Ke Aloha Aina, Volume II, Number 18, 2 May 1896 — Page 2

Page PDF (842.12 KB)

This text was transcribed by:  Shari Fukuyama
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

2          KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 2, 1896.

 

KE ALOHA AINA

Hoopukala no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

I. NAWAHI, Lunahooponopono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

 

HONOLULU, MEI 2, 1896.

 

Ne Mau Hana Hoopilikia.

 

NA MANAO ALUNU A HOOKAUMAHA I NA POE ILIHUNE.

            Ma ka Bila Auhau Laikini, a ma na hoike no hoi a na nupepa Star a me ka Advertiser e pili ana i na mea i hanaia iloko o ka Hale Ahaolelo o na Makaainana, ma ka Poakolu nei, Aperila 29. A ma keia mau mahele manao penei:

 

NA HANA HOIE DALA.

 

            O ka Oihana Hoaie Dala:-Pauku 16 B:-O ka Auhau Uku Makahiki no ka hoohana ana aku he Oihana Hoaia Dala he $250.

 

HOAKAKA ANA.

 

            Hoakaka ana:-O ka manao o ka Oihana Hoaie Dala, ma ke ano o keia Kanawai, oia no ka loaa ana mai, a i ole, o ka lawe ia aku o ke dala o kekahi mea, a o ka lawe hoaie a haawi mua paha ia mea i kekahi mea, a i kekahi poe aku paha, e kau ana i ukupanee kiekie ae, mamua ae o ka mea i ae ia i ka mea hoahu mai, a i ole ia, o ka hoaie ana a kekahi kanaka no kana dala ponoi iho, a i ole ia o ke dala a kekahi, ma ke ano oihana maoli, a i ole, ma ke ano hooholo mua, a i ole ia, ma ke ano he lala no kekahi oihana mau.

 

Ke Makou Manao Iho.

 

            Mamuli o ka ae ia ana-e haawi i Laikini no ka Oihana Hoaie Dala, ua lilo a pau loa kamana, ke kuleana a me na pono a pau loa ma na wahi a pau loa e nohoia ana e ka poe e paaana ia ano Laikini. A ina aole he poe mea laikini e noho kokoke ana ma ia wahi, a apana paha, alaila, ua oi loa aku ka poino o ia poe, mamuli o keia kanawai.

            Ua lawa na Hale Banako Hoaie Dala no na huina dala mahuahua ae mai ka $200 a piiaku iluna.

            O keia hoi, he Oihana hoopukapuka Dala keia ma na huina dala a pau loa, mai ka $1.00 a pii aku iluna mawaho ae o na Banako.

 

            Ina i kaupalenaia, a i hoakakaia kekahi kahua kukulu no ka huina dala e hoomaka aku ai ka mana o ka laikini o keia ano ina ua loaa hoi he ahona iki.

            E oleloia; e hoomaka ana mai ka $100 a $200 aku, alaila, ua loaa i na poe ma na kuaaina he wahi maha a oluolu ma keia mea. No ka mea, ina e pilikia ko na kuaaina i wahi $10 a $20 paha. Aole lakou e hele i kahi loihi loa, a i ole, i Honolulu nei paha, e kii ai i dala.

            Ua papa loa ke kanawai  poe i kii ole i laikini $250, aole e lawelawe ia mea. A @ e loaa ia poe, alaila, e hoopaila no keaha?-Heaha kana hewa i hana ai? Aole he hewa. Hookahi no hewa, o kona kokua ana aku i kona hoa loha i na dala he $10 a $20 paha.

 

            Ua hookuu aku ke Kanawai Auhau i na kanaka a pau loa mai ka heluia ana o ko lakou mau waiwai ponoi he $300.

            A no keaha i loaa ole ai he hookuuia ana o na poe a pau loa, mai ka helu ana i $100, a pela aku, mai na pea ana a na poe Likini Hoaie Dala maloko o keia kanawai hou?

O ka poe ilihune wale no ia e nokeia nei i ka haukoaia a paa. O ka poe waiwai nui nae ua hele lanakila wale aku no lakou; no ka mea, aohe hoa’loha no ka poe ilihune ma keia ao, aka,  ua piha ke ao nei i hoa’loha no na poe waiwai.

 

Ae, ua hoomanawanui maoli ke Akua, a ke nana mai nei Oia i na poe ilihune e hookaumaha wale ia nei e keia poe puni waiwai. A e lohe ana Oia i ko lakou mau leo kaniuhu imua Ona.

Aia a make like ke kanaka waiwai me ka mea ilihune. Ua hele like aku la laua me ka lawe ole aku i na waiwai alunu o keia ao.

Ua waiho iho ke dala a me na waiwai a ke kanaka waiwai aole hiki ke hapai a lawe aku.

Pehea la ka nui o ka alunu a me na hana aloha ole a kekahi poe e hana nei i keia wa?

 

NA KEA KUPAIAMAHA LOA.

 

O na poe Senetoa i hoomoe ai i ka bila kanawai hoopau aie, ma ka 7 poe kue, oia keia e walaau hou mai nei, e lawe hou i bila aie o 4 pa keneta ukupanee, 3 pa keneta uku hoemi, a he 2 pa keneta uku komisina.

He mea pono e ae ia aku na Mr. McCandless e hoolaha aku i ka aie o 3 miliona dala ma na makete hoolawa dala o ka honua nei. Malia e loaa io mai ana ke dala e like me kana e haanui mai nei. Haawi aku i pau ke kuhihewa o na mea a pau.

Ma keia mau ano hana a na Senatoa e maopopo loa ai ka haiki maoli o ko lakou mau noonoo ana.

Heaha ka waiwai o ka hoole ana i kekahi mea, a mahope, kii hou no a lawe hou mai ia mea, aole kela he ano o ke kanaka noonoo, aka he hana ia i kupono no ka holoholona e.

Ua hala aku na la hana he 56 o keia Kau, a koe he 34 wale no la i koe. A heaha la ka mea i hanaia a i loaa mai? He hoookahi wale no wahi a lakou, oia ka bila nakawai kakau inoa, aole he wahi mea e ae. Nani na kukakuka naauao ana a ka poe ia lakou na hookele ana o ke Aupuni hana ai.

 

KE KULANA O KE KAHUA LEPERA.

 

E like me ka Hoike a ka Peresidena o ka Papa Ola.

 

NO KA HELUNA NUI O NA POE I LOAA I KA NA’I LEPERA E NONO MAI LA I KA AINA O KA ENAENA.

 

Na Liko Mea-ai a me na Lilo no na hana hou o ka Panalaau Ma’i Lepera a me ka uku o na Luna Hana a Oihana.

Ua lawe mai makou i keia i aniani Uila no ka Lahui Hawaii e ike iho ai, i na mea e pili ana i ka noho ana, ke ola ana o ko kakou mau pilikoko ponoi e noho mai la i ka Aina a ka Ehaeha, ke kaumaha a me ka luuluu. A lakou o aumeume la me na popilikia hiki ole ke apo ae a hoomaopopo iho i na hana a loko o ka puuwai hana mao ole. A hookahi palena o ka make.

Aloha no kakou! Aloha ka Lahui Hawaii e hele mau nei.

Na Poe Ma’i Lepera ma Molokai

 

NA LAHUI    KANE WAHINE

Hawaii 550      424

Hapahaole       36        25

Haole, na makua         3

Pake    27        2

Amerika          6

Beritania          4          1

Geremania       1

Pukiki  2          2

Paniolo            1

Rusia   1

Negero            1

Paemoku Hema           1

            633      454

 

            Huina pau lao  1,087

 

NA POE KOKUA A ME NA POE MAEMAE E AE E NOHO ANA ILAILA.

            KANE WAHINE

Hawaii 54        51

Kahuna Katolika         2

Kahuna Kalavian me ka wahine         1          1

Kauka Lapaau 1          0

Na kaikuahine o ke aloha, Bihopa Home        0          7

Home lapana kauwa    1          1

Poe Malama Home Balauina   6          0

 

            65        60

 

            Huina pau loa  126

 

            Nolaila, peneiia ka hoakaka piha ana:

Na poe Lepera 1087

Na Kokua        125

Na keiki hanauia         58

Aeia a he’e me na makua        1

           

            Huina pau loa  1271

NA HOLOHOLONA E HOLO NEI MA KE KAHUA MA’I.

Bipi ke’a          4

Bipi Kane        76

Bipi Kumulau  284

Bipi Wahine opiopio   132

Bipi Keiki        94

Bipi Kauo        32

 

            Huina  622

 

LIO A ME NA KUKA@ A KA @ OLA.

Lio       @

Lio Keiki         1

Lio Wahine     11

Kekake            @

 

            Huina  @

 

MISIONA KATOLIKA.

Lio       1

Lio Keiki         7

 

            Huina  8

NA LIO, MIULA ME NA KEKAKE O KA POE MA’I ME NA KOKUA.

Na Lio Kane   325

“ Lio Wahine   271

“ Lio Keiki      67

“ Miula            3

“ Kekake         12

 

            Huina  576

 

            O ka huina o na poo holoholona e holo la ma kahi hoomalu o na lepera, ma Molokai, i ka la 31 o Dekemaba 1895, he 1269 poo.

 

            O ka nui o na hale i ona ia e ka Papa Ola        380

Ona ia e ka poe e ae    10

Ona ia e na Lepera a   295

 

            Huina  685

 

Na Lilo no na Lepera ma Molokai

 

NA LILO MEA AI.

Raiki    $3,761 00

Barena 6,636 71

Balaoa 1,395 04

Kopaa  1,609 64

Pai-ai   33,371 49

Bipi     26,947 66

Samano           2,668 25

Ia hou  546 15

Io Puaa            26 50

Aila Honua      558 50

Sopa    1,575 00

Paakai  548 35

Kukaepele       491 40

Pai-ai o Waikolu          430 52

Bipi o Kalaupapa        1,250 14

 

Huina lilo mea-ai a hooliko     $81, 816 35

 

            O na lilo hoolako no na hana hou a me ka hana hou ana i na home Bihopa, Balauina, Halemai, na Oihana Wai, na Lakohao, na mea paahana, ka papa, ke pena ana, a hamo puna, na lako kakau a pai, na hana hou, a me na lilo o na ano a pau loa he 11,794.98.

 

            Ka Halekuai o ka Papa Ola, ke Kula ma Kalaupapa, Keena Oihana Lapaau, na Loaa Aupuni, na Laina Telepona, Na Bila Haawina o Aperila 1, 1894, Okatoba 1, 1894, a me Aperila 1, 1985, na Bila Halekuai ma ka hapaha, ke kanu ana i na kino make, na wahi auaua mahana a Dr. Oliva, ka Halehoopaa ma Kaunakakai.

            Hale no Mrs. Todd. Mahele ana i na mea-ai, kukulu ana i pa no ko Damiano kia hoomanao. Eli ana i wai ma ke awawa o Waihanau. Na hoohulu mau me ka hale pepehi @ $15,82.22.

            O ka huina o ia mau @ a pau loa he $109,437.5@.

 

NA UKU LUNA HANA@

Uku Agena      $3,@

Luna Nui Kokua a me ke Kakauolelo 3,@

Oihana Makai  @

Mahela ai, a ia, waiu   2,@

Keena Oihana Laau    @

Home Bihopa  1,@

Home Balauina           1,@

Halemai           @

Kanu i na kino make, a me ka malama Pa Hina          @

Luna Hookele Kaa      @

Uku Kanu Laau          @

Na Loaa Aupuni no na Ili Bipi           @

 

            Huina pau        $13,@

 

NA LILO NO NA HANA A@

Uku Kamana   $1@

Uku Amara Hao          @

Hana Puna       @

Hue Ukana Moku@    @

Pena a me Hamo Puna            @

Hookele Kai    @

Oihana Wai     @

Telepone          @

Na Hana a pau            1@

 

Huina  $5@

 

NA UKU HANA O NA O@ PAU

Keena Oihana Lapaau $@

Home Bihopa  @

“ Balauina       @

Halemai           @

Wahi Auau Mahana    @

Kauka Oliva    @

Malama Mai ana          @

Eli ana i wai @a Waihanau     @

Kanu ana i na make     @

Na Lilo Laula  @

Na Loaa Aupuni         @

 

Huina  $@

            O ka huina n@i o @ pau loa, he $129,564.22

            Ua pakui ia aku ma@ keia huina no ka uku o @ uku noho paa ma Mo@ me na poe kokua

Uku Kauka      $5@

Uku hoi no 7 poe kai kuahine Viriginia          @

Na Uku Ukana                        @

 

Huina  $@

Huina a paa @ he $@.22. o ka hie maluna @ he $129.00.

            Ua hoo@ a na keikikane@ ha a keia @ nui loa o ka na @ kumu i hoopaa@

            Ma ke ka ana @ ka @ka auina la Hoalua ne @ aia no ke @kaika la ka @ pele iluna o Mokuaweoweo, @ lea hoi ke ahi ma ka lua o@