Ke Aloha Aina, Volume II, Number 17, 25 April 1896 — Page 5

Page PDF (789.98 KB)

This text was transcribed by:  Aldann Rico
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

@ ke ko ko o ka umeke @poai kaapuni ai.  Aole @ mea i puni a manaoio i @au olelo hoide a ke Ku@ olelo nei.  Aole loa.

            @oike mai nei ke Kuhi@ lohe oia i na mea e pili @ eia hihia ma ke kaka@ o ka po i hanaia ai @ana.  Ae, pela like no @ou lohe.  Aka, o oe ka @lohe mua ana o ke poo @ihana Makai.

            @ anei i oleloia hoi ma na @ a, o Mr. Jones kekahi @ ele pu me Godfery ia @ mai ke keena mai o ka @@haku ma Alanui Papu @ noho ai ke Komite Ku@@ mo ke Ola ia wa?

            @ @anei i hele laua @ a me Godfrey a hiki i @ hi kihi o Alanui Papu @ kihi komohana ae o ka @ @ihana o Hackfeld?

            @ hoi ua olelo aku la o Mr. @@@@@@ @@ Aole lakou i @ ak@ mai kou Keena @@@@@@ A no keaha i @ e ia mai ai na poe e @okoke ana me oe, a hoo@@ na hana ninaninau?

            @@ ka @ hoopukaia na @@ @a Makana, o ulu mai @ @ hoike kue, mai kekahi @@ @a poe mai i komo iloko @@a.

            @@ a ka pilikia ma ia mea? @@ @a hewa pu o A me E a @@@ hoopukaia ka makana @@ @ku ai i ka mea nana e @ @no ae ia hana hewa, @@ @i mai o @@a hoike i na @@anaia he hewa anei @@

            @@ianaha keia hoao mau @@e Kuhina e alo ae mai @@ @e loaa ana iaia no ka @@ pono ole i keia hana.

 

@@ OLE KA NINAU ANA.

 

            @@ @ke iho makou ina ninau @@ @@le loa a Lunamakaai@@@ @@anuna o Hana i waiho @@ @@na ke Kuhina Aina E @@ @@ e pane mai, a oia iho @@@@

            Ua kokua aku anei ke @ina hoa o ke Bana Lahui @@@?

            @ pane mai.  Aole

            Ke kokua mai nei anei @ hoa nei, a i ole, ua lawe @ kou i ka hoohiki o ka @@ kanaka ana mai no kew @@i?

            @ pane mai.  Aole!

 

            @a lohe no o Hanuna, aia @@ @u ke hana la no lakou @@ke ike la no ka maka i @@ @la eia nae iaia nei, ka @ @ahaoi o ka ninau kohu @@o o ka Ahaolelo, i hoo@@ mai la kona manao, a @@ a mai la e ke Kuhina.

 

            Poao@@ o ka la 9 o Mei, e @ ana, he mau lealea heihei @ @alalo ae nei o Ewa, e hooma@@@ heihei i ka hora 2 p. m.

 

KA AIE LAHUI O HAWAII NEI.

 

            O ka nui o ka Aie Lahui i ka la 31 o Dekemaba 1895, e like me ka Hoike hou a ke Kuhina Waiwai S. M. Damon ma ka aoao 12, he $3,764,335.03.

            Ma kana Hoike mahina hoi o Aperila 6, 1896 i hala iho nei, o ka nui o ka Aie Lahui a hiki i ka la 31 o Maraki A. D. 1896; he $3,778,537.49, oia hoi, he $ - 14,202.46 ka pii hou ana ae o ka aie iloko o 3 mahina i hala iho la.

 

            Ke ike mai la no ka Lahui ke pii nei no ka aie iluna, aole i emi iho ilalo.

            I mea e hoomaopopo iho ai ka Lahui i ka nui o na huina dala i hoopukaia ma na bona, a me na ukupanee o kela a me keia ano i auhauia, a me na wa i hoopukaia ai na aie mamuli o na Kanawai Aie.

            Nolaila, ke hoike aku nei makou ia mau mea a pau no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu a me ka Lahui holookoa, a penei:

 

KANAWAI EPI. 27, 1876

Mahele A. 7 pa keneta

Bona    $1,000.00

Mahele E 7 pa keneta

Bona    2,500.00

Huina  $3,500.00

 

PAPA HOONAAUAO.

Mahele A 12 pa keneta

Bona    $8,000.00

Mahele E 12 pa keneta

Bona    500.00

Mahele I 12 pa keneta

Bona    400.00

Mahele O 12 pa keneta

Bone    200.00

Mahele U 12 pa keneta

Bona    5,000.00

Huina  $14,100.00

 

KANAWAI AUGATE 5, 1882.

Mahele A 6 pa keneta

Bona    $27,000.00

Mahele E. 6 pa kaneta

Bona    14,500.00

Mahele O. 6 pa keneta

Bona    2,900.00

Mahele U. 6 pa keneta

Bona    25,000.00

Huina  $ 69,400.00

 

KANAWAI O OKATOBA 13, 1886.

Aie ma Ladana            $980,000.00

Mahele A 6 pa keneta

Bona    373,000.00

Mahele E. 6 pa keneta

Bona    124,000.00

Mahele O. 6 pa keneta

Bona    18,000.00

Mahele U. 6 pa keneta

Bona    505,000.00

Huina  $2,000,000.00

 

KANAWAI O AUGATE 15, 1888

Mahele A. 6 pa keneta

Bona    $140,000.00

Mahele U. 6 pa keneta

Bona    50,000.00

Huina  $ 190,000.00

 

KANAWAI O AUGATE 6, 1890

Mahele A. 5 pa keneta

Bona    $18,000.00

Mahele E. 5 pa keneta

Bona    9,000.00

Mahele O. 5 pa keneta

Bona    2,100.00

Huina  $29,100.00

 

KANAWAI O OKATOBA 1890.

Mahele A. 6 pa keneta

Bona    $95,000.00

 

KANAWAI O SEPATEMABA 7, 1892.

Mahele A. 6 pa keneta.

Bona    $22,000.00

Mahele E. 6 pa keneta

Bona    28,000.00

Mahele O. 6 pa keneta

Bona    9,000.00

Huina  $59,200.00

 

KANAWAI O IANUARI I 1

a me FEB. 18, 1893.

Mahele A. 6 pa keneta

Bona    $ 545,000.00

Huina  $ 3,005,300.00

NOTA KEENA WAIWAI

KANAWAI IUNE 1, 1893.

NA NOTA E PAAIA NEI     $ 58,000.00

AIE BANAKO HALELETA            747,764.49

Huina aie De@. 31, 1893       $ 3,811,064.49

Hoolawe na dala

Loaa Aie         $ 46,729.46

Koena Aie Lahui         $3,764,335.03

 

            He mea hoomalamalama keia i ka noonoo o na poe i hoonaauaoia, e hiki ai ia lakou ke ike i ke ano o na hoaie ana a me na ukupanee no kela a me keia huina dala i aieia ai.  he ana keia e hiki ai ke ike i na hopena o ka aie ana aku, a me ka manao ana e hapai i aie mahuahua hou aku o na helu mau miliona dala ma keia mua aku.

            Ina i manaoia e hapai i huina dala aie hou aku, e like ana paha ia me $1,221,462.51 ma ka 6 pa-keneta.  A ina hoi e hiki ke hoololiia na aie mua a pau loa ma ia ana ukupanee like; alaila, e ike ana kakou, he $5,000,000 ke kumu Aie Lahui.  A o kona ukupanee, ua like ia me $300,000 no ka makahiki! a he $600,000 i na makahiki elua!!

            I ka hookuku ana ae me na loaa i kohoia no elua makahiki i ike ole ia, pehea la e hiki ai ke hoemi mai i ka aie, oiai, ua pau ka elua hapakolu o na loaa o na makahiki elua i ka ai ia e na Luna Aupuni, e like me ka hoike no na uku o na Luna Aupuni i ikeia ma ka hoike a ke Kuhina Waiwai.  A o ka 1 hapakolu i koe no na hoolilo o na hana hou o ka aina.

 

Kekahi Kumu o ka Pilikia.

 

            O kekahi kumu pilikia o keia Aie ana, e like me ka ke Kuhina Waiwai i manao ai, oia no ka lili pili lahui o na Amerika, a mamo hoi a na Amerika ma Hawaii nei ina Beritania.

            Ua maopopo loa ia mea, aole i pohihihi iki, no ka mea, ua hoopuka maoli ae no o Mr. Jones, Mr. Irwin, a me Dilinama ia mea ma ke akea, me ka olelo ana, no ke kupaianaha o ko Mr. Damon manao nui ana e hooikaika e aie ma Ladana!

            Haohao lakou o lilo i mea e huhu mai ai o Uncle Sam ia Hawaii nei, no ke kii ole aku i Amerika e aie dala ai.

 

            Kupaianaha loa ka hookamani lua ole o keia poe?  Pehea ka hoi ua Uncle Sam nei?  Aole anei, eia oia ke aie nui nei i ke dala a John Bull?  (Beritania hoi?)

            Ua hele kona aie a kuapapanui, eia nae, noke no ka aie ia wai?  la Enelani no hoi, a ma ka Makete dala nui o Ladana oia e hoolilo la i kana mau bona o aneane he hookahi haneri miliona dala iloko o keia mau la pokole aku nei no.

            A ina ua kii o Amerika i kana aie dala i Ladana, aole nei, ua hiki i ko Hawaii ke kii i Ladana ke dala?

            Pehea, e huhu mai no paha ko Amerika i ke kii o ko Hawaii i dala ilaila?  he manao lili lahui keia mau haole ana, aole he manao kaulike maluna o ka oihana.

            Hookahi mea maopopo loa aohe dala o ke Aupuni i keia manawa.

            A pehea ka pono?  Noho no pela a make no, hoopanee no a make no, aie no a he make no.

            Oiai, aia ia oukou keia hookele ana, a eia ka ale me ke au ilalo ia e ko nei.  Ihea ka pono e nana aku ai?  Aia ihea ko oukou hookele ana?  Na ke au o ka manawa e hoike mai!

 

Ke Kupuino Small Pox.

 

            Ma na lono o ke kakahiaka la Sabati aku nei, ua pahola ia ae, ua loaa hou aku la kekahi mea hou aku i ua ma’i nei, a ma ka P. C. Advertiser hoi o keia kakahiaka e olelo ana, “he lahilahi wale no ka hiona i keia maluna o kekahi Iapana okoa aku.”

            Malia paha, o ua hoeu hou mai no keia o ua kupueu nei, a lakou nei e komikomi pu mai nei.

            Aohe ma’i, aohe ma’i e!  Pau aku la kela ohana nui he 62 o na Hawaii ponoi i ka hala ma – o i ka ma’i kolera a lakou nei e hooleoloe nei.

            Pela iho nei no ia mau olelo liki, i ka wa i noho iho nei ka Papa Ola e noonoo no na mea e pili ana i keia ma’i.  Ua olelo ae lakou, aole loa e hiki ke laha keia ma’i, ua hala ka hapanui o na la e hoea ae ai, a ua nui ka makaala o na kiai o na poe i hoopaa ia ma kahi hoomalu ma’i ma Kahakaaulana.  Pela paha?  A heaha mai la hoi keia i puka ae la?

            Ina ia lakou iho no e luku ai a pau iho, he ahona no ia, mamua o ka lele mai iloko nei o ke kulanakauhale, a holapu holookoa mai ma na wahi a pau.

            E nana aku me ka pihoihoi ole,a e ku me ka makaala loa, e noho me ka hoomaemae ina home me na pa.

            Aole oleloa’o, a oielo kuhikuhi a ka Papa Ola e pili ana no ka hoonaauao ana i ka lehulehu, ke laha io keia ma’i.

            Pehea kana hana i mea i ikeia ke loaa kekahi i keia ma’i?

            A pehea na hana, a o na laau lapaau paha no ke pale ana aku iaia?

            He mau mea pono keia na ka Papa Ola e hana ai, aole e kali, aia a loaa na kanaka i ka ma’i a pau kekahi poe i ka make, alaila, hoolaha mai na rula, he mea makehewa wale no ia.

            E nana aku kakou i keia mau la, i ka laha hou aku, a me ka ole no hoi.

 

E MALAMAIA IA KAKOU IHO.

 

            Oiai ke nui nei na ano ma’i like ole e laha nei, a ke make nui nei no hoi kakou, a ke ikaika nui nei ka wela o ka La iloko o keia mau la, ua manao makou, aole3 he mea pono ko kakou noho ana, ma kahi e hookui ko keia mai ai e na ma’i poino, a o ka hopena e loaa ana ia kakou na pilikia he nui wale.

            He mea oiaio, o ko kakou malama pono ana i na kino he mea no ia e hooloihi ia ai ke ola ana.  Pela no hoi, o ka hoolako mai i na mea ai kupono, a me na mea lapaau kupono, he mea no ia e hooloihi ai i ke ola ana o ke kino.

            Ina aole he loaa o ke ola ma ia mea, alaila, e lawe i ko ke Akua Lapaau ana.

            E honi aku i ke ea hou maemae e hele auau ma na wahi hooluolu maikai loa ma ke ao nei, a e heluhelu i ka ke Akua olelo no ke ola.

 

HE MAKE HOOKINA IA.

 

            Ma ka Poanono nei, ua hoi mai kahi mokuahi Kaena me ka piha ko, a pau ke ko i ka hoolele ia, alaila, ua hoopiha hou ia oia me ka papa, a me na laau pa ulaula. O kona wahi e lana ana, aia no ia ma ka uapo ma ka welau o ke Alanui Papu.

            I ka po ana iho, ua haaleleia aku oia e auamo ana ina piha ukana, oia wale no, a i ke aumoe ana iho no ka nui loa ana o ke anuanu i ka makani, nolaila, ua luu iho la oia a waihe a hiamoe iho la ilalo o ka papaku o ke awa ku – moku o Honolulu.  Hoea aku ka lehulehu i kakahiaka Sabati ae, ua hiamoe loa kela ilalo, a koe na kia me ka pukauahi maluna ae o ka ilikai.

            Ninau ia, heaha la kona mea i luu ai a moe ilalo?  Olelo mai aole ona makemake e honi i ke ea Samola Poki, o Kahakaaulana.  Eia ua wahi Kaena nei, ke noke ia nei i ka hoala a me ka hoolana hou iluma o ka ilikai.

            Haina no hoi kanaka o kela wahi moku!  Hookina ia a piha i ka ukana me ka ike no he liu, haalele ia iho, a piholo ana iloko o kela hohonu o ke kai.