Ke Aloha Aina, Volume II, Number 21, 23 May 1896 — Page 4

Page PDF (864.61 KB)

This text was transcribed by:  Lynne Minamishin
This work is dedicated to:  Minamishin 'Ohana

KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 23, 1896.

 

KE ALOHA AINA

 

Hoopukaia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

J. NAWAHI, Lunahoopono pono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

 

HONOLULU, MEI 23, 1896

 

            OLELO HOONAAUAO AKU.

 

            Oiai ke liuliu nei na poe kokua o ka lahui e lawe aku i ka hana hoao imua o ka Aha Piha no ka ninau ina paha he kue kumukanawai keia kanawai kakau inoa, a he kue ole paha.

            Mamuli oia manao ua hiki ia makou ke hoonaauao aku i ko makou lahui ponoi, e akahele mai kakou mai pulale i ka ike a ka maka, a hiki i ka wa e hoea mai ai ka pane a ia Aha Mana.

           

Na Kumu Kue.

           

            O na kumu kue i hoakaka ia mai e kekahi poe, oia no ka lele oi iluna o ka Lani, o keia hoohiki kauwa ana.   

            1. Ma na lawe hoohiki ana o ke kanaka maluna o kona mare ana kona lawe hoohiki oihana ana, kona hoohiki hoike auhau             ana, kona hoohiki noho kure ana, kona hoohiki hoike ana iloko o na aha hookolokolo, aole loa ia mau hoohiki i hoohanaia,                       e like me keia hoohiki kauwa ana.

            Ua olelo ia, ua hana ia keia kanawai i mea e hiki ai ke ohiia na auhau o na poe pake a me Iapana, a i mea e maopopo ai ke ano a me kulana maikai, a inoino paha o ke kanaka. Aka, ma ia hoao ia ana e hana, ua hoohanaia keia maluna o na poe e ae, no ka makemake e hookoia mea.

            Ke olelo nei lakou, ua like loa keia me ko Rusia kanawai, a e hoohalike ana e like me na hana a Rusia, kekahi aupuni moi o Europa, a na poe misionari i hoino mau ai no ka paa ia o ka mana kanawai iloko o ka lima o ka Moi wale no.

            2. O ka poe makaikai i komo mai na aina e mai, e noho iki wale no no na la pokole; ua hapalaia kona manamana lima nui akau, i mea hoike aku, ua hiki mai oia i Rusia-Hawaii nei.

            3. O ka poe i hanaia ma na hoohiki kauwa o Rusia-Hawaii nei, e hoi aku ana a hoolaha i keia hana i ko lakou mau home, alaila, ua loaa he mau kuia e makemake ole mai ai na poe kaahele e komo mai i anei nei.

            4. O ka poino e loaa mai ana i keia Aupuni mamuli o keia kanawai kauwa o Rusia, aole poe malihini e hele mai e noho ina Hale Hotele o Hawaii nei.

            5. Aole nui na hana hoopomaikai mamuli o ka hana ana i kekahi kanawai kauwa e like me keia ke ano. A e mihi auanei ka poe nana i hoao e hana i keia kanawai, a e hoohalike, a e hoolilo maoli ia kakou malalo o na kanawai kauwa o Rusia.

 

KE MIHI NUI NEI UA IKE I KA HEWA

 

            Ano, ua puka maoli mai ma ka nupepa wahaolelo o ke Aupuni, na olelo mihi a minamina nui, no keia kanawai hapala manamana nui, a lakou i akena nui ai mamua iho nei, he kanawai maikai loa. Aia nae a pipili kepau oha o Humuula, alaila, olelo nui mai, he maikai ole keia kanawai, he mea hoino, a hoohaahaa i na poe kipa wale mai no e maikai no ka wa pokole loa. A he mea keia e laweia aku ai na olelo ana iwaho o na aina e a hoino loa i ka hana a ko onei nei mau kanawai i like loa me ko Rusia.

            Ua makehewa na walaau ana o keia ano, no ka mea, ua hanini e ka waiu, a ua kakauinoa o Peresidena Dole i keia Kanawai e kipaku aku ana ina poe waiwai kaapuni honua, mai kipa hou mai ina Hawaii nei.

            Eia ka o ka maikai loa o keia kanawai, o ke kipaku aku ina poe mea dala, mai kipa mai lakou i anei nei. He au hou keia, a o keia kekahi o na kanawai hoohoihoi a hooulu dala mai ma Hawaii nei. Kupaianaha ka ke Akua alakai ana ia lakou nei e komo iloko o ka nenelu poho o na manao alunu kuhihewa.

 

KA NUI O KA POE I HOOHIKI.

 

            O ka nui o na poe i paa i ke kakauinoaia ma kela pule aku nei i hala he 474 ka nui, mai na lahui like ole mai penei:

            Na poe haole o na aina e he 212. Na poe Hawaii, he 153. Na Pake, he 79. Na Iapana, he 22. Na Pukiki, he 24. Na poe e ae he 4. Huina pau loa he 474.

 

E Akahele me ka Malie.

 

            E na poe Hawaii, ua nui ko oukou hoomanawanui ana no 3 makahiki a me 4 malama, alaila, e noho me ka pupuahulu ole, e noho malie me he manu nunu la, a e maalea hoi me he nahesa la!

            Mai hoolohe i na olelo hauwawa a kekahi mea e olelo ana. E lilo kela a me keia i Lunahoomalu i kona manao iho, aole e puiwa wale, a hana me ka hopuhopualulu, me he mea ala e uhaiia mai ana e kekahi mea uhane kino ole.

 

Ke Imiia Nei Kahi o ke Ola.

 

            Oiai, eia ke imiia ae nei kahi o ke ola, alaila, e noho iho pela a hiki mai ua ola la. O ke Akua ka Puuhonua a me ka ikaika o kakou, he kokua kokoke loa ia i ka wa popilikia.

           

Mai Puni Wale Aku.

 

            Mai puni wale i na poe e ake ana e pepehi ia oukou, a make loa. Ua kanaka makua no oukou, a ua ike i ka pono a me ka hewa, i ke ola hoi a me ka make. Nolaila, heaha ka waiwai o ka hoolohe aku i na olelo a ka poe e ahele ana ia kakou? Kupaa mau a hiki i ko kakou ola ana!

 

HAUHILI KA AI A KAWELE-A.

 

I Keia wa Akahi no a Ikeia ke Ino o ka I'a a Umiamaka, he Okea Oloko.

 

            Ua hauhili ke Kanawai Kakau Inoa, wahi no a ua poe nei nana i olelo, he kanawai maikai loa keia. Ke kuwo ne me ka olelo, he mea pono i ke Kuhina Kalaiaina ke hoopau ae i kela hapala manamana nui, a e hookomo malaila i ka inoa ponoi, alaila, pau iho la.

            Pehea e pau ai, no ka mea, ua hapala ke kanawai 13, pauku 10, lalani 21, o ka Repubalika o Hawaii, a oia olelo manamana nui,  he olelo kanawai ia, i apono ia e Peresidena S B. Dole, aole mea e hiki ai ke holoi ae, ua paa a ua aai loa.

 

Hookahi wahi e hiki ai e hoopau ae.

 

            1. Oia no ka lawe mai o keia Ahaolelo i kekahi kanawai e hoopau ai ia kanawal.

            2. O ka laweia o keia kanawai e hoao imua o ka Aha piha, e nana i kona ku ole a me kona ku paha i ke Kumukanawai.

 

            Ma keia kakou e ike ai i ka hauhili o ka ai a kawele-a. No keaha? No ka mea, he hilahila loa na poe Hemolele o Honolulunei, i ka hapala ia o na lima o na poe haole Luna Aupuni kiekie o Amerika ke hiki mai i Hawaii nei, no ka maikai ana. No ka mea, e olelo auanei lakou, ua hoi hou o Hawaii i hope loa i ka wa ia Umi, ka wa o ka hume malo a me ka pa-u. Alaila, hoi aku lakou a Amerika hoike aku i ka mea a keia Aupuni hupo i hana ai ia lakou.

 

Nawai Keia Mau Hana?

 

            Ma ko makou manaoio maoli, na ke Akua no keia mau hana.

            K@ hou hewa loa nei lakou me ka ike ole maoli i ka lakou mea e hana ai. Makemake lakou i ka hoohui aina, aka, ke hana nei lakou i ka mea oi loa aku e make loa ai ia mea.

            He uuku loa keia wahi hapala manamana lima, akia, he nui nae ka walania, no ka mea, ke ekepue nei na pauku kino, me ka lia o ka ili i ka maeele no ka ino @ ia wahi mea.

 

Na HoaHana Manamana @@@

 

HE HOIKE ANO KAEAIMA IA@@ KUE ANA I KA HOOHUIA@NA

 

(Mai ka P. C. Advertiser mai e Mei @@)

 

            E Mr. Lunahooponopono: Owau kekahi mawaena o ka poe e kue ikaika loa ak@ ana i keia koi hoopoino ana, ina o ka hoailona manamana nui o na poe kanaka i hiki ke kakau i ko lakou mau inoa, a heluia ma ka Baibala Enelani.

            O keia mau hana ana e like me keia e koi ikaika ana e hooko pihaia ka olelo (kanawai) maluna o na poe kaahele Amerika, he mea hoopoino loa aku ia i ke kumuhana o ka hoohuiaina.

            O ke kumu kue maalahi loa e haiolelo ia la ma Amerika e na poe kupa naauao, e kue ana i ka hoohuiaina o Hawaii nei, oia no keia. Eia me kakou nei he nui loa o na lahui o Asia. Nolaila, aohe mea e ae, o ka hookomo nui wale mai no i na limahana Asia iloko o ko, kakou nei lahui, he mea hoike maopopo aku ia i ka lilo holookoa loa ana o keia aina ma ke ano Asia.

            Ma na aina naauao, ua apono maoli ia ko ke kanaka kakauinoa ana, he hoike maoli o kona hooiaio ana aku. Aole loa he wahi kumu e hiki ai ke hoololiia ae keia hoike kakauinoa ana i hooiaio maoliia e ka Baibala Enelani. Aole no hoi e aponoia e na Mana Aupuni malalo o ke kanawai e ku nei ma ka hoololi ana ae no ka hoailona manamana nni.

            Hookahi au kumu i koe, oia keia. Ina e hooholo io ia ana me ke kanalua ole maoli ke koi ana aku i na keonimana, e hoohiki me ko lakou mau lima me ka inika ulaula, i mea e hooko pono ia ai na olelo o ke kanawai, alaila, he mea kohu pono loa ma ka manao oluolu maoli e hoolakoia e na Luna Aupuni kekahi mea e hoopauia ai kela haukae ma ka manamana nui.

            Ke manaoio maoli nei au, he nui aku ana na hana hoohaahaa loa e hoounaia aku ana i na aina e mai kela keena oihana aku, no kela kohu ihika ma kou manamana nui, me kekahi wahi huaolelo mihi ole mai ka luna oihana mai, nana i hookikina ia'u, e kau i kou manamana nui ma kahi o ko'u kakaulima inoa maoli, ka mea a na aina naauao i kauoha ai ia'u e hana iho.

            E manaoio mai i ka'u. Aole loa he poe kaahele Amerika i koiia aku e kapili iho i kona manamanalima nui maluna o kekahi palapala hoike aupuni o ka Repubalika o Hawaii, e aa mai e kokua i ke kumu manao o ka hoohuiaina.

 

A. B. L. * * *

 

            Na na Hui Kuaipopo Hoku a me Honolulu, e hoae hou ana i ke kak@@ kinipopo o Makiki, i keia @@@@ la Poaone.

 

@-unreadable A HOOKOMOIA @-unreadable

 

Maloko @ @a Ekalesia Katolika E@-unreadable

 

            Ma ka hora 6:30, a. m. M@-unreadable

18, 1896, ua bapetizoia, a @-unreadable

@@@@ aku ma ka manaoio, o @-unreadable

Ekalesia o ka Hoomana K@-unreadable

wahine i aloha nui ia Lili@-unreadable

okalani.

            Na ka Bihopa Willis o H@-unreadable

nolul@, i lawelawe i na ha@-unreadable

eehia maloko o ka Luakini S@-unreadable

Andrews. Ua loihi na la i h@-unreadable

ae mamua o ka hookoia ana @-unreadable

keia hana me ka malie, a @-unreadable

ka maluhia hoi.

            He hoomana ia i kuluma@-unreadable

ka noho ana o na Ohana Alii @-unreadable

Beritania a hiki mai ia Vitor@-unreadable

e noho nei. Ma ia Paepae @-unreadable

ka Ipuka Lani hookahi i wai@-unreadable

aku ai o Liliuokalani i Ko@-unreadable

kuleana pu iloko o ka Pa H@-unreadable

o ko Karisto hoomalu ana, @-unreadable

like me ka olelo a ka @-unreadable

Hakumele kaulana.

            1. "E hooho olioli ia Ieho@-unreadable

e na aina a pau.

            2. "E hookauwa aku na @-unreadable

hova me ka hauoli, a e @-unreadable

mai hoi imua o Kona alo @-unreadable

ka hoolea ana.

            3. "@ ike oukou, o Iehov@-unreadable

Oia no ke Aku@ Nana no @-unreadable

hana ia kakou, aole na kak@-unreadable

kakou iho, o kakou hoi Ko@-unreadable

poe kanaka, a me na hipa @-unreadable

o Kona pa.

            4. "E komo iloko o Ko@-unreadable

mau ipuka-pa me ka hoom@-unreadable

kai ana, a iloko hoi o k@-unreadable

mau wahi hoano me ke @-unreadable

ana, e hoomaikai aku @aia. a @-unreadable

hoolea aku hoi i Kona inoa. N@-unreadable

ka mea, ua maikai o Iehova @-unreadable

ua mau loa Kona aloha a @-unreadable

Kona oiaio ina hanauna a pa@-unreadable

 

 

O HILO PAHA KA HIKIMUA @-unreadable

KA UWILA?

 

            Ua lawe mai o Senatoa Ly@-unreadable

man, he bila kanawai no @-unreadable

kukulu ana i alanui kaa ma @-unreadable

ka Hui Kukui Uwila la. A @-unreadable

komo mai i ka heluhelu @-unreadable

ana, alaila, ua lilo aku i ke K@-unreadable

mite Pa'i.

 

            O keia no ka hana a Sam@-unreadable

G. Wilder i hoikaika nui ai @-unreadable

ko o na makahiki loihi loa @-unreadable

ka 1885 mai no, a mamua a@-unreadable

a mahope no hoi.

            Ma ka A. D. 1887 ma @-unreadable

mahina o Iulai aia o Mr. W@unreadable

makaukau loa e loaa ke dala, @-unreadable

e holopono na hana a pau, @-unreadable

hiki aku la ka lono, ua hauna@-unreadable

ele o Hawaii nei, alaila oki @-unreadable

iho la na mea a pau loa!

            A hoi nele mai la o Mr. Wi@-unreadable

der me ke dala ole e kukulu @-unreadable

i kekahi oihana hoowaiwai @-unreadable

e loaa mai ai ma na auhau @-unreadable

puni he puu dala nui o na @-unreadable

neri tasani. Oia maoli ke @-unreadable

mu o ka Mr. Wilder ma'i ana @-unreadable

make ai.

            Ae, ua haule kana hana, a @-unreadable

lilo ae hoi he poe okoa kai @-unreadable