Ke Aloha Aina, Volume II, Number 24, 13 June 1896 — Page 3

Page PDF (811.70 KB)

This text was transcribed by:  Leialii Megino-chow
This work is dedicated to:  Naoneala`a

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA,  POAONO,  IUNE 13, 1896

 

 

 

@O JOHN EMELUKA MANAO.

 

@le Pono e Hookikinaia na Poe Hawaii e Kakauinoa.

 

@ KEA KAKAU @ INO @ KAUIA MAI UNA O @ O NA AINA E.

 

     U@ paka ae nei o Mr. @ kona manao kue i @  @eia k@wai e hookikina nei @a @ Hawaii maoli a me na @e @ i hanauia ma keia @a @ @lelo nei he pono ia @maw@ maluna o na poe o na @

     @ ka lehulehu e ike @ manao i hoolahaia ae @ @pepa P. C. Ad- @t @ la 9 o Iune, @a @ @hi ae nei makou @ @a penei

 

     @ Lunahooponopono, @ @ha @ ke kupono ana o ke @ @in@ i na poe kamaaina @ @oli a me na poe kupa @a Repubalika?

     @ aku nei no makou @ e k@ka @noa ana e like me @ hoohanaia ma kekahi mau @ kumu like ua ma-@ maanei nei, a aole @ hooka@i mea i kue aku i @ ano hana no ko kakou l-@ ka aina nei.  Aka, aia no @ k@m@ o ka hoohaahaa @ @oa @ e pili pu ana me ka @ @o@a manamanalima nui, @ @ea @a e hoopolul@hi nei @ pa@kana o ka lahui, no ka @ @wa @ like ka loihi me na @ ko@ ana i kupono ai @ ae @ kuhi ana i kupono ai @ ae @ ai @ hoomaoia ma ke @ he @ahele o ke kahuahana @ @a Aupuni.

     @ no au@ i kekahi poe @ @o @akou kauinaha ma ke @ @na i ko lakou mau sila ma @ @a i ka wa o ke kanaka @ @a@po maoli, ua hiki no ia @ ohana @a @ku ma k@kahi @ okoa aku, i oi aku mamua @ keia kakauinoa ana.  Aka, @ @apanui nae o ka poe i @ no i ke koho balota o keia @ @balik@, e like pu no hoi @ poe kamaaina Hawaii, @ @a ia no i na hoino no ko @ hooko ana aku i keia ka-@ @ kakauinoa no lakou po-@ @. O keia manao ua @ @huahua loa ae ia, a hiki @ @oopai maoliia ana.  I ko @ wa i hookumu ai i na @ kuhikuhi i oleloia malu-@ @ @ei, a oia hoi ke kumu o @ @kou oni maoli ana.

     @ @a mea hoakaka a pau loa @ @na i na pono kaulike ma-@ @ ke Kumukanawai a mau @ @ai hoi, ua hookoia lakou @ @o ae o kahi kupono, oiai @ @lehu o na poe H@waii @ me na poe kupa hoi i @ ia mai ai no keia hoo-@ @ana i ka pono pilikino @ @, i hoopaa kumuia ia la-@ @ mamuli o ke Kumuka-@ @ @ka mea hiki hoi i kekahi mahele o ka lahui e loaa na manawa hauoli maikai no ka hooulu ana ae i ka waiwai.

     O ko kakou Peresidena hoi, ma kekahi halawai ana @ Papa Ola mamua ak@ @ ka manawa e hoopaap@ @ ua ma rula o ka hoomalu @na @a hoopuka ae oia i keia mau ma nao ano nui – Ua hoaponoia mai ka aina ma ka hana, ana i kekahi mea e malamaia ai kona pono.  Ua minamima loa au, aole he wahi huna o kela paakai i komo iloko o ka Ahaolelo e pili ana no ko kakou launa ana me na lahui o ka Hikina (Asia me Iapana.)

     Ma ke ano lahui maoli, na po@o ia kakou e ola loihi a e haka pono aka a ke @huahana a e hana kok@ i ka @ ololi an@ ae maloko o keia mau hana hoopae limahana, a ina aole pela, alaila, o ka kakou mau mamo aku e noho ana iloko o keia Paredaiso o ka Pakipika, e poino loa ana lakou.

     O kekahi poe naaupo e hooha uoli ana ia lakou iho me ka manaolana no kekahi hana o na manao like ole, ma ka hoohuiaina ana aku me Amerika Huipuia, aka, o ka mea i hoohooholo ole ia mai mamuli o keia mau manaolana haule poho, oia maoli ko kakou poino loa, (pololei no ke@a.)

     E Mr. Lunahooponopono, oiai au @e kupa no keia aina.  Ke koi nei ao e loaa mai kekahi mau pono ia’u e hiki ole ai i na poe o na aina e ke loaa ia lakou.

     Ke koi n@i a@ e loaa ia’u ka lanakila mai ka hapai ana i keia mau hana hookaumaha, ka mea a keia kanawai a oukou i hookau mai nei maluna @ ko kakou anaina holookoa.

     O keia hoaailona manamanalima nui a ka Ahaolelo, na paikii ana, na hoailona papalina, a @au mea e ae paha, ua kupono no ia e hanaia aku no na poe o na aina e, a e kaulike ia mea ia lakou, ina he m@a hiki; aka nae, no ka @ono maoli o na mea a pau loa he poe kupa lakou i hapai i na kaumaha oia mau pono, aole pono e hooulu ae i ke@a manao hoino maluna o na poe i kue e kakoo i keia Aupuni, a i manaolana hoi e kukulu ia mau mea no ke kuokoa a me ke kaulike.

     Oiai owau kekahi o keia poe ke kue haahaa nei au i ka hooko ana o ka hoailona manamanalima  nui ma ke kakauinoa ana o na poe kupa a pau loa o ka Repubalika a me na poe kamaaina Hawaii maoli.

JOHN EMMELUTH (EMALUKA.)

 

 

 

     Ma ke ku a@a mai a ke Coptic i ka auina la o ka Poakahi nei, ua lohe ia mai, u@ loaa i ka hui keaka o Wirth ka ulia pakalaki ma Iapana, a ua hune maoli lakou e noho la malaila, a ke hooikaika la kela a me keia o lakou i wahi e loaa ai, he alahele no lakou e haalele aku ai ia aina.

 

 

 

KE KUMU NO I PILIKIA AI.

 

     O ke kumu no e pilikia ai na hana hoolaha pono, ma keia wa e hele nei, oia no ka lilo ana o na poe manao ole he Akua i poe noho ma na Oihana Aupuni a pau loa o ka aina.  Ua lilo na poe Luna Aupuni aia, i poe alakai e hana a e lawelawe i na hana kue pono.  A oiai, o lakou la ke noho ana ma ia mau kulana, alaila, pehea e hiki ai e hoopauia na hana pono ole a e hana ia ai na hana pono e pomaikai ai ka aina.

     Aole kakou i poino i na iole maoli, aka, o na iole mongoose mai waho mai ko kakou mea i poino loa ai.  Pela no keia, aole o kakou poino nui i na poe kamaaina mua o loko nei, aka, na poino loa kakou i na poe haol@ owaho mai nei.

 

 

 

Na Palapala

 

     Aole i ili maluna o makou ke koikoi o na ih@wa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o a @oe na lakou i kakau mai.

 

HE MAU HUNAHUNA MEA HOU NO KALAWAO.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO,

           Aloha oe:–

     Ke hoouna aku nei au ia oe i n@ mea hou o ke kahua ma’i nei, a me na mea hou e ae.  Oia keia.  Ma ka Poaono i hala Mei 23, ua loaa mai la ka Nupepa KE ALOHA AINA ma ia kakahiaka i ahai ma ia mai e ka Iwalani, ua pahola koke ae la ma ke kahua ma’i lepera, he mea hou loa keia ia lakou, a ia makou, he nu ho @ hauoli keia.

     Eia ka’u i ka poe @oho aie nei, e awiwi mai ka hoouua ana mai i ke ola o ka nupepa, i mau ai ko lakou ike ana iaia.  Nui ka mahalo ia oe a me kau mau keiki paahana.  Ma ke kahua ma’i nei, o ka nupepa awe nui ia keia.  Ke n@i mai nei i pepa na lakou, ua kali au a pau ka mahina o Iune ae nei, ua ae mai na hoa ma’i o kaua.

     E ahonui mai ia’u a loaa aku ke ola o ka wahaolelo wiwoole o ka Pa@ai@ ka ipukukui pio ole i ka makani Kauaula.  E lohe mau ana au m@ i ka waha mai o na kanaka, “mahalo piha ia J. Nawahi, i kona hoike mai i na mea oiaio, aole ma ka hoopilimea ai.”

     Ma ia la hookahi no i hiki mai ai na Komite Ahaolelo a me na kahunapule Rev. J. Waiamau a me Rev. Hanuna, ka Lunahoomalu o ke Komite.

     Ua hiki pu mai me na lala o ka Papa Ola, ka Peresidena N. B. Emerson, ka Agena C. B. Rynold a me na kauka pu kekahi.  Ua motio mua ka lakou huakai no Kalawao nei ma ka Boy@ Home, “Baldwin Home.”

     Ua nana i@ na opio malaila @a ao ia ka lawe ia ano no ka lapaau ana no ka lapaau ana ma Kalihi, he io paha ka aui.

     Ma keia huli hoi ana aku a ka Moko@i o keia pule e kau aku ai lakou.  E haalele ana i na h@a mahope nei.  Alo ha wale !

     Ma ke awakea, ua akeakea ae na ma’i, ma ka bale o W. H. Tell i noho ai e lohe i na m@a hou mai na Komite mai.  A na W. @. Wilikoki i hoakaka mai no ka hana a ke Komite i hiki mai ai @aanei.  Ua ike ia aku la ka Hon. E. M. Hanuna, ua ku mai la oia a haawi mai @a i ke aloha i na ma’i, a ua panaiia aku.

     Ua hoike mai la oia ma na mea ano nui no ka lakou h@na.  Ua noi mai la ia i na Komite ma ka aoao o na ma’i, @a ku aku na Komite W. K. Makakoa, J. A. Kamanu, Thos. K. Nathaniel.  O @ @oa mua kai hoike no na mea @ou @ ke kahua ma’i lepera.

     Pau ka laua, ua ku hou mai o F,, M Hanuna no na mea hou mai ke Komite aku, a me ko lakou lawe a@a i kekahi kumuha ia, oia ka lakou e waiho aku ai imua o ka Ahaolelo ina ka Poakahi Aole no he ohohia loa o na kalai ana mai a ua o Hanuna i@ua o na ma’i.

     A pau kana, ku mai o Hon. J. Haia ua hauoli na ma’i no na huaolelo ku i ke aloha ia makou na hoa iloko o ka ehaeha maikai kana mau kalai manao.

     Mahope o ka pau ana, ua ku mai la ka Hon. R. Rycroft o Puna.  He ku no i ka maikai kana mau  manao, mahalo na ma’i iaia.  Na W. L. Wilikoki i unihi i kana haiolelo,

     Ina hoa hanohano e haiolelo ana, aia hoi ka bana lahui @ ke kahua ma’ nei malalo o ke alakai ana a C. N. Kealakai, ke haawi la i na leo nahenahe o ka lakou mau hokeo.  Nui ka mahalo o na poe haole i keia poe keiki.

     A i ka pau ana o na haiolelo ana ua naholo aku lakou no ua wahi like ole e Kalawao nei,  E holo aku ana o Thos. K. Nathaniel no ka pa ma’i o Kalihi, no ka hana i kona niho ma keia mua koke iho,

          Owau no me ka oiaio,

          J. B. M. KAPULE.

     Kalawae, Molokai, Mei 27, 1896.

 

 

 

AOLE HE OIAIO.

 

     MR. LUNAHOOPONOPONO

     Ua pahaohao loa ia au, ma ka ike ana iho maloko o kekahi hunahuna mea hou, i hoolahaia ma ka nupepa puka pule “Makaainana” o ka Poakahi nei, Iune 8, e hoohuika@ pu ana i@’u me J. Kanui no ka hoohiki kakoo i keia Aupuni Repubalika Hawaii e ku nei.

     No J. Kanui oia paha kai haawi i kona manamana lima e hookauwa malalo o ka makemake o ka mea ana i noi aku ai i kona oluolu i wahi miki poi no kona @au la elemakule.

     No’u iho, eia no au ke ku nei a paio no ka aina a’u i hiipoi ai me ke aloha, me ka manaolana mau poina oi e aia no he wa a ka Mea Mana Loa e hoopakele ae ai mai ka lima mai o ka poe ha@ wale.

     Nolaila, aole he kumakaia iloko o ko S. P. Kanoa puuwai, eia no oia ke hooikaika nei nona iho, me k@ hoohiki ole malalo o keia Aupuni, @ ina he makemake i ka oiaio, e pono e huli i kahi i hoopaa ia ai @ na inoa o na mea a pau, i ole ai hoi e hoohaukae wale ia ka inoa maemae o ka mea i pau@aele ole iloko oia h@na.

     E akah@le no hoi ka @ooni awiwi ana o ka makakila, a maopopo peao, hoolaha no, aole he mea nana e keakea aku.

     Oau iho no kekahi aloha aina oiaio

          S. P. KANOA.

     Kamanuwai, Iune 8, 1896.

 

    Ma ka auina la o ka Poakahi nei i ku mai ai ai ka mokuahi Coptic, mai Kina a me Iapana mai, ua hoomalu ia oia ma ke awa o Nagasaki, Iapana, no 8 la, no ka kona haalele ana aku i na awa o Kina i ka wa e laha ana o kekahi ma’i luku. A ua hauoli hoi kona mau a@na i ke@a @o@a ana mai @

 

 

 

UA HALA AKU MA KELA AO

 

Ua kii mai la ka Makua Lani,

I Kana o ka uhane,

A hoihoi aku la ma Kona poli,

Aole hoi e ike hou ia ana,

Kona mau helehelena ma keia ao,

Aloha na kaiaulu o Waianae,

Aloha ke kupuna ua h@le,

Aole hoi oukou e lohe hou ana i kon@

          (leo,

Ua hala a ua nalo,

No ka wa pau ole,

Luuluu wale ka hele’na,

I k@ ala Polikua a Kane-a.

     Ma ka hora io a oi o ka po Poaha o ka pule i hala, i hookuu mai ai i keia o@a ana o Mrs. Napio a@ niau aku la kona kino @hane @o kela ao mau o na mea a pau o keia ola ana, a ua piha hoi iaia na makahiki he 74 ma keia ola @a ma keia ao mauleule.

     He kupunawahine oia no kekahi o ko makou  mau paahana e hana nei i keia pepa.

     O na Kona kona onehanau, a mamuli o ka loaa ana o ke kane, ua hele mai a noho i Oahu nei, a mai anei aku no Waianae i ka uluniu o Poka-i a ua lilo hoi he kupa no ia aina malihini o ka noho ana aku.  A no ka loaa ana o ko makou kupunakane i ka ma’i hookaawale ohana na ia mea i hookaawale ae i ko laua noho pu an@ me kana kane a lawe ia mai la oia no kahi hoopaa ma Kakaako.  A malaila aku no Molokai, ka pahuhopu no ia ma’i, a o ka lua kupapau hoi o na kanaka Hawaii i loaa ia haawina a ka ehaeha i hekau iho.

     No keia lawe ia ana o ko makou kupunakane, pela i ukali aku ai ko makou kupunawahine mahope o kana kane a noho pu laua ma Molokai a hiki wale i ka haalele ana mai o kana kane i keia ola ana.  A hoi hou mai oia no o Oahu nei, a noho ma ke kulanakauhale alii o Honolulu nei a hoi loa no Waianae a noho me ia mau kaikamahine. 

     Mahope iho oia wa ua mare hou oia i ke kan@ no lalo o na pali hauliuli o na Koolau, a malaila kahi i noho ai a hoi hou no Honolulu nei a noho me kana ohana kaikamahine e noho ana ma Honolulu nei, a hoi nou no Waianae, a malaila i noho ai no kekahi mau m@ kahiki lomi me ka ohana, a no ka omaimai o kana kaikamahine ua h@ihoi mai oia i kana kaikamahine a noho pu me na hanaumua ma Honolulu nei, a mai laila mai kona noho ana a hiki wale i ke kii ana mai la o ka Makua Kiekie Loa i Kana o ka uhane, a waiho iho la i kona kino puanuanu na ka ohana, ke kaikamahine a me na moopuna e pai@uma aku me ka luuluu i kona kiao wailiula.

     Ua waiho iho oia mahope nei he kaikamahine a me ke keikikane e noho mai la i na Panalaau o ka ehaeha m@ Molokai a me na moopuna e noho akeakoa nei ma Honolulu nei.

     Ma ka auwina la o ka Poalima ae i hoolewaia aku ai kona kino wailua no kona home lua ma Makiki.

     A ke komo pu aku nei KE ALOHA AINA @oko o ke kaana ana i na luuluu a me na kaumaha a na ke Akua e hoomama mai ia mau luuluu ana o kakou a pau.

          SAMUEL KANIO.

     Honolulu, Iune 8, 1896.

 

 

O Kamehameha a me Hoku @ paani kinipopo ana a @eia P@ @