Ke Aloha Aina, Volume II, Number 16, 18 April 1896 — Page 2

Page PDF (868.68 KB)

This text was transcribed by:  Shari Fukuyama
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

@        KE LAOHA AINA, POAONO, APERILA 18, 1896.

 

(Mai ka aoaoa ekahi mai.)

 

            A oiai au ma keia hapa o ka poepoe honua, ke ike e nei no au i ka laina hiki mua o ka Puali Hoihoi Nohoalii Ou e ka Lahui Oiwi; a ke lohe pu nei no no@i ka@ao hoohoolioli o na Pua Anela o ka Lani, me nei mau huaolelo moakaka.

            E Hawaii e kuu Ainahanau e,

            Kuu home kulaiwi nei,

            Oli n oau i na Pono Lani Ou,

            E Hawaii aloha e,

            Na ke Akua malama nei ia oe,

            Kou mau kuulono aloha e,

            Kou mau kahawai olinolino no,

            Me kou mau malapua-e,

            E hauoli no Opio Hawaii nei,

            Oli e-Oli-e,

            Mai na aheahe makani pa mai nei,

            Mau ke aloha no Hawaii.

            Nolaila, e ka Lahui puuwai hoomanawanui, e ku, e hume a paa i ka malo e kaikai ka La i ka Papa. A poe a ili ka Lahui i ka nalu, he nalu haki opuu mai ka Lani loa mai, a pae aku i ka Pahuku o ka mamaolana hauoli no ka Pono Ou e ka Lahui Oiwi. E haawi aku i ka oukou mau ulono ana ma na paepae laahia o ke Keiki Hipa Kina ole. E hea aku Iaia, oiai Oia ma kahi kokoke, e imi aku hoi iaia, oiaia Oia ma kahi e loaa ai. I nui ke aho e kuu io a me kuu koko.

            E hauoli ka mamaolana. E hoomanawanui i ka popilikia, a e hoomau ma ka pule ana, no ka Pono o ka Aina ka Lahui a me ka Nohoalii Ou e ka Lahui Oiwi Aloha.

            Ano ka wa e maliula ai, a no ka waola ai. Ua kokoke mai ke @kau ohi hua o ka hauoli nou e ka Lahui i alohaia.

            Eia ke paani wale nei na popoki, lele wale na iole. O ke ku kela, o ka holo keia. Hapala ke kea, hauhili ka mana. Hui aku hui mai, hui kalo i ka na wao. Ke kulou nei ka hoio. Ke pepee nei ka palaholo, eia ka leo o ke kiai ke hea mai nei.

            E mihi oukou, no ka mea, ua kokoko mai ke Aupuni o ka Lahui Oiwi, pela i hookoia ai ka ke Kaula Isaia.

            Auew oukou ka poe i anai aku, aole hoi oukou i anana mai; e ka poe i hao wale aku, aole hoi i hao ia mai.

            A pau ka oukou anai ana, e analia mai oukou, a pau hoi ka oukou hao ana e haola mai ai oukou. E hiolo ana ma kuahiwi, e lilo ana keia ao i mea ole, aka, o keia olelo, aole e nalowale, a ike no kakou i kona hookoia me ko kakaou mau maka ponoi.

            Ua lawa kaua maanei, no kahi wa aku. I hookaha ou wahi leo i koe kuu Lahui Oiwi. E hookipa aku ko’u aloha iloko o ko okkou puuwai e ka poe i aloha i ka Aina

Owau no me ka haahaa,

Samuel Kamakaia,

Greinefield, Indian, Maraki 21, 1896.

 

            Aole mea i loaa hou i ka ma’i Samola Poki, e noho la ma ka pa hoomalu o Kahakaaulana.

            Ma ka po o ka la 28 o keia mahina e haawi ai na keikikane o ke Kula Kamehameha he ahamele nui.

            Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei i ku mai ai ka mokupea S. G. Wilder, he 28 la mai Kapalakiko mai, he 10 la o kona palalewa ia ana mawaho ae nei o Oahu nei, mamuli o ka pohu loa o ka moana. Ua lawe mai nei oia he 30 hoki a me 200 puaa.

 

KE ALOHA AINA

 

H@pukala no ka

Pomaikai e la Lehulehu, a he Nupepa na @ Lahui Hawaii.

 

I. NAWAHI, Lunahooponopono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

 

HONOLULU, APERILA 18, 1896

 

Ka Hoike a ke Ku@ Waiwai.

 

            Ma ko makou nana pono ana iho i keia hoike hou a ke Kuhina Waiwai S. M. Damon i waiho ae ai imua o ka Ahaolelo, ua kuhi makou, he hoike keia no na Loaa a me na Hoolilo i manaola no na makahiki elua e hoea mai ana, aka, aole loa nae pela.

            O na aoao mua he 26, ua kakauia ia e ka peni a ke Kuhina ponoi iho; a o na aoao he 47 mahope aku, he hoike ia no na Papa Kuhikuhi o na loaa a me na hoolilo, i hoomakaukau ia e ka Luna o na Buke Helu o ka Lehulehu. A o na aoao mai mahope he 258, he mau hoike ia e pili ana i ka Oihana Hale Duke. A o na aoao hope loa he 18 mai ka Lunaleta Nui mai hoi ia. He hoike nui keia o 349 mau aoao; aka nae, heaha ka mea hou i loaa mai a oi aku mamua o ka hoike mua? Aole loa he mea i loaa mai a oi loa aku.

            Ma keia, ke ike nei makou i na hana hoolalau a ke Kuhina e hana nei. Aole ona makemake e hele ma ke alaloa maluna o ka aina, aka, eia oia ke hele nei ma ka lihi one kahakai i mea e po-i mai ai ka nalu, maluna o kona mau kapuai i hele ai, maluna o ke kahaone, alaila, aole e ike hou ia kahi a kona @au kapuai wawae i hehi ai, e ka poe e hahai aku ana mahope ona.

            Ua hoikeia ae na lohe iloko o na la i hala aku nei, e laweia mai ana he hoike no na hoolilo mau o $1,700,000. Aka, i ka nana ana iho iloko o keia hoike aole loa he wahi mea o ia ano i ikeia.

            Aole wahi olelo no ka hoomahuahua ana aku i na hoolilo, aole hoi no ka hoemi ana mai. Alaila, e haunaku makapo aku ana no ka Ahaolelo, e hana a e hooholo aku, e like me ka lakou mea e ike ai he pono.

            Ua hoikeia mai ia makou keia, ua hiki ole loa ke hoolawaia  aku na hana o ka aina no ke dala ole; aka nae, aole hoi i hoikeia mai, pehea Ia e hoopauia ai ia pilikia.

            He mea i ikeia, ua hoololiia ae ka manawa o ka auhau ana maluna o na loaa oo ko. Aole nae he wahi hoike mai, e ikeia ai, ehia la ka nui o na auhau e loaa mai ana i ke Aupuni mai laila mai, mai ka wa mai o keia hoololi ana.

            He mea pono i ke Kuhina @ @oho aku pehea la ka mai o na loaa a me hoolilo ana, ala@ @i i na hoe o ka Ahaolelo ke hookuku aku e like me na hoolilo kupono ana.

            Pela hoi ke Kanawai Laikini. Ela ke kau nei i na Auhau Laikini, aka, aole nae ke Ku@i hoomaopopo mai, i ka nui o na loaa no ia mau laikini ana.

            He nui na mea hoopohihihi mai i keia mau mea; a ina e hooholoia ana ke Kanawai, alaila, aole no i maopopo, heaha la na loaa mai no la mau mea.

            Ua manaoia, e loaa mai ana he Loaa Aupuni o $200,000 i ka makahiki ma keia hana ana, a malia, o hoomahuahua hou ia aku no, aka, he mea pono nae hoi ke ikeia, heaha la ka pono e loaa mai ana, mamuli o ka laikini ana i kekahi mau poe kahi umiumi, Kauka a Loio hoi?

 

KA HOOLILO DALA MAHUAHUA.

 

            O NA Puali Makai Kiai, Ku Po a me Kau Lio, o Honolulu a me Oahu Nei.

 

            E like me ka makou i hoike aku ai mamua aku nei, pela io no ke kulana hoolilo hewahewa o ke Keena o ka Loio Kuhina aole oia wale no, aka, ina he oiaio na huahelu o kana hoike ma ka aoao 36 a 37 i paiia (ke ole lakou e hoike mai e hooponopono hou ana lakou); alaila, ke olelo nei makou, o keia kekahi o na hoike kapulu loa, a i ole, he poe hupo maoli no ke noho nei maloko o kela Keena o ka Loio Kuhina, no ka mea, aole o lakou ike i ka hoonui a me ke houluulu ana.

I mea e hoopololei ai i ka makou mea e hoakaka nei, ke waiho aku nei makou imua o ka Lahui i na huahelu dala hoolilo no na poe o ka Puali Makai o Honolulu nei, e like me ia i hoikeia ma na aoao 36 a me 37 penei:

 

NA HOOLILO NO KA HOOMAU ANA I KA OIHANA MAKAI O HONOLULU, MA KA MAHINA.

Ilamuku           $250

Hope Ilamuku 175

Kakauolelo Ilamuku    150

Hope Kakauolelo Ilamuku      80

Kapena Nui     150

3 Kapnea (pakahi)       100

1 Kapena Kau Lio       117

3 Lutanela (pakahi)     60

1 Lutanela Kau Lio 1  92

“          “          “          “ 2       87

36 Kiai-po (pakahi)     40

23 Luna Kau Lio (pakahi)       77

1 Luna Nana Kaa        100

3 Makai Kiai Awa (pakahi)     75

1 Luna Makai Aha Kiekie       90

1 Luna Makai A@ @ holoholo          @

2 Hope (pakahi)          @

1 Makai Pake  @

1 Unuhiolelo Iupana   @

1 Makai Iapana           @

1 Mea A’o Paikau       @0

1 Makai Pukiki            @

6 Makai Kuikawa (pal@hi)     @0

2 Kiai Hale Aupuni (pakahi)   @

APANA O KOOLAU

1 Hope Makai Nui      $100

6 Makai (pakahi)         20

APANA O WAIALUA.

1 Hope Makai Nui $50

3 Makai (pakahi)         20

APANA O EWA.

1 Hope Makai Nui      $60

3 Makai (pakahi)         20

 

Huina Uku Luna         $1075

Uku Makai      5600

 

            Huina  $6675

 

            Ke haoahao nei Ke Aloha Aina, i ka loaa ana mai o keia huina he $6,675 maluna ae, a ke kono aku nei ina poe Kakauolelo o ke Keena o ka Loio Kuhina, e huli lakou i kahi e hiki ai i ka huina houluulu i olelo ia maluna ae nei.

            Ina aole he @hihewa, a i ole ia, ma@ @ha o ka hana hemahema @ a ka poe hoonoho kua keia like ole ana alaila, ua kala aku makou ia hemahema.

 

            Aka hoi, ina aole pela, alaila, ua lawe ae lakou a kapae ae ma kekahi wahi okoa aku, he $37 mai loko ae o na uku a lakou i hoikeiho mai nei iloko o ka lakou hoike i ukuia ina poe makai, eia nae aia no kela mau dala ke paa ia nei e lakou.

 

            E hoomanao ka poe Luna Aupuni, aia Ke Aloha Aina ke hahai nei e hooiaio ina huahelu a lakou i kakau ai me ka oiaio paha o na mea i hoolilo maoliia aku ai e lakou a me ka ole paha.

 

Na Lilo i Kohoia.

 

No ka Oihana Makai e pau ana i Maraki 31, 1896.

 

Mokupuni o Oahu       $140,000

Mokupuni o Hawaii    46,000

Mokupuni o Maui       31,000

Mokupuni o Kauai      15,000

Lilo Huikau me karaima          30,000

Makai Kiu       18,000

Kokua pualikoa kiai    8,000

Lilo koronelo   1,500

Kokua i na paahao      85,000

Uku kiai halepaahao    60,000

 

Huina hoolilo  $434,500

@ olelo ae ka hoike @ 42, ua oi aku na @ @uli o kela uluao@ @; a penei na hooli@ @:

Uku i na makai o Oahu           $@

Uku o na luna a me na kiai halpaahao @

Kokua a hoomau i na paahao  @

Lalo huikau Civila a Karaima @

Lilo puali kiai  @

 

            $@

 

Huina lilo mawaho ae@ huina mua he $434,5@ $75,000. Nani no ka @ hoolilo!

 

UA HIKI LOA KE @

 

Me ka mea nana Kup@ Roentgen X Rays.

 

Ua nana aku o Edisona a p@ aoao o kekahi apoke laau @ iniha he 8 a manoan@

 

Ma ka nupepa @ Hournal, ua hoike @ T@

A. Edison, ua @ @a ka@ pono loa ma k@na ho@ me ka Roentgen X rays @ keia wa, ua hiki ke ike @ ka maka maoli @ ke na@ maloko o ka apoke laau@ iniha ka manoanoa, a @ aku ka ike ma kela aoao @ apoke laau la.

Iloko o na hana hoao @ loa ana mai nei a Edison @ hiki iaia ke ike maopopo ina helehelena maoli o @ mau manamanaima, @ aku o 8 iniha maoanoa @ laau paina melemela.

Ua hoike ae o Mr Ed@ he manawa pokole wale @ ka ninau o ka huli ho@ aku a loaa ka malmala@ loa aku, a ka maka maoli @ kanaka e hiki ai ke ike @ a puka aku ma kela aoao @ @etala paakiki loa, (e l@ ke kila) na paia uinihapa@ leta sila ia, a me ke kino @ okoa o ke kanaka.

He manaoio maoli kona, loa he kumu kanalua no ka@ i na poe Kauka ke na@ ia loko o ke kanaka, a @ ka puuwai, na ake, a me opu.

Ke hoomau nei oia i @ hoohana ana i kona ike i @ a me ka po, mai ka wa @ loaa ai kela ike kapalanaha@ na kukuna malamalama X @ a Roentgen.

O kona kumu hookaika e kaulona kau nei, oia ne @ hoohana ana aku me ka @ pa i kii, me ka noonoo ak@ ko o na mea paakiki loa, a e @pono ai hoi i kana mea pa@ me ka maka maoli o ke ka@ ke hana i ka hana e pili @ kahi e paa ai ke kii.