Ke Aloha Aina, Volume II, Number 22, 30 May 1896 — Page 4

Page PDF (841.28 KB)

This text was transcribed by:  Suzanne Kariya-ramos
This work is dedicated to:  Keiki-Pua Dancil

4          KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 30, 1896

 

KE – ALOHA – AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

I. NAWAHI, Lunahoopono pono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

HONOLULU, MEI 30, 1896.

 

KO KAKOU KULANA.

            O ke kulana o ka Lahui e ku nei, aia oia ma kekahi wahi kiekie loa, e hiki ai ke nana mai i na wahi a pau loa e hoopuni aku ana malalo ona.

            O keia kulana, ua like ia me kekahi hale hoomaha i kukulu ia maluna o na piko mauna kiekie loa.

            O na kulana e ae, ua haahaa iho lakou malalo o keia kulana Ke Aloha Aina.

            Aole he mea pono no ka Lahui Hawaii ke nee, a haalele i keia kulana onipaa i loaa ia lakou.

            Oiai keia mau hana hoapa hoopilikia i hanaia no ka Lahui Hawaii, he kumu kupono loa ia e kulike ai na mea a pau loa maluna o keia kahua oioina kiekie a ke Akua i haawi mai ai ia kakou.

            Aole Lahui e ae malalo iho o ka Lani a puni ke ao nei, i hoike piha akea aku i ko lakou mau manao aloha no ko lakou aina, e like me ka Lahui Hawaii ponoi.

            O ka poe haole, he lauwili a he pelukua, a he oi ko lakou aloha i ke dala mamua o na mea a pau loa.

            He mea like wale no ia lakou ka pono a me ka pono ole.  O ka loaa mai o ka uku no ka hana ana oia ka mea nana ia.

            Aka, e na Hawaii!  E kupaa mau!!  E hoomanawanui aku a hiki i ka hopena.

 

Ka Pono Pilipaa i kailiia Aku.

            O ka pono pilipaa o na kanaka Hawaii ma ko lakou hanau ana maluna o na Paemoku o Hawaii nei, oia no ka mana koho balota i loaa mua e like me ka ae ana mai a na kanawai o ka aina i kuhikuhi ai.

            Ua hoohanaia keia mana e na poe o ka Lahui Hawaii loko o aneane 50 mau makahiki i hala aku; a ma ke kukuluia ana o keia Kumukanawai o ke Aupuni Repubalika o Hawaii nei i ka 1894 nei, ua kailiia aku ia pono pilipaa a ua lilo aku.

 

Na Pono Pilipaa e Koe Ana.

 

            Ma keia Kumukanawai ua hookoeia mai no na pono i oleloia ma ka Pauku 1, e pili ana i ke Ola a me ka Lanakila.

            O keia mau pono i haawiia e ke Kumukanawai e ku nei, oia ka ke Kanawai Kakau Inoa Lahui i kailiia aku nei, a pepehi hala ole wale iho la i na kanaka o ka Lahui Hawaii i noho me ka hoomanawanui i na popilikia.

            Ua ili keia mau hana hewa ana, a mau hana kolohe maoli ana a na Luna o ke Aupuni, maluna o ka poe hewa ole, oia hoi ka Lahui i oleloia ai ma ke Kumukanawai hoopunipuni ole, e loaa ia mau pono pilipaa ia lakou.

 

Ke Kumu o ka Hewa.

 

            Ua maopopo ke kumu alakai o ka hewa a me ka hana hewa, i mea e hoahewa kumu ole ia ai ka hoalauna.  Aka, oia mau hana kue maoli i na olelo Kumukanawai, a me na kanawai i kukuluia me ka manao maalea hoopoino wale, aole loa ia e lanakila ana.

 

Aole i Make o Iehova.

 

            E hoomanao na kanaka a pau loa, mai ka Peresidena o keia Aupuni a hiki i ka mea ilihune haahaa loa.  O Iehova oia ka mea ola mau.  Lanakila mau loa!  Aole loa he mea nana e hana i kekahi hana kue a hoopoino i ka uhane a me ke kino o na kanaka ana i hana ai, a loaa ia lakou ka lanakila.

            E pau loa ana ka poe Kaukanawai i ka make a lilo i mea ole loa.  Aole hoi e koe kekahi o lakou, no ka mea, ke hanaino nei lakou i ka Lahui a ke Akua i hana ai, a i hoonoho ai ma na Paemoku o Hawaii nei.

 

E Manaoio Mai i Keia.

 

            Ke lawe aku nei ke Akua i na poe i hiki mai na keia aina, e hana a e lawelawe, a e kokua i na manao kolohe a ka poe manaoio ole he Akua e nana mai ana i na hana a lakou.  A e hoolaha i na olelo wahahee no ka Lahui Hawaii i hana ole ia mea.

 

Ka Manao o ka Lahui.

 

            Iluna e nana aku ai na maka o ka uhane, a e nonoi me ka haahaa i ko ke Akua kokua ana mai ia kakou.  E pule me ka manao oiaio, a na ke Akua no e hoopau ae ina mea hoopoino mai ia kakou aku.

 

E Hoolana Mau.

 

            Oiai na poino e alo nei ia kakou, a ua hala aku he 3 makahiki a aneane e 5 mahina i keia mau la aku, alaila, e hoomanawanui i keia hana hope loa a na poe hana hoopilikia, a na ke Akua o Aberahama, Isaaka a me Iakoba e hoopakele ia oukou e ka Lahui oi pookela o ka hoomanawanui, iloko o na hana hoopilikia ia.

 

MAHEA NA POE MANAO KOLOHE?

            Ke koi aku nei makou i ka Lahui Hawaii, e huli aku i hope, a nana ina poe i hele mai e kokua, a e kukulu ina hana kolohe ma Hawaii nei.  Auhea la lakou?  A pehea lakou i make ai?

            Auhea la kela Kapena Wiltz o ka mokukaua pakaha Boston?  Ua make mua loa i ka 1894.  Ua hoi aku oia me ka manao lana haakei e loaa mai ana na mahalo ia, a me na hookipa hoohiwahiwa ia e ko Ameika Lahui kanaka, aka, ua kuhihewa loa oia.

            I Kapalakiko ae nei no oia, loaa e iho la i ka lono, e hoahewaia ana kana mea i hana ai a hoi loa oia a i New York, me ka manao kaumaha a me ka hilahila nui, a i kona wa i lohe ai, ua huki@a ilalo ka hae Amerika ana i kau pakaha ai maluna o ka pahuhae o Alii Iolani Hale, alaila, maule iho la oia, a m@ke loa aku la.

 

Pehea mai hoi o Miss Stevens.

 

            Ua like a like ka manao kokua hewa o keia kaikamahine me kona luaui makuakane, J. I. Stevens.  Oia no ka Stevens Kakauolelo pili kino ponoi.

            I kekahi manawa o ka 1894, ua holo aku oia i Hawaii a lele ma Laupahoehoe, alaila, hele i Hamakua, no ka hooikaika a@a ina poe kakauinoa no ka hoohuiaina, ua oleloia, ua mahuahua no na inoa i loaa iaia ma ia huakai, a ua waihoia ia mau palapala maloko o kona wahi eke ili paalima.  Ua manao oia e hoi ma ke Kinau, a i kona kau ana i ka waapa, a holo aku no ke Kinau, ua ku ae kekahi nalu a poi i ka waapa, a lumilumiia ka waapa e ka nalu, a pa i na poe i ka au iloko o ke kai, a au aku la no ka moku, aka, o kela kaikamahine, ua piholo oia a make iloko o ke kai, a e ole ka hoomanawanui o kekahi sela moku nana i luu a loaa kona kino make, ua poholehole i ke kuai ia e ka nalu iluna o na pohaku@o lalo o ka papaku o ka hohonu.

            O kela eke ili paalima ana me na pepa inoa, ua lilo aku i ke kai, alaila, ua laweia mai kona kino i Honolulu nei a waihoia ma ka hale lua, a mahope, ua hoouna ia aku no Amerika,

 

Pehea mai o John L. Stevens?

 

            Oia ka makuahanai o na hana kipi i ikeia i 1893.

            Ua haule mai oia mai kona kulana Luna Aupuni mai, mamuli o ka olelo hoike a Cleveland.  A ua lilo i mea hoowahawaha loa ia.  A ua hoi aku oia me ka hilahila nui, a hiki i Maine, ua hoomaka oia e haiolelo ae no ka pono o kana hana pakaha i hana ai, aka, i kona lohe ana ua hooholo loa ka hapanui o ka Hale Ahaolelo e ahewa ana iaia.  Alaila, mahope koke iho no ha@@@ @ @a@@ loa aku ia oia!

 

Owai Kauna o Lakou.

 

            Aole he mea pohihihi iki @ like me na lohe, na@olelo pap@ pa, o Late Kate Field, o@a @ nei ka piha ana o ka@na o ka hanauna i hana i na mea e hoopoino ai ia kakou.  Ua hou, limalimaia oia e hele mai i anei e kakau hoike ai no na mea a pau o Hawaii nei, a ua ike@a no ma o kana mau hana, noho ana, a kukai olelo ana me na mea a pau, ua koi pu ia oia e ko onei poe, e hana i na mea e hookoia ai ka makemake o ka poe pakaha, a e hoopoino maoli ai i ka Lahui Oiwi o ka aina.

            Ma na ano a pau loa, aole oia he hoa’loha no ka Lahui Hawaii ponoi.  He enemi oia no ka pono a ua pau ia, ua hookaawale aku ke Akua iaia, aole @ ikea hou ia oia maluna o Hawaii nei.

            Kupaianaha maoli no na hana a ke Akua, e pepehi nei i ka poe hele mai e hoino wale i keia Lahui hana hewa ole aku ia lakou.

 

AOLE NO E LOAA MAI ANA.

            O na lono i hoikeia ae no ke kumu o ko ka Loio Kuhina W. O. Smith holo ana aku nei i lapa@a, oia no ka hana ana i Kuikahi hou mawaena oia Aupuni a me keia Aupuni, he mea maopopo loa, aole loa ia e loaa mai ana.

            O na kumu o keia hele ana, ua hoakakaia no ia maloko o kekahi halawai a ka Aha Kuhina me na Aliikoa, a ka Aha Kuka mamua aku nei.

            O ke kumu ano nui hookahi wale no, oia ka ulu o ka manao makau o ke Aupuni o Hawaii nei i na poe Iapana e noho ana iloko nei o ka aina, a no ka mea no hoi, he Aupuni ko lakou i lako me na mokukaua paa loa no ka hoopio ana i na enemi.

 

            Aole ia makou ka ae a me ka hoole ana i keia manao nonoi o lakou nei ia Iapana, e noho like a kokua like kekahi i kekahi, no ka manawa e hoea mai ana, aka, ina e hoomaopopo iho ka Lahui Hawaii, ua kaena mua loa ae lakou nei, me na olelo keha, e olelo ana, ua onipaa loa ke Aupuni Repubalika, aole mea nana e hoonaueue ae.

            Aka, pehea la ka hoi ka Loio Kuhina W. O. Smith e holo la i Iapana?  No keaha e holo la?  No ka piha makau wale, o pau lakou i ka ai ia e na poe Iapana.  Nani ke kaena ana a me ka hohe wale l

 

            Mauka o Waik@halulu, Honolulu, Oahu, ma ke kakahiaka, M@i ae, ua haalele mai la i keia ola ana o Mrs. Annie Kawaimaka S@k@, @@o o @ hoomailo loihi ana a ka ma’i.  Aloha wale oia.

 

@ MAKEHEWA KA NINAU ANA A KE KUOKOA.

            O na manao ninau no ke a@ o k@ kulana hoehui aina i m@ @emaheia no Hawaii, @ hoopu@ @ia ma ka Helu o ka ia 22 @ @i nei, he mea makehewa@ i@, a he moewaa pa@@@lelo.

            Oiai, aole he makemake @ o Amerika Huipuia e hoohui @ me Hawaii nei @la hea@ ka waiwai o ka noonoo ana @ i ke ano o ka hoohui aina @ k@makeia no Hawaii nei.

            Ina aole he ae mai o keka@ kanaka opio e ma@eia me k@ kaikamahine e Ku@koa, alai@ heaha ka waiwai o ka noo@ ana iho o na makua i ke a@ o ka hoohui @a@ ana me k@ kaikamahine?

            E noho oe me ka i kaika@ hine a kuolo, @hine, @ aole laua e ma@ oiai, @ hoole loa mai kel@ kane, a@ he makemake i k@ wahi kai@ mahine kam@ @ia @ ia.

            Ke ake nei @ @koa e @ o Haweii nei i @, e @ me ke Dist@ @bia @ i ole i State @ me ka @ kuaina o Ve@.

            Pehea la ke@ ma@ aku la e like m@ poe @ kuaina?  A m@ mahele @ hoi o Columb@ hoiho@ mai nae paha @ nei e@ ai ke Kapita@ Wasinet@ ea?  Mahao@ w@ @o hoi @ Aohe e loaa @ ia k@ aole no hoi @ @a m@ manao aea pa@.

 

HE LALAU KE KUOKO@

            I ka Ah@ @akou @ A. D. 1890.  @ i la@ mai kekahi ka@ Mr. @ quis iloku o ia Ka@ likel@ keia Kanawai Kaka@noa. @ hoaoia e lawe@ ka@ ano like iki me ka hapa@ keia kanawai @ A. D. @ a oia ka mea @ @a a @ loa.

 

            Ke olelo nei @ mea k@ o ke Kuokoa @ hoolohe @ kana leo kah@ah@a a @ ana.  A mai @o @ i @ alakai e ae e kue ana i ke @ oha kanawai.

 

            O ke kanawai kue Ku@ nawai, aole @ kanawai. @ nolaila, o k@ ana o m@ ko makou l@ e nana @ me ke akah@l@ @ko o k@ nawa kupono @e mau @ ia i paulele @ @ai.

            Aole e hik@ ka mea @ o ka nupepa Kuokoa, ke@ a hoohuli i ka Lahui @ ma kona manao a me@ mau aoao.

 

            Ua maopopo ia mak@ M. Poepoe ka mea nan@ kau nei i na manao o @ no ke Kuokoa, e like @