Ke Aloha Aina, Volume II, Number 23, 6 June 1896 — Page 3

Page PDF (799.76 KB)

This text was transcribed by:  Suzanne Kariya-ramos
This work is dedicated to:  Puakea Nogelmeier

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 6, 1896       3

 

@ma@@@amu i kapaeia, ua @omo h@u ia, a ua hana @ i kanawai e hookomo @ koaa wahi, peneia:

@e ka@awii e hookaawale @aawina kuikawa no ka @ o ke Aupuni, iloko o na @hiki elua e pau ana i ka @ o Dekemaba 1897.

@ hooholoia e ka Ahaolelo @ Aupuni Repubalika o Ha@ Pauku 1.  O ka huina @ malalo ae nei, nona ka nui @ ----- ma keia, ua hoo@ @aleia mai loko ae o kekahi @ dala i loaa mai i ke Ke@ Waiwai iloko o ke kau ma@ @ki @ pau ana i Dec. 31, @ ma ka aie dala i apono @ kanawai i apono ia @ ----- A. D. 1896, a ma ke @ @6 o ke Aupuni Kuika@ @ia ai i Feberuari 18, @ mai na loaa pakui mai @ ka Banako Hale Leta mai, @ @i na loaa aupuni mai hoi, a @ @a @oena dala ma ka wai@ no ka aie mai, ma na ano @ @oa i ka la 31 o Mei 1896. 

@ e@a nae hoi, o na huina @ e haawi mua ia ana mai na @ maa mau mai, a i ole, mai @ Dala Banako Hale Leta @ no na kumu i hoakakaia, @ @iki k@ hoihoi koke ia aku @ na dala i hoohanaia mai @ Kanawai Aie mai.  Aole @ na akamu like ole, aka, e @ no lakou ke hookomo koke @na e ae ana ke komite kuka @ooholo pela.

O ka @oto o ko kakou aina, @olelo mai nei:  “O ke ola o @aina, @a hookupaaia oia ma @pono.”

E olelo mai ana oukou, he @a @@a@@ no ia, o ke ola o keia @puni ea hoomauia oia ma na @hik@hi polea no ko kakou @e.

He mea au e hiki ole ai ia’u @k@ele ikaika aku maluna o @ oukou mau noonoo.  Aole @ @e Aupuni wale no kai kuia @e keia paulehia e ka lahui, @ @a mea a pau loa.  Aole @iki ia’u ke haimanao aku @oukou a ikaika loa e pili ana @e na mea o keia kumuhana @o nui, e hooko aku me ke @ahele maoli, i mea e hoomau @ai ka hilinai piha ia a kakou @auoli mua ai iloko o na wa @la aku.

Ina ua hoike aku au ia ou@ @u i kekahi hoike, i ano like loa @e he mea alakai hewa la.  Ua @k@ ia’u ke hooia aku ia oukou @a keonimana, he mau mea @a@ loa maoli ia.  Ke hoike @u nei au ia oukou i ke kumu @keia mea, me ka manaoio @oli o ka hoike ana aku i ko @oa k@lana e pili ana i ka @ Lahui.

S. M. DAMON.

 

Ko Makou Manao Iho.

            @i@i @a pau aku la na olelo @i mualea luaole a ke Kuhina S. M. Damon i ka hoikeia aku la e makou mamua o ko makou hoopuka ana i na manao.

 

Ka Mr. Damon Makemake.

            He makemake oia e hoala ae na hoa o ke Senate i kana mau bila, (helu 20 a me 21) mai ka papahele ae o ka hale, a e hooholo loa aku no ke apono a kakauinoa ana mai o ka Peresidena Dole, a e kapae loa aku i keia bila 46 a McCandless e aie ana i $3,000,000 a oi aku.

 

Ke Kumu o ka Hewa.

            Ua ike makou i ka hewa o ke kumukanawai o ke Aupuni i hoomaluia e ka poe uuku me na lako kaua.

            Ma na kumukanawai a pau loa mai mua mai o na kau o ke Aupuni Moi, aole loa i hoohaiki ia na huaolelo kumukanawai e pili ana no ka lawe ana o kekahi hoa o ka Ahaolelo i bila kanawai aie, a aie lahui paha.  Aole loa.

            Aka o keia kumukanawai i hanaia e ka poe unku, ua hoike mai ia i kona ki-na nui poino loa i keia la, mamuli o ke kue o na hoa nana i lawe mai i ua bila helu 46 la.

            Oia hoi, aia wale no a he hoa no ka Aha Kuhina, alaila, hiki ke hookomo mai i kekahi hana hoopomaikai mai i ka aina.

            He akea na olelo o na kumukanawai o na au Moi, a he moowini haiki loa hoi ko keia Aupuni.

 

Na Mea Hoopauaka Loa.

            Ma ka wa i lawe mua ia mai ai na bila a Mr. Damon, ua hoikeia ae ka uku komisina he 15 keneta.

            A i keia olelo hou ana mai nei hoi a ua Kuhina nei, he 3 keneta ka uku komisina?  Pehea la i like ole ai ka hoopuka ia ana o 15 keneta a me 3 keneta.  Aole hoike mai o Mr. Damon i ke kumu o keia mau like ole.  No keaha la ia mea?

 

E Nana Mai i Keia.

 

            Ina he $2,000,000 e aie ia ana ma ka bila mua a Mr. Damon, alaila, e lilo ana he $300,000 e lilo ana i ka mea nana e hele e maauaua aku i na bona ma na makete o Ladana.  Pela ka olelo a Mr. Damon ia wa.  A pehea ka olelo i ka Poalua nei?  He 3 keneta ka uku komisina, ua like ia me $60,000 e lilo ana.  A o ke aha la ka mea oiaio?  O ka $300,000 paha, a i ole, o ke $60,000 paha?

 

He Haule Pio Nui

           

            O ka ae ana aku o kekahi Senate a Ahaolelo Lunamakaainana paha e apono i ka mea a lakou i hooholo ai e kapae loa, he hoike ia o ko lakou haule pio ana iloko o ka lima o ka mea nana na bila a lakou i kue ai.

            Aohe ia he kulana o ke kanaka kuokoa, a ku maluna o kana mea i ike ai he pono, ina ia he pono, a he hewa hoi, ina ia he hewa.

            O na olelo wehewehe no na kanawai aie, a bila haawina hoi, a pela aku, he mau mea no ia ua ike mua ia e makou mai kinohi mai, aka, ua loaa ke akamai i ke Kuhina ma kona hoowalewale ana i na hoa o ka Ahaolelo no keia mea, e like loa maoli me ka hana hoowalewale a ka moo Crocodile i na manu a me na keiki opiopio, mamuli o ka haka pono ana, o na maka o ka moo i na mea a pau loa ana e makemake ai e ale.

            Mamuli o keia ume launa ole o ka moo, ua huki ia mai na manu a me keiki opiopio e hele i ka waha o ka moo.  Aole e hiki ia lakou ke pale aku i ka hele ana imua o ka moo, no ka mea, ua oi ke (Charm) au huki ia lakou mamua ae o ka mana hiki ke peki mai ihope nei.  Auwe!  Pela lakou e hele aku ai a komo iloko o ka waha o ka moo a pau i ka ai ia e ia.

 

Pela Lakou Nei.

            Aohe a lakou kulana e hoololohe iho ai e noho i hope, no ka mea, ua oi ka ume makemake dala e huki ana e apono ina bila a Mr. Damon, mamua o ka noho wale iho no, aole nae mea e loaa mai ana.

 

            KE PUHI OHE I KA LA SABATI

            Ma ka nupepa P. C. Advertiser a na mamo a na misionari o keia la 4 o Iune, i ike iho ai makou, ua ae o Kuhina Cooper e wehe ia i anaina puhi ohe hoonanea i ka lehulehu ma Maki Ailana ma Kapiolani Paka; ma ka auwina la o keia la Sabati ae, Iune 7.  Ae, lolo iho la ke Aupuni a na mamo a na poe misionari nei e hookapukapu ai.  O keia ke alakai mua o na hua hou a na misionari i hoea ae la.  – He kupaianaha ka pee ana o na hana hookamani, a hala he mau makahiki loihi, alaila, hoea maoli ae la no keia hana.

            I ke au o ka Noho Aupuni ana o Kalakaua ma na makahiki hope loa iho nei, ua hiki mai i Honolulu nei na poe o ka Hui Kinipopo kaulana o Kikako ma ka la Sabati.  Ua nui na poe i koi aku i ka Aha Kuhina o Kakina ma ia wa e paani ua poe la mawaho o Makiki, aka, ua hoole loa ia mai la ia mea.

            I keia hoi, aole no i noi ia aku nei, aka, ua ae wale ia mai e haawi ia pono no na mea a pau loa.

            Nolaila, e piha ana o Maki Ailana i keia la Sabati ae, no na hana hooluolu a hoohala i na manawa uiha wale.

            Ma keia e ikeia ai ke wehe akea nei na poe malihini o na aina e mai i na kapu Sabati a na poe misionari i kau ai, a he makehewa nae ke a’o aku i kanaka, oiai e kuhikuhi mai ana no lakou la i keia mau hana e hana ia nei.

 

AOLE MAKEMAKE E HOLOMUA O HILO.

            He mea kupaianaha maoli ke ake o na hoa o ka Ahaolelo e uumi a e hoihoi hope ia o Hilo, e like me mamua aku i ke au ia Umi?

            Aia a a-a mai ko Hilo poe e hapai i alanui uila no lakou iho, alaila, ua hookeekee maoli ko Honolulu a me ko Maui, a ua ake e hoopanee wale i ka mea pono e hanaia i keia wa aia a he kau hou aku.  Heaha la ke ano o ka manao ana e hana pela?  Koe wale no keia manao lili mau a makou i ike mau ai iloko o na makakahi he 20 i hala aku nei.

            E nana mai e ka Lahui.  U a hooholoia he kanawai e kukulu ai i alanui uila no Honolulu nei a ua kahia a hiki i keia la, auhea la ua alanui uila nei o Honolulu nei?  Aole makou i ike iki!

            Ua hoolaha ae o John T. Wateshouse makua i make he makana i $10,000 no ka mea a poe nana e hana i alanui uila holo a i Nuuanu.  Aka, aole mea i kukuluia, a ua make aku o Mr. Waterhouse me ka ike ole i ua alanui la, a ua koe no kela mau dala he 10,000 i kona mau hooilina. 

Na Hilo no o Hilo e au mai nei, mai kona wa uuku a i keia wa, a ke kanakamakua ae nei, a mahope aku aole ona lua ma ko Hawaii Paeaina.

He nui na haole noonoo alunu o Hilo iho, a ake e hooke a hoohaiki i na hana e hapaiia ana e na poe ilihune o ka Lahui Hawaii, a holo mai i Honolulu nei e hoike ai i na olelo oiaio ole i mea e make ai na hana hooholomua.  Aka, ke olelo aku nei makou me ke kanalua ole.  E holomua ana o Hilo iluna.

 

NA HANA HOOPUNIPUNI.

Ua ike iho makou ma ka nupepa P. C. Advertiser ma kela mau la aku nei i kekahi mau olelo oiaio ole e pili ana ina keiki o ka Bana Lahui Hawaii e noho mai la ma Amerika, a penei ua olelo la:

Ma na mea e pili ana i na olelo kauoha, ua haalele iho inehinei i keia kulanakauhale no Chicago, o J. F. Soper, Hope Kanikela Nui o Hawaii, e haawi hou aku i na kokua ana no ka hoihoi wale ana mai ina keiki o ka Bana Lahui Hawaii e auana hele wale la ma ia aina, ke noi hoi i hoole mua ia mai ai, wahi a ka nupepa Chronicle o Mei 17.  Ua hiki mai na lala o keia Bana i anei no 12 mahina mamua aku nei, no ke kaahele ana ma Amerika Huipuia a ma Canada, aka, ua keakea ia e ko lakou Luna Nui, mahope iho o kekahi manawa poino ma Chicago.  Mai ia manawa mai, aia no lakou iloko o na ano poino loa, a ua manaoio ia, e ae mai ana lakou i keia wa i na kokua ana, a lakou i hoole ai e lawe i kekahi mau mahina aku nei mamua

 

Ua Ikeia i ka Wahahee!!

            Ua ninauia aku keia i ke Keena o ko na Aina E, a ua hooiaio ia mai he hoopunipuni ma na mea e pili ana ma ka Mr. Soper Misiona Aupuni i olelo ia  Ua haawiia iaia he 6 pule hoomaha no ka hele ana i ka Hikina me kona makuakane.  Aole i noi mai na lala o ka Bana no kekahi kokua aku, koe wale no, no na mea elua, a aole mea i noi ia aku.

 

Ka Oiaio Maoli.

            Ua hoike ia mai ka oiaio e kue ana i ka wahahee lua ole.  Ua loaa mua mai ia makou na leta, a ua hoolaha aku makou imua o ka lahui i ka hoike mai na hoa ponoi mai o ka Bana Lahui, aka, me ia hoike ia mai no nae o ka oiaio, ke noke nei no na olelo hoopunipuni ma na nupepa, e olelo ana, ua nonoi mai nei lakou i keia Aupuni e kokua aku ia lakou i uku no ka hoihoi ana mai ia lakou.  Pau ole no hoi ka epa a me ka lapuwale!

 

Na Palapala

            Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o a poe na lakou i kakau mai.

 

HE LOLELUA MAOPOPO IO NO.

 

(Kakauia no KE ALOHA AINA.     

            He minamina au i ka hoopili aku i na olelo o kela ano ae la maluna, i kekahi hoa a mau hoa kanaka maoli i hoonaauao ponoia, a i loaa hoi na ike hohonu o ke kulana kalaiaina e hoopomaikai mai ai i ka Lahui Hawaii, ma ke ano “He Alakai no ka Lehulehu,” ma ka aoao o ka hoopono me ka oiaio, i ka hiki ole ke ku iho ma ka oiaio i na manawa a pau.

            I kekahi manawa, ua hoike maoli mai no lakou i ka mea oiaio loa, e hiki ole ai ke kanaluaia aku, a mamuli o ia mea, ua hilinaiia aku no e ka poe i ike a i hoomaopopo hoi.  Aka, aole i mau ma ia kulana.  Nolaila, ua huli ae la, a haawi mai la i na olelo alakai hou, e uwehe aku ana i ke ano o kana mau olelo alakai mua, a no ia ano, e loaa ai na manao hoopailua, a hoowahawahaia hoi e ka lehulehu, no ke kanaka, a mau kanaka hoi i lawe ae ia kulana.

            Mawaena o na kanaka Hawaii maoli e ola nei i keia wa,

 

(E nana ma ka aoao 6).