no ka uhiwai ame ka ohu uhi paa.

            He owaka uwila ke hoolele ia ana i kela a me keia 10 minute mamua ae o kona malamalama maa mau. O keia kekahi o na mea waiwai loa o ke ao nei.

---

            Ma ka Poakahi o keia pule ae e k[x] mai ai ka mekuahi Auseteralia mai Kapalakiko mai, a ma ka Poakolu no, la 15 e huli hoi hou aku ai o a no Kapalakiho.

---

KA BANA LAHUI HAWAII.

---

Ua Haawi ae na Poe Hawaii ke Eha Mau Papa Alia Male Oko[xxx]na.

---

Ma ka Hale Mele o ke Kulanakauhale o Malion.

---

            Aole loa he hui aha mele i hookumuia maloko o keia kulanakauhale, i haawi mai i na haawina piha maoli o na hooluana ana, a anaina oluolu loa hoi i hele a ohohia nui loa ia, e like la me ia i hoikeia mai nei e ka Puali Puhiohe Alii, ka mea i hoea ponoi mai nei i keia kulanakauhale ma ka Hale Mele i ka Poaono nei a ke ahiahi nei.

            Ua hoomau mai nei na poe Hawaii ina hoohuihui ana ina mele me na mea kani, aka, o na mele maoli ana me na mea kani me na kaula, oia na mea i hooi loa ia aku ka mahalo ia, ua nui ka oluolu o na hoa o ka Puali Mele i noi houia aku e hoi hou e hana mai.

            O na poe a pau loa e lohe ana, aohe a lakou olelo e ae, he mahalo wale no no na mea a lakou i ike ai, a i lohe ai.

            Mawaho ae o na mea pili i na mea kani, he oluolu loa, a he ku i ke ano keonimana ka lakou mau hana. Ua hoonaauao maikai ia lakou, a ua kamailio Enelani a olelo kamaaina pu mai no hoi. Ua haawi aku lakou he mau kipa oluolu loa ana me ko kakou poe; a ua waiho he mau hoomanao poina ole ana me kakou.

            Ua haalele iho lakou i keia kakahiaka i anei nei no Marion, kahi a lakou i haawi hana ia mai ai no na hoike o na poe kamalii, a no ka wehe nui ana iho i ke ahiahi.

            E hooikaika ana lakou no ka hoea loa aku i Chicago, kahi o ka lakou haawina hana i loaaa mua mai no keia Makalii ae, maloko o ka Lincoln Park.

            Ua nui na mea hookuee i loaa ia lakou mamua, aka, i keia wa, ua hoi hou mai ko lakou ikaika a me ko lakou paulele ana, a ua pau ia mau ooloku, a he hiki ia makou ke hoike akea aku, eia ka holo pono o ko lakou kulana dala iloko o ko lakou mau lima kahi i paa ai.

---

            Calion City, Mar. 9. Eia i anei ka puali puhiohe kaulana o ka paemoku o Hawaii. O ka poe e makemake ana e lohe i na mea e pili ana i keia haawina maikai o na mea kani. Na makou no e hooiaio aku i ke kupono loa o ka hana a keia puali puhi ohe.

            Ma ka auwina la Poaono a me ke ahiahi na haawina maikai loa. O ka mea i hoike ia ma ke ahiahi iho, he mea hiki oleia ke ninau ae no ka nani loa. Oia ka oi puokeia ka i [xxxxx] [x]a ma keia kula[xxxxx] nui ka hauoli o na [xxxxx] kai i kina mai e ike i kele [xxx] hana.

MAU HOAKAKA.

            Ua hooia ia mai ka maik[xxx] o na poe Hawaii mamuli o ka hui launa ana aku, a lilo ae [xxx] he hoaloha maikai loa a he hana k[xxx] maoli no.

            E haalele mai ana lakou he nui na hoaloha iloko o keia hulanakauhale nei, i oluolu loa e loaa hou ona manawa e hui hou aku ai ma keia mua aku. He mau poe Hawaii kai haawi he mau haawina hooohauoli ma ke Kuli Sabati ma Aifele ma ke pela ana a me ka puana ana ina inoa Enelani ma ka lakou olelo kamaaina iho. O ka lakou olelo, aole hua c, s, a v, o ka puana ana ina inoa, he kohu hoakaaka loa.

            Penei hoi la: Kale Eweleke. Ua hookipaia o Libornio ke Alakai o ka Bana Alii Hawaii e Mr. a me Mrs. H.S. Matthias a me kekahi mau hoa e ae elua ma ka inu ki ana. Mahope iho o ka paani ana i ka auwina la Sabati. Ua mahalo aku ka Porofesa i ka ohana no kekahi mau haawina leo i hookaniia mai ma ka Piano.

            Ma ka nanaina o kona mau helehelena he opiopio no, e manao ole ia ai ua loaa i ka Porofesa na makahiki he 41, a he 27 na makahiki o ka hoomaamaa ana i na mea kani.

---

            He like loa ka olelo hooholo e puanaia mai ana e na mea a pau loa e lohe ana, e pane ana lakou, ua like loa me na bana kaulana o Theodore Thomas, ko Gilmore bana, ko Souza a me Conterns.

            He nui na mahalo ia Ed. Simon, no kona lawe ana mai i keia Bana imua o ke alo o ko Galion.

            Marion City: Ua hiki mai nei ka Bana Lahui Hawaii a me kona poe Glee Club, i keia kulanakauhale i keia kakahiaka mai Galion mai. He 36 ko lakou nui, mawaho ae o laila ke alakai. E kau ana o Profess. J.S. Libornio he medala gula nani, ka mea i loaa iaia ma Dallas Tex, ma kela hookuku puhiohe ana me ka Bana Souza.

---

OLELO HOALOHALOHA.

---

            O makou o ke Kula Sabati o Maemae ma o ke komite la, ma ka Poalima o ka pule i hala. Ua kii mai la na lima o ke aloha ole a lawe aku la i k[x] hanu hope loa o ko makou hoa o ke Kula Sabati o Maemae nei. Oia no o Kai[x]kua (w), oiai oia he makualhina iloko o ka ke Akua hana.

            Ua waiho iho oia ma keia no maule[x] ule i kana kaikamahin[x], na moopunana makamaka a me na hoaloha.

            Ua hanau ia oia ma Kapa[xxx]ka, Kahala Akau, Hawaii, o ke 93 keia o k[xxx] man makahiki. He makua[xxx]e [xxx]ristiano oiaio oia. Aka hanoli ka make ana o ka poe manaoio Ia[xxx], au [xxx] mea Nana e hoala mai i ka la mah[x]p[x].

            Ke komo pu aku nei ke Kula Sabati o Maemae me na ohana o ka mea [xxx]ke i na la o ka noho kanikau ana, o ana mo i na kaumaha a me na [xxx].

            S.K. Kaai[xxx].

            Ha[xxx]